Γερμανικό μοντέλο σύμπραξης Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα για τους μισθούς

Το γερμανικό μοντέλο του «Kurzarbeit», που εφαρμόστηκε κατά κύριο λόγο στην πρόσφατη οικονομική κρίση στην Γερμανία, βρίσκεται, μεταξύ άλλων, στο τραπέζι για την επόμενη ημέρα της πανδημίας. Το μοντέλο βασίζεται στην λογική επιδότησης των εργαζομένων που καλούνται να δουλέψουν σε ευέλικτα και μειωμένα ωράρια, ώστε να αναπληρώνουν ένα τμήμα του χαμένου μισθού τους.

Όπως έγραψε το «Έθνος της Κυριακής», παράλληλα και διαδοχικά με την παράταση των αναστολών, πιθανότατα από τον ερχόμενο Ιούνιο, αναμένεται να μπουν στο «κάδρο» και άλλα εργαλεία κρατικής παρέμβασης στην αγορά εργασίας, ευρύτερου χρονικού ορίζοντα. Ένα από τα βασικά σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι για το δεύτερο 6μηνο του 2020, μαζί με άλλα εναλλακτικά μοντέλα, είναι η θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού, βάσει του οποίου το κράτος θα συμπληρώνει το μισθό των εργαζομένων που θα μπαίνουν σε ευέλικτα σχήματα απασχόλησης – όπως σε μερική ή εκ περιτροπής εργασία – ώστε να περιορίζεται η απώλεια των μισθολογικών τους απολαβών.

Οι πρώτες εκτιμήσεις αναφέρουν πως η κρατική επιδότηση θα μπορούσε να καλύπτει το 40% - 60% των απωλειών από την μείωση του μισθού λόγω της αντίστοιχης μείωσης του ωραρίου απασχόλησης. Το μέτρο δεν αποκλείεται να «πατήσει» πάνω σε αντίστοιχα μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Γερμανία (μοντέλο Kurzarbeit), καθώς προβλέπεται να ενταχθεί στο κοινοτικό Ταμείο - ομπρέλα για την απασχόληση «SURE» και στον συλλογικό κουμπαρά των 100 δις. ευρώ. Θα χρηματοδοτηθεί δηλαδή κατά κύριο λόγο από κοινοτικά κονδύλια. Στόχος είναι η συγκράτηση των απολύσεων και η διατήρηση με κρατική επιδότηση των θέσεων εργασίας, στο μοντέλο : μειωμένο ωράριο και επιδότηση για την αναπλήρωση του μειωμένου μισθού. Το μέτρο δεν αποκλείεται να «τρέξει» ως τα τέλη του 2020, σε συνάρτηση πάντα με την πορεία της πανδημίας. Πολλά θα εξαρτηθούν και από το ενδεχόμενο να υπάρξει δεύτερο κύμα πανδημίας το φθινόπωρο, κάτι που εντείνει τους φόβους για τα «κρούσματα» που θα κληθεί να διαχειριστεί η ελληνική οικονομία.

Αξίζει να σημειωθεί πως 470.000 επιχειρήσεις στην Γερμανία αιτήθηκαν την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα του Kurzarbeit το Μάρτιο, με συνέπεια 9 εκατομμύρια Γερμανοί εργαζόμενοι, το 20% του γερμανικού εργατικού δυναμικού να επηρεάζεται από το πρόγραμμα. Το 2019 μόλις 1.300 επιχειρήσεις είχαν αιτηθεί την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Πλέον στον μηχανισμό του Kurzarbeit έχουν μπει ή σχεδιάζουν να μπουν σύμφωνα με το Bloomberg και κολοσσοί της γερμανικής βιομηχανίας όπως η Volkswagen, η BMW, η Daimler, η Puma, η Lufthansa.

Οι εργαζόμενοι που μπαίνουν σε μειωμένα ωράρια και χάνουν σημαντικό τμήμα του μισθού τους επιδοτούνται από τον Ομοσπονδιακό Οργανισμό Εργασίας της Γερμανίας, που πληρώνει και τα επιδόματα ανεργίας, ώστε να καλυφθεί ένα τμήμα της απώλειας των εισοδημάτων τους. Το πρόγραμμα καλύπτει έως και 60% των απωλειών του μισθού, ενώ η επιδότηση φτάνει έως και το 67% για όσους εργαζόμενους έχουν και παιδιά. Τους μισθούς πληρώνει ο εργοδότης ο οποίος επιδοτείται από το κράτος.    

Παράταση αναστολών

Στο μεταξύ, ενώ το πρώτο «πακέτο» των αναστολών βρίσκεται στην Ελλάδα στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωσή του, αναμένεται να δοθεί η δυνατότητα παράτασης του μέτρου για μισθωτούς που βρίσκονται ήδη σε αναστολή, αλλά αυτή τη φορά για ένα μήνα. Το ύψος της ειδικής αποζημίωσης για τους μισθωτούς που θα παραμείνουν σε αναστολή και κατά την διάρκεια της παράτασης του ενός μήνα, θα υπολογισθεί αναλογικά στα 534 ευρώ. Σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις και ανάλογα με την πορεία σταδιακής επανεκκίνησης της οικονομίας δεν αποκλείεται να προβλεφθούν και ενδιάμεσα στάδια για την παράταση της αναστολής και την δεύτερη επιδότηση.

