Φορολογικές δηλώσεις: Τα SOS για το ραντεβού με την εφορία - Οι 14 παγίδες

Βασικά σηµεία SOS για τη σωστή συµπλήρωση και την υποβολή της φορολογικής δήλωσης πρέπει να έχουν υπόψη τους οι φορολογούµενοι, προκειµένου να αποφύγουν ταλαιπωρία αλλά και πρόστιµα. Πρόκειται για σηµεία που αφορούν στην υποβολή των δηλώσεων από φιλοξενούµενους, για τη δήλωση των τόκων από τραπεζικούς λογαριασµούς, καθώς και για την υποβολή της δήλωσης από κατοίκους εξωτερικού.

Περιπτώσεις που η δήλωση υποβάλλεται εµπρόθεσµα καθ’ όλη τη διάρκεια του φορολογικού έτους και το αργότερο έως τις 31/12/2019 στις περιπτώσεις:

• θανάτου του φορολογούµενου ή
• σε περίπτωση που φορολογικός κάτοικος Ελλάδας µεταφέρει την κατοικία του στο εξωτερικό (σχ. βλ. την απόφαση Α.1041/29.01.2019 και την πολ. 1068/17.4.2018).

Παράδειγµα: εάν ένας φορολογούµενος απεβίωσε στις 25/6/2018, η δήλωση µε τα εισοδήµατά του από 01/01/2018 έως 25/06/2018 θα µπορεί να υποβληθεί από τους κληρονόµους του µέχρι και τις 31/12/2019. Επίσης αν ένας φορολογούµενος µετέφερε την κατοικία του στο εξωτερικό µέσα στο 2018 µε τη διαδικασία που ορίζεται στην ΠΟΛ. 1201/2017 (αίτηση µέχρι 10-3-2019 κ.λπ. και εφόσον εγκριθεί µε τα απαραίτητα δικαιολογητικά), µπορεί να υποβάλει τη φορολογική του δήλωση µέχρι 31/12/2019. Η καταβολή του φόρου που προσδιορίζεται από δηλώσεις που υποβάλλονται καθ’ όλη τη διάρκεια του φορολογικού έτους, γίνεται µέχρι την τελευταία εργάσιµη ηµέρα του πρώτου µήνα του επόµενου έτους, ενώ για τις δηλώσεις αυτής της περίπτωσης που υποβάλλονται στη ∆ΟΥ εµπρόθεσµα και η πράξη διοικητικού προσδιορισµού φόρου εκδίδεται το επόµενο έτος, η καταβολή γίνεται µέχρι την τελευταία εργάσιµη ηµέρα του επόµενου µήνα από την έκδοση της πράξης διοικητικού προσδιορισµού φόρου.

Περιπτώσεις που η δήλωση υποβάλλεται χειρόγραφα:

• Οι δηλώσεις των αποβιωσάντων υποβάλλονται αποκλειστικά σε χειρόγραφη µορφή στην αρµόδια ∆ΟΥ έως 31/12/2019. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται ενηµέρωση του Τµήµατος ή Γραφείου ∆ιοικητικής και Μηχανογραφικής Υποστήριξης της ∆ΟΥ του αποβιώσαντος πριν από την υποβολή της δήλωσης, µε την ηµεροµηνία θανάτου και τα στοιχεία των νόµιµων κληρονόµων/εγγυτέρων συγγενών, προσκοµίζοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά.
• Οι τροποποιητικές δηλώσεις, εµπρόθεσµες ή εκπρόθεσµες, υποβάλλονται χειρόγραφα στις αρµόδιες ∆ΟΥ, εφόσον οι αρχικές δηλώσεις έχουν εκκαθαριστεί από τις ∆ΟΥ.
• Επίσης, οι τροποποιητικές δηλώσεις παρελθόντων ετών, υποβάλλονται χειρόγραφα στις αρµόδιες ∆ΟΥ.
• Επίσης σε περίπτωση υποβολής εντύπου Ε3 για ανήλικο τέκνο, του οποίου τα εισοδήµατα φορολογούνται στο όνοµα του γονέα που ασκεί τη γονική µέριµνα, η δήλωση του γονέα µε το Ε3 του ανήλικου τέκνου θα υποβάλλεται σε χειρόγραφη µορφή στην αρµόδια ∆ΟΥ (σχ. βλ. απόφαση Α. 1041/29.01.2019).

