Κατολίσθηση στην Αθηνών - Κορίνθου: Ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν άμεσα - Άγνωστο πότε ανοίγει ο δρόμος

Μνήμες του Δεκεμβρίου του 2009 από τα Τέμπη όταν από κατολίσθηση είχε χάσει τη ζωή του μηχανικός της αναδόχου εταιρείας και είχε παραμείνει για μήνες κομμένη στα δύο η χώρα καθώς η κυκλοφορία διεξαγόταν από παρακαμπτηρίους, ξύπνησε η σημερινή κατολίσθηση στην Κακιά Σκάλα τα ξημερώματα της Πέμπτης.

Από το πρωί, Τροχαία και Ολυμπία Οδός ενημέρωσαν για εκτροπή κυκλοφορίας από τον κόμβο Κινέτας (52,5 χλμ) έως τον κόμβο Μεγάρων (38,6 χλμ.) στην κατεύθυνση προς Αθήνα λόγω πτώσης βράχων στο οδόστρωμα στην περιοχή της Κακιάς Σκάλας, γεγονός το οποίο προκάλεσε ουρές χιλιομέτρων στην Εθνική.

Έως και αυτήν την ώρα δεν έχει γίνει γνωστό πότε θα μπορέσει να δοθεί στην κυκλοφορία ο αυτοκινητόδρομος, ωστόσο γίνονται προσπάθειες αυτό να επιτευχθεί με τη μικρότερη δυνατή καθυστέρηση.

Όπως επισημαίνουν στο «ethnos.gr» πηγές της Ολυμπίας Οδού, από νωρίς το πρωί βρίσκεται στο σημείο η Τροχαία, αλλά και αλπινιστές της εταιρείας προκειμένου να καταγράψουν και να εκτιμήσουν το φαινόμενο. Κι αυτό διότι δεν αρκεί απλά να μετακινηθούν οι βράχοι που κατέπεσαν στο οδόστρωμα. Αυτό που είναι κρίσιμο είναι να εντοπιστεί το ακριβές σημείο από το οποίο αποκολλήθηκαν, να υπάρξει μία παρακολούθηση του φαινομένου και να ληφθούν μέτρα προστασίας ώστε να μην επαναληφθεί και οι διελεύσεις να είναι ασφαλείς.

Αν και σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις των γεωλόγων το φαινόμενο δεν είναι σπάνιο ή παράξενο για την περιοχή, καθώς κατολίσθηση είχε προηγηθεί και το 2014, παραμένει επικίνδυνο για την κυκλοφορία εφόσον δεν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας.

Ειδικό κλιμάκιο στην περιοχή

Εντός της ημέρας αναμένεται να μεταβεί στο σημείο και κλιμάκιο της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), όπως ανέφερε στο «ethnos.gr», ο Γενικός Διευθυντής της Αρχης, Διονύσης Γκούτης.

Το φαινόμενο, πάντως στην Κακιά Σκάλα, φαίνεται να αποδίδεται για ακόμα μία φορά στην έντονη βροχόπτωση που προηγήθηκε στην περιοχή.

Πού οφείλεται η κατολίσθηση

Όπως εξηγεί ο Αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ, Αλέξανδρος Χατζηπέτρος, τα κατολισθητικά φαινόμενα προκαλούνται συνήθως από ρήγματα που προϋπήρχαν και κόβουν τα πετρώματα δημιουργώντας κομμάτια που μπορούν να αποκολληθούν.

Ο ίδιος μάλιστα σημειώνει ότι και οι βράχοι «γερνούν» με αποτέλεσμα να δημιουργούνται «σπασίματα» που έχουν προκληθεί από αστοχίες - ρήγματα και με το πέρασμα του χρόνου διαβρώνονται από το νερό με αποτέλεσμα να μειώνεται η αντοχή τους.

Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μία περιοχή με απότομα πρανή. Σε ό,τι αφορά τα κατολισθητικά φαινόμενα οι ορεινές περιοχές είναι πιο επίφοβες και σε αυτές συγκαταλέγονται η Πίνδος, περιοχές της Κεντρικής Ελλάδας, τα Αγραφα και σημεία της Πελοποννήσου όπου και το είδος των πετρωμάτων ευνοεί τις κατολισθήσεις.

Τι πρέπει να κάνουν οι Αρχές

Σύμφωνα με τον κ. Χατζηπέτρο ύστερα από μία κατολίσθηση θα πρέπει απαραιτήτως να εντοπιστούν και να καθαριστούν οι βράχοι που είναι χαλαροί ώστε να ακολουθήσει η αγκύρωσή τους, το κάρφωμά τους δηλαδή στο υγιές πέτρωμα: «Μπορούν επίσης να τοποθετηθούν προστατευτικά δίχτυα όπου χρειαστεί, αλλά η διαδικασία στο σύνολό της πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική. Τα μέτρα ασφαλείας είναι απαραίτητα διότι ακόμα και σημεία που έχουν καθαριστεί δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι δε θα δώσουν και νέα κατολισθητικά φαινόμενα στο μέλλον».

Για περιοχή «με πολύ απόκρημνα πρανή και μεγαλες κλίσεις», κάνει λόγο και ο Δρ Γεωλόγος – ερευνητής του ΕΚΠΑ, Μιχάλης Διακάκης αναφέροντας πως δεν είναι τυχαίο ότι από την αρχαιότητα το σημείο καταγράφεται ως ένα φυσικό εμπόδιο στη χερσαία συγκοινωνία μεταξύ Αθηνών και Πελοποννήσου. Η περιοχή άλλωστε έχει συνδέσει το όνομά της με τον περιβόητο ληστή Σκίρωνα, ο οποίος σύμφωνα με τη μυθολογία κλωτσούσε στο γκρεμό τους περαστικούς αφού τους λήστευε και τους βασάνιζε.

Ο κ. Διακάκης επισημαίνει ότι στην περιοχή συμβαίνουν κατολισθήσεις, ενώ εκτιμά ότι η γενεσιουργός αιτία αυτή τη φορά ήταν η έντονη βροχόπτωση.

Εκατοντάδες οι κατολισθήσεις κάθε χρόνο

Στον ελληνικό χώρο εκατονταδες είναι οι κατολισθήσεις που συμβαίνουν και διερευνώνται κάθε χρόνο. Μόνο μέσα σε δύο χρόνια από τα Δελτία Κατολισθήσεων της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών προκύπτει ότι έχουν διερευνηθεί 501 κατολισθητικά φαινόμενα χωρίς προφανώς να συμπεριλαμβάνονται σε αυτά οι κατολισθήσεις, με τις οποίες δεν έχει ασχοληθεί η Αρχή ή δεν της έχουν γνωστοποιηθεί.

Το έναυσμα εκδήλωσης κατολισθήσεων για τη συντριπτική πλειονότητα των φαινομένων που εξετάστηκαν, ήταν οι έντονες και παρατεταμένες βροχοπτώσεις.

Συγκεκριμένα, το 2020 καταγράφηκαν 312 σοβαρά κατολισθητικά φαινόμενα. Η Περιφέρεια της Ελλάδας που επλήγη περισσότερο ήταν αυτή της Θεσσαλίας με ποσοστό καταγεγραμμένων κατολισθήσεων 62.82%, ενώ ακολουθούν οι Περιφέρειες της Κεντρικής Μακεδονίας με 11.54%, της Στερεάς Ελλάδας με 7.69% και η Περιφέρεια της Ηπείρου 5.77%, ενώ με μικρότερο αριθμό γεγονότων ακολουθούν οι υπόλοιπες Περιφέρειες.

Το 2021 καταγράφηκαν 189 σοβαρά κατολισθητικά φαινόμενα. Η Περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας επλήγη περισσότερο από κατολισθήσεις (ποσοστό 35,45%) και ακολουθούν οι Περιφέρειες της Ηπείρου (15,34%), της Θεσσαλίας (13,76%), Ιονίων Νήσων (10,58%) και Νοτίου Αιγαίου (8,99%), ενώ συγκριτικά λιγότερα φαινόμενα σημειώθηκαν στις Περιφέρειες Κρήτης (5,82%), Στερεάς Ελλάδας (4,23%) και Πελοποννήσου (2,65%) και πολύ μικρότερος αριθμός στις υπόλοιπες Περιφέρειες της χώρας.

Γιατί έχουν αυξηθεί οι κατολισθήσεις

Όπως είχε αναφέρει το περασμένο Σεπτέμβριο στο «ethnos.gr» ο κ. Γκούτης, η παρουσία κατολισθήσεων εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια σχετικά αυξημένη. Η αύξηση αυτή, συμφωνα με τον ίδιο, οφείλεται κυρίως σε κάποιες κρίσιμες παραμέτρους και χαρακτηριστικά:

Στα έντονα καιρικά φαινόμενα, τα οποία ενσκήπτουν συχνότερα εξαιτίας της κλιματικής κρίσης.
Στα αποτελέσματα των μεγάλων πυρκαγιών και τη συνεπακόλουθη απογύμνωση του εδάφους από το φυτικό κεφάλαιο.
Στο παλαιωμένο οδικό δίκτυο, το οποίο είχε κατασκευαστεί πολλά χρόνια πριν οριστούν αυστηρότερες προδιαγραφές. Αυτό αφορά κυρίως το δευτερεύον επαρχιακό καθώς στις Εθνικές Οδούς και τους αυτοκινητοδρόμους τέτοια φαινόμενα δεν είναι συχνά.
Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν οι σεισμοί καθώς ορισμένες κατολισθησεις αποτελούν δευτερογενή φαινόμενα σεισμικών δονήσεων και οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, οι οποίες κάνουν ακόμα πιο ευάλωτες ορισμένες περιοχές, όπως π.χ. το μπάζωμα ρεμάτων, η άναρχη δόμηση και γενικότερα τα μικρά ή μεσαία έργα και κατασκευές που γίνονται σε ευαίσθητες περιοχές χωρίς να έχουν προηγηθεί οι απαραίτητες γεωτεχνικές μελέτες, γεγονός που αυξάνει σημαντικά το ρίσκο μιας κατολίσθησης.

Επιπλέον η Ελλάδα είναι μία χώρα με έντονο μορφολογικό ανάγλυφο και γεωλογική δομή, χαρακτηριστικά που βοηθούν στην εκδήλωση τέτοιων φαινομένων.

Οι πιο ευάλωτες περιοχές

Περισσότερο ευάλωτες σε κατολισθήσεις – όπως προκύπτει και από τα στοιχεία – είναι οι ορεινές και οι ημιορεινές περιοχές, οι οποίες δέχονται μεγάλο όγκο κατακρημνισμάτων λόγω της μορφολογίας και των γεωλογικών συνθηκών. Χαρακτηριστικές περιοχές αυτής της κατηγορίας είναι η Ευρυτανία και η ορεινή Θεσσαλία, στις οποίες παρατηρείται μεγάλη επιβάρυνση και συχνότερη εμφάνιση τέτοιων φαινομένων.

Όπως διευκρινίζει ο κ. Γκούτης σε μία χώρα σαν την Ελλάδα θα ήταν μάλλον ανέφικτο να μηδενιστεί ο κατολισθητικός κίνδυνος. Ωστόσο, αυτό που θα μπορούσε να προχωρήσει είναι «ένα εκτεταμένο πρόγραμμα παρακολούθησης με περιοδικές επιθεωρήσεις ανά ένα ή δύο χρόνια τουλάχιστον στα σημεία εκείνα που θεωρούνται πιο ευάλωτα και έχουν στο παρελθόν εμφανίσει κατολισθήσεις ώστε να περιοριστεί τουλάχιστον ο κίνδυνος από τις καταπτώσεις βράχων», σημειώνει. Για να προχωρήσει κάτι τέτοιο όμως θα πρέπει οι ΟΤΑ να εξασφαλίσουν τα απαιτούμενα κονδύλια και επιστημονικό προσωπικό.

ΌΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