Καθώς θα αποκλιμακώνονται τα μέτρα αποφυγής της διασποράς του κορωνοιού και θα «ξεπαγώνουν» σταδιακά κλάδοι της οικονομίας, νέα εργαλεία και πακέτα μέτρων θα τίθενται σε εφαρμογή, με κύριο στόχο την συγκράτηση του μαζικού κύματος απολύσεων και την έκρηξη της ανεργίας. Μέχρι στιγμής, πάντως, η προστασία έναντι των απολύσεων κινείται σε δυο ταχύτητες :

• οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που τελούν σε αναστολή λειτουργίας με εντολή δημόσιας αρχής δεν μπορούν να απολυθούν για όσο χρονικό διάστημα διαρκούν τα μέτρα. Μετά την παρέλευση της αναστολής και εφόσον αρθούν τα μέτρα, οι εργαζόμενοι δεν προστατεύονται από πιθανή απόλυση. Εφόσον «κλειδώσει» η παράταση των αναστολών για ένα ακόμη μήνα, θεωρείται βέβαιο πως αντίστοιχα θα παραταθεί η προστασία από τις απολύσεις. Για το ζήτημα αυτό, πάντως, η αντιπολίτευση έχει εκφράσει σφοδρή κριτική προεξοφλώντας έκρηξη των απολύσεων στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις καθώς θα επανέρχονται σταδιακά σε δραστηριότητα.
• Οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που υπολειτουργούν βάσει ΚΑΔ, οι οποίοι έχουν τεθεί σε αναστολή, απαγορεύεται να απολυθούν για το χρονικό διάστημα της αναστολής και για 45 ημέρες μετά, δηλαδή για συνολικό διάστημα 3 μηνών από την έναρξη της αναστολής. Οι εργοδότες υποχρεούνται να τους διατηρήσουν με τους ίδιους όρους εργασίας κατά την 21/3/2020. Εξαιρούνται όσοι παραιτούνται, οι αποχωρούντες λόγω συνταξιοδότησης, καθώς και οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου των οποίων η σύμβαση εργασίας λήγει μετά τη λήξη της αναστολής.

Σε εφαρμογή βρίσκεται ήδη το αμφιλεγόμενο μέτρο της νέας εκ περιτροπής εργασίας που θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να «κουμπώσει» στο πακέτο του μειωμένου ωραρίου και της επιδότησης απώλειας μισθού, καθώς επιτρέπει την εφαρμογή μονομερώς από τον εργοδότη του μοντέλου : εργασία 2 εβδομάδες το μήνα με το μισό μισθό. Χρήση του μέτρου για «προσωπικό ασφαλείας» στις επιχειρήσεις μπορούν να κάνουν σήμερα μόνο οι επιχειρήσεις που πλήττονται βάσει ΚΑΔ και για όσο χρόνο πλήττονται υπαγόμενες στους σχετικούς ΚΑΔ με απώτατο χρονικό ορίζοντα μέχρι τον Σεπτέμβρη. Το μέτρο εφαρμόζεται με ρήτρα διατήρησης των θέσεων εργασίας και προβλέπει πως ο εργοδότης μπορεί να απασχολεί τον εργαζόμενο κατ' ελάχιστο 2 εβδομάδες τον μήνα, συνεχόμενα ή διακεκομμένα. Αρκεί να μπαίνει ανά εβδομάδα σε αυτόν τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας τουλάχιστον το 50% του προσωπικού της επιχείρησης. Από την θεσμοθέτησή του, πάντως, τον περασμένο Μάρτιο το μέτρο έχει συγκεντρώσει τα βέλη των συνδικάτων και της αντιπολίτευσης, που κάνουν μεταξύ άλλων λόγο για «επικίνδυνο όπλο στα χέρια επιτήδειων εργοδοτών και κερδοσκόπων»…

Σύμφωνα με την σχετική ΚΥΑ το έκτακτο μοντέλο εκ περιτροπής απασχόλησης μπορεί να συνδυαστεί από τους εργοδότες που πλήττονται, με την αναστολή συμβάσεων. Δηλαδή οι εργοδότες μπορούν να εφαρμόζουν το νέο σχήμα για δουλειά 2 εβδομάδες το μήνα σε μερίδα εργαζομένων τους, τους οποίους δεν έχουν θέσει σε αναστολή, ενώ έχουν βάλει σε αναστολή άλλο τμήμα του προσωπικού τους. Παράλληλα με τις αναστολές των συμβάσεων εργασίας μπορεί να εφαρμόζεται και το μέτρο της ενδο-ομιλικής μεταφοράς εργαζομένων, που αφορά επίσης επιχειρήσεις που πλήττονται βάσει ΚΑΔ και για όσο χρόνο πλήττονται.  Το μέτρο προβλέπει πως ο εργοδότης μπορεί να μεταφέρει προσωπικό από επιχείρηση του ομίλου σε επιχείρηση του ιδίου ομίλου, κατόπιν σχετικής μεταξύ τους συμφωνίας. Πρόσφατη υπουργική απόφαση ορίζει πως οι εργοδότες υποχρεούνται και για τα δυο αυτά μέτρα να υποβάλλουν το σχετικό ειδικό έντυπο στην «Εργάνη» εκ των υστέρων και μέχρι το πρώτο 10ήμερο του επόμενου μήνα από την εφαρμογή του.  Με πρόσφατη ΚΥΑ, άλλωστε, παρατάθηκαν μέχρι 31 Μαίου :

• Η αναστολή της υποχρέωσης του εργοδότη να καταχωρεί εκ των προτέρων στην «Εργάνη» κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου, την υπερεργασία και την υπερωρία όπως και   
• Η δυνατότητα του εργοδότη να καθορίζει μονομερώς ότι η εργασία παρέχεται με το σύστημα της εξ΄ αποστάσεως εργασίας.