Αυτοί που είπαν «όχι» στα βραβεία Νόμπελ Λογοτεχνίας – Γιατί ένας δεν μπόρεσε να αρνηθεί για 2η φορά

Υπάρχουν και κάποιοι που είπαν «όχι» στα βραβεία Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ένας, μάλιστα, δεν μπόρεσε να το αρνηθεί για 2η φορά... Μόλις την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε (και) το πολυθρύλητο Νόμπελ Λογοτεχνίας που εφέτος απονεμήθηκε στην Νοτιοκορεάτισσα Χαν Κανγκ, αν και ήταν... φαβορί η δική μας Έρση Σωτηροπούλου- σύμφωνα με την Έρση Σωτηροπούλου…

Το Βραβείο, που πολλοί ονειρεύονται να κατακτήσουν και γράφουν και ξαναγράφουν τον λόγο που θα εκφωνήσουν στη Σουηδική Ακαδημία, μέχρι να τον ακούσουν από ψηλά πια, ως επικήδειο, δίχως ποτέ να περάσουν τα σύνορα της μετριότητάς τους και να ανέβουν τα σκαλοπάτια του Konserthuset Stockholm, του Μεγάρου Μουσικής της Στοκχόλμης. Αυτό είναι το Νόμπελ Λογοτεχνίας και αυτό το Νόμπελ κάποιοι δεν το αποδέχτηκαν!

Να, μια μέρα σαν σήμερα, 23 Οκτωβρίου του 1964, ο γάλλος φιλόσοφος, θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, σεναριογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και πολιτικός ακτιβιστής, Ζαν Πολ Σαρτρ με δημόσια δήλωσή του αποποιείται του τίτλου Νομπελίστας: «Όσον αφορά τη μεγαλύτερη διάκριση, το Νόμπελ, έπρεπε να την αρνηθώ, όπως αρνήθηκα κάθε άλλη. Ο συγγραφέας δεν πρέπει να γράφει σύμφωνα με κάποιο ίδρυμα ή θεσμό που τον προστατεύει, μα σύμφωνα με τα δικά του πιστεύω» έγραψε ο Σαρτρ που το 1945 είχε αρνηθεί την παρασημοφόρηση του από τη γαλλική Legion d’ honneur (Λεγεώνα της Τιμής), αλλά και να γίνει μέλος της για την προσφορά του κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επίσης είχε απορρίψει πρόταση για να πάρει έδρα στο College de France.

Ο Σαρτρ, όταν ενημερώθηκε ότι το όνομά του ήταν ανάμεσα σε εκείνους για τους οποίους γίνονταν διαβουλεύσεις στη Σουηδική Ακαδημία ώστε να απονείμει το Νόμπελ, έσπευσε να ενημερώσει εγγράφως τους Σουηδούς ότι επιθυμούσε να αποσυρθεί από τις υποψηφιότητες· οι Σουηδοί δεν έλαβαν υπ’ όψη την επιστολή τους. Και μετά την ανακοίνωση του Βραβείου έλαβαν μια κόμα επιστολή, που αυτή τη φορά δεν μπορούσαν να αγνοήσουν. Ο αστικός μύθος υποστηρίζει, ότι ο Σαρτρ απέρριψε το Βραβείο γιατί την προηγούμενη χρονιά είχε τιμηθεί με Νόμπελ ο εχθρός του, ο Αλμπέρ Καμί…

Να πούμε ότι η Σουηδική Ακαδημία έχει εισπράξει άρνηση από τους δύο κορυφαίους έλληνες ποιητές μας τον Οδυσσέα Ελύτη και τον Γιάννη Ρίτσο, όταν πρότεινε, επίσημα, να τους απονεμηθεί το Νόμπελ Λογοτεχνίας από κοινού.

Επίσης το Νόμπελ Λογοτεχνίας έχουν αρνηθεί, εκτός του Σαρτρ, ο Σοβιετικός Μπόρις Παστερνάκ το 1958 (κατόπιν υπόδειξης του καθεστώτος της Σοβιετικής Ένωσης- Χρουτσόφ ήταν τότε) και ο Σουηδός Έρικ Άλεξ Κάρλφελντ το 1918 γιατί- όπως επικαλέστηκε- ήταν μόνιμος γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας. Οι Σουηδοί, όμως, δεν έκαναν πίσω: τίμησαν (ξανά) με το Νόμπελ τους τον Κάρλφελντ το 1931 και εκείνη τη φορά δεν μπόρεσε να το αρνηθεί· ήταν ήδη νεκρός! Και ο Κάρλφελντ είναι ο μοναδικός νεκρός στον οποίον έχει απονεμηθεί Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας!

Τέλος ο ιρλανδός θεατρικός συγγραφέας Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, που όταν του απονεμήθηκε το Νόμπελ το 1925 επέκρινε τον θεσμό, αποδέχτηκε το βραβείο το 1926 δίχως όμως να δεχτεί να εισπράξει το χρηματικό ποσό που το συνόδευε. Αυτά.