Πολιτική κηδεία: Ένα δικαίωμα υποτιμημένο από την Πολιτεία - Οι χρόνιες ελλείψεις και η αδιαφορία

«Παιδιά μου, ούτε παπά, ούτε κηδεία. Παραχώστε με σε μια γωνιά του κήπου» αυτό έγραφε η συγγραφέας των παιδικών μας χρόνων, Πηνελόπη Δέλτα, στο τελευταίο της σημείωμα «λίγο πριν την τρίτη -και επιτυχημένη αυτή τη φορά- απόπειρα αυτοκτονίας». Ήταν Απρίλιος του 1941 και η τελευταία της επιθυμία (ανεξάρτητα από τις προθέσεις της συγγραφέως που δεν θα μάθουμε ποτέ) δεν θα γινόταν ποτέ πραγματικότητα. Θα την κήδευαν θρησκευτικά, και μάλιστα υπό τον Αρχιεπίσκοπο και φίλο της Χρύσανθο.

Τη μακρινή εκείνη εποχή άλλωστε δεν νοούνταν ταφή χωρίς παπά, ψάλσιμο και λιβάνι για κανέναν. Θα έπρεπε να περάσουν δεκαετίες για να κατοχυρωθεί στην Ελλάδα η πολιτική κηδεία ως δικαίωμα, κάπου το 1976 και ενώ η χώρα είχε μπει για τα καλά στη μεταπολίτευση

Σαράντα και κάτι χρόνια μετά και ο κατάλογος αυτών που αψήφησαν τις πύλες του «θρησκευτικού παραδείσου» και τάφηκαν πολιτικά είναι πολλοί. Από το ιστορικό στέλεχος του ΚΚΕ Χαρίλαο Φλωράκη, τον φιλόσοφο Κορνήλιο Καστοριάδη, τον ποιητή και στιχουργό Μάνο Ελευθερίου, τον μουσικοσυνθέτη Θάνο Μικρούτσικο, τον μαθηματικό Ηλία Νικολακόπουλο, έως τον δημοσιογράφο Βασίλη Λυριτζή.

Τι και αν η πολιτική κηδεία κατοχυρώθηκε και επιλέγεται τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά; Ακόμα και σήμερα πολλοί που έτυχαν να βρεθούν σε μια πολιτική κηδεία διαπιστώνουν τα κενά και τις ελλείψεις στο ζήτημα αυτό.

Για παράδειγμα, η Ε. που πήγε πρόσφατα σε μια πολιτική κηδεία βίωσε από πρώτο χέρι τα- αδικαιολόγητα πολλά -κενά της Πολιτείας όσο αφορά την επιλογή της μετά θάνατον διάθεσης του σώματος εκτός της μήτρας της εκκλησίας. Ένα ζήτημα, λοιπόν, ζωής και θανάτου στην κυριολεξία, ένα ζήτημα που αποτελεί ατομικό δικαίωμα συνταγματικά κατοχυρωμένο σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος για την κατοχύρωση της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, φαίνεται ότι βρίσκει εμπόδια από την ίδια την Πολιτεία, εκτός φυσικά από την εχθρική στάση κύκλων της Εκκλησίας.

«Δεν χωρούσαμε και δεν ακούγαμε τίποτα»

Η Ε. το 2019 παρευρέθηκε για πρώτη της φορά σε πολιτική κηδεία συγγενή ενός αγαπημένους της φίλου. Η κηδεία θα γινόταν στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών, καθώς ήταν το μόνο που διέθετε αίθουσα για πολιτικές κηδείες και μετά θα γινόταν καύση του νεκρού στη Βουλγαρία, καθώς από ότι ενημερώθηκαν τότε οι οικείοι του δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα.

«Όταν έφτασα η αίθουσα είχε αρκετό κόσμο και έτσι παρέμεινα εντός του προαύλιου χώρου» ανέφερε η Ε. στο ethnos.gr. «Από τα παράθυρα μπορούσα να δω μέσα τους παρευρισκόμενους να στέκονται όρθιοι και κάποιον να βγάζει έναν λόγο, χωρίς όμως να ακούγεται ούτε στους πολύ κοντινούς του. Από ένα μικρό μαγνητοφωνάκι ακουγόταν κάποια κομμάτια των Beatles και αυτά σε χαμηλή συχνότητα. Όταν ρωτήσαμε γιατί δεν υπήρχε μικροφωνική υποστήριξη, ακούσαμε κάποια μισόλογα, ότι στις πολιτικές κηδείες δεν παρέχεται συνήθως και ότι θα μπορούσε ενδεχομένως να υπάρχει αν είχαν φέρει δικό τους σύστημα οι οικείοι τους. Κάτι που μας ακούστηκε περισσότερο σαν δικαιολογία ή μετατόπιση μιας ευθύνης που σίγουρα αντιστοιχεί στο νεκροταφείο, όπως ακριβώς θα αντιστοιχούσε και σε μια θρησκευτική κηδεία»

Η Ε.δεν είναι η μόνη που έχει παρατηρήσει τις περίεργες ελλείψεις σε ό,τι αφορά την πολιτική κηδεία που γίνεται στα κοιμητήρια τα οποία αποτελούν ευθύνη των Δήμων. Αρχικά για την τέλεση πολιτικών κηδειών δεν υπάρχουν επαρκείς και διαθέσιμοι χώροι. Στην Αθήνα για παράδειγμα μόνο το Α' Νεκροταφείο διαθέτει αίθουσα ειδική και αυτή είναι αρκετά μικρή με αποτέλεσμα να δημιουργείται δυσφορία. Στους υπόλοιπους δήμους αίθουσες δεν υπάρχουν. Όσοι επιλέγουν την πολιτική κηδεία θα πρέπει να απευθυνθούν σε κάποιο γραφείο τελετών, να κάνουν την τελετή σε κάποιο χώρο εκτός αλλιώς εντός κοιμητηρίου στο προαύλιο πάνω από τον τάφο.

Στο Πρώτο Νεκροταφείο η αίθουσα εκτός από μικρή δεν διαθέτει μικροφωνική εγκατάσταση. Τον ήχο πρέπει να το φροντίσουν οι συγγενείς του θανόντα με ότι αυτό συνεπάγεται για την τσέπη τους, αλλά και για το αν είναι εφικτό για αυτούς κάτι τέτοιο. Σε μικρές περιοχές μια πολιτική κηδεία είναι πραγματικά Γολγοθάς.

Τα κενά αυτά δίνουν πολλές φορές ευκαιρία σε ιερείς που δεν καλοβλέπουν την πολιτική κηδεία να αυθαιρετούν. Όπως ο ιερέας στο Αίγιο που, πρόσφατα, απαγόρευσε σε οικογένεια να τελέσει την πολιτική κηδεία εντός κοιμητηριού και τους έστειλε σε κυλικείο εκτός.

Δήμος Αθηναίων: Αναφαίρετο δικαίωμα η πολιτική κηδεία – Δημιουργούμε και άλλες αίθουσες

«Προφανώς ως Δήμος Αθηναίων θεωρούμε αναφαίρετο δικαίωμα κάποιου πολίτη και των συγγενών του να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η ταφή του. Για αυτό και ο Δήμος Αθηναίων έχει μεριμνήσει στο Πρώτο Νεκροταφείο να υπάρχει ξεχωριστός χώρος που γίνονται οι πολιτικές κηδείες ενώ προσπαθούμε αντίστοιχο χώρο να δημιουργήσουμε και στο τρίτο Κοιμητήριο, όπου ελπίζουμε μέσα στον επόμενο χρόνο να έχει υλοποιηθεί» είπε στο ethnos.gr ο αντιδήμαρχος Γρηγόρης Λέων για το ζήτημα των πολιτικών κηδειών.

Όσο αφορά τις ελλείψεις που έχει η ειδική αίθουσα του Πρώτου Νεκροταφείο ο κ. Λέων δήλωσε «Το θέμα της χωρητικότητας του χώρου είναι ένα θέμα το οποίο αντιμετωπίζουμε και στην εκκλησία του πρώτου κοιμητηρίου αντίστοιχα και στις πολιτικές κηδείες, το κάθε κοιμητήριο έχει τη δυνατότητά του. Δεν τίθεται θέμα ότι είναι μικρός ο χώρος, είναι ικανοποιητικός ο χώρος. Όσο αφορά τις ηχητικές εγκαταστάσεις, αυτό είναι μέριμνα του καθενός που κάνει την τελετή, αυτό που κάνουμε είναι να δίνουμε άδεια για χρήση μικροφωνικής εγκατάστασης κάτι που ποτέ δεν έχουμε αρνηθεί».

Συμπέρασμα; Στη μοναδική αίθουσα τέλεσης πολιτικών κηδειών στην Αθήνα ο ήχος είναι ευθύνη των συγγενών του θανόντος, όταν στις θρησκευτικές κηδείες όλα παρέχονται μεγαλοπρεπώς από την Εκκλησία.

Πολιτική κηδεία = Δικαίωμα

Αν προχωρήσουν τα σχέδια του Δήμου Αθηναίων η Αθήνα θα διαθέτει δυο με τρεις χώρους για την τέλεση των πολιτικών κηδειών. Είναι αρκετό σε μια πρωτεύουσα 4 εκατομμυρίων; Είναι αρκετό σε μια χώρα 10 εκατομμυρίων; Η απάντηση είναι αυτονόητη.

Η επιλογή της μετά θάνατον διάθεσης του σώματος αποτελεί ατομικό δικαίωμα και μια επιλογή που κάνεις δεν μπορεί και δεν θα πρέπει να στερεί σε κανέναν. Η Πολιτεία δεν μπορεί παρά να μεριμνά, προκειμένου η δυνατότητα αυτή να παρέχεται πράγματι στους πολίτες μέσα από ένα πλαίσιο πλήρες και οργανωμένο.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