Εισοδήµατα ανήλικων τέκνων:

Για τα εισοδήµατα των ανήλικων τέκνων, υπόχρεος για την υποβολή της δήλωσης είναι ο γονέας ή το µέρος συµφώνου συµβίωσης που ασκεί τη γονική µέριµνα, µε την επιφύλαξη των οριζοµένων στην παράγραφο 4 του άρθρου 11. Σύµφωνα µε το άρθρο 11 του ΚΦΕ-Ν. 4172/2013, παρ. 4, «το εισόδηµα των ανήλικων τέκνων προστίθεται στα εισοδήµατα και φορολογείται στο όνοµα του γονέα που ασκεί τη γονική µέριµνα και σε κάθε περίπτωση στο όνοµα του συζύγου, ο οποίος θεωρείται κατ’ αρχήν υπόχρεος για την υποβολή της δήλωσης». Εχουµε όµως τις ακόλουθες εξαιρέσεις: Η προηγούµενη διάταξη δεν εφαρµόζεται για τις ακόλουθες κατηγορίες εισοδηµάτων σχετικά µε τα οποία το ανήλικο τέκνο έχει δική του φορολογική υποχρέωση: α) το εισόδηµα που αποκτά το ανήλικο από εργασιακή σχέση, σύµφωνα µε την παράγραφο 2 του άρθρου 12, β) συντάξεις που περιήλθαν στο ανήλικο τέκνο, λόγω θανάτου του πατέρα ή της µητέρας του.

Πότε υπάρχει υποχρέωση δήλωσης από τα προστατευόµενα πρόσωπα του φορολογούµενου

∆ιευκρινίζεται πότε τα φυσικά πρόσωπα θεωρούνται εξαρτώµενα µέλη (όταν τα πρόσωπα αυτά συνοικούν µ’ αυτόν και το εισόδηµα καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των 3.000 ευρώ τον χρόνο ή εφόσον έχουν αναπηρία τουλάχιστον 67% και το φορολογητέο εισόδηµά τους δεν υπερβαίνει το ποσό των 6.000 ευρώ τον χρόνο).

Τόκοι σε κοινούς τραπεζικούς λογαριασµούς – τι κάνουµε

• Στις περιπτώσεις κοινών τραπεζικών λογαριασµών σε χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα (κάθε µορφής στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό) οι τόκοι καταθέσεων δηλώνονται αναλογικά στους πραγµατικούς δικαιούχους µε βάση τις πραγµατικές περιστάσεις.
• Ο προϊστάµενος της ∆ΟΥ έχει, σε κάθε περίπτωση, τη διακριτική ευχέρεια να κρίνει διαφορετικά.

Ποια πρόστιµα µας περιµένουν αν ξεχάσουµε να υποβάλουµε τη δήλωσή µας 

• α) Από 1-1-2014: ∆ηλώσεις χωρίς φόρο (πιστωτικές και µηδενικές): Για κάθε παράβαση µη υποβολής ή εκπρόθεσµης υποβολής δήλωσης, από την οποία δεν προκύπτει υποχρέωση καταβολής φόρου (πιστωτικές και µηδενικές δηλώσεις) επιβάλλεται πρόστιµο 100 ευρώ.
• β) Από 1-1-2014 πληροφοριακού χαρακτήρα: Για κάθε παράβαση µη υποβολής ή εκπρόθεσµης υποβολής φορολογικής δήλωσης πληροφοριακού χαρακτήρα επιβάλλεται πρόστιµο 100 ευρώ (περ. α’ της παρ. 1 σε συνδυασµό µε την περ. α’ της παρ. 2 του άρθρου 54).
• γ) Από 1-1-2014 όταν προκύπτει φόρος για καταβολή

Για την εκπρόθεσµη υποβολή ή τη µη υποβολή δηλώσεων από τις οποίες προκύπτει φόρος για καταβολή (άρθρο 54 παρ. 1 π ερ. β’, σε συνδυασµό µε τις διατάξεις των περ. β’, γ’ και δ’ της παρ. 2 του ίδιου άρθρου), καθώς και δηλώσεων απόδοσης παρακρατούµενων φόρων (άρθρο 54 παρ. 1 περ. γ’ ) επιβάλλεται, κατά περίπτωση:

• Πρόστιµο 100 ευρώ, όταν ο φορολογούµενος δεν είναι υπόχρεος τήρησης λογιστικών βιβλίων,
• 250 ευρώ όταν ο φορολογούµενος είναι υπόχρεος τήρησης βιβλίων και στοιχείων µε βάση απλοποιηµένα λογιστικά πρότυπα, και
• 500 ευρώ, εάν ο φορολογούµενος είναι υπόχρεος τήρησης βιβλίων και στοιχείων µε βάση πλήρη λογιστικά πρότυπα.

δ) Για την υποβολή µετά την 1.1.2014 εκπρόθεσµων δηλώσεων που αφορούν περιόδους έως τις 31.12.2013 από τις οποίες δεν προκύπτει φόρος ή δηλώσεων πληροφοριακού χαρακτήρα: Επιβάλλονται τα πρόστιµα του άρθρου 4 του ν. 2523/1997 δηλαδή πρόστιµο από 117€ µέχρι 1170€, µε τον περιορισµό το καταβλητέο σε καθεµία περίπτωση ποσό να µην ξεπερνά το προβλεπόµενο πρόστιµο των 100 ευρώ.

Εχω εισπράξει αναδροµικά συντάξεων. Πώς θα τα δηλώσω; 

Τα αναδροµικά που αφορούν τα προηγούµενα έτη θα δηλωθούν µε τροποποιητική δήλωση στην αρµόδια ∆ΟΥ στα έτη που αφορούν. Ωστόσο εάν τα αναδροµικά αφορούν τα φορολογικά έτη 2015 και 2016, η τροποποιητική δήλωση υποβάλλεται ηλεκτρονικά. Οι δηλώσεις αυτές υποβάλλονται εµπρόθεσµα µέχρι 31/12/2018. Πώς θα συµπληρώσω τη δήλωσή µου όταν είµαι φιλοξενούµενος; Σε περίπτωση φιλοξενίας, αναγράψτε στον κωδικό 801 τον ΑΦΜ του προσώπου που σας φιλοξενεί και συµπληρώστε τους κωδικούς 092, 091 και 097. Εάν το πρόσωπο που σας φιλοξενεί έχει ήδη υποβάλει φορολογική δήλωση και δεν έχει δηλώσει τη φιλοξενία, θα πρέπει να προηγηθεί η υποβολή τροποποιητικής δήλωσης για να σας συµπεριλάβει στους φιλοξενούµενους.

Πώς θα συµπληρώσω στη δήλωσή µου ότι φιλοξενώ φυσικά πρόσωπα υπόχρεα σε δήλωση;

Στον κωδ. (007-008) ανοίγει υποπίνακας στον οποίο συµπληρώνετε τον ΑΦΜ του προσώπου που φιλοξενείτε, τα τ.µ. της οικίας σας και τους µήνες που τον φιλοξενήσατε. Πώς θα συµπληρώσω τη δήλωσή µου όταν διαµένω σε σκηνή ή είµαι άστεγος;

Σε περίπτωση φορολογούµενου σκηνίτη ή άστεγου στον υποπίνακα του κωδικού 801 επιλέξτε την αντίστοιχη κατηγορία.

Σε περίπτωση φορολογούµενου σκηνίτη / νοµάδα (διαµονή σε σκηνή) συµπληρώνεται ο κωδικός 801 µε τον ΑΦΜ 000000000 (9 µηδενικά).

Πώς θα συµπληρώσω τη δήλωσή µου όταν διαµένω σε οίκο ευγηρίας;

Οι διαµένοντες σε οίκους ευγηρίας, σε σωφρονιστικά ιδρύµατα, καθώς και σε ψυχιατρικές κλινικές, αναγράφουν αντίστοιχα τον ΑΦΜ του ιδρύµατος.

Στον υποπίνακα 007-008 εµφανίζονται τα στοιχεία του τέκνου µου, το οποίο φιλοξενώ. Θα πρέπει να κάνω αποδοχή της φιλοξενίας;

∆εν είναι υποχρεωτική η αποδοχή εφόσον το τέκνο σας είναι εξαρτώµενο και δηλώνεται στον πίνακα 8 της δήλωσής σας.

Πότε υποχρεούνται οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού να υποβάλουν δήλωση:

Οι κάτοικοι εξωτερικού υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα µόνον όταν αποκτούν πραγµατικό εισόδηµα, φορολογούµενο µε οποιονδήποτε τρόπο (π.χ. βάσει κλίµακας ή αυτοτελώς) ή απαλλασσόµενο, από πηγές Ελλάδας (τόκοι, ενοίκια, µερίσµατα, κλπ.). Αντιθέτως, ένας κάτοικος εξωτερικού που διαθέτει π.χ. δευτερεύουσα κατοικία/ επιβατικό αυτοκίνητο στην Ελλάδα ή προβαίνει σε αγορά ακινήτου/αυτοκινήτου στην Ελλάδα, εφόσον δεν αποκτά πραγµατικό εισόδηµα στη χώρα µας, δεν υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήµατος, όπως αυτό προκύπτει από τον συνδυασµό των διατάξεων της παραγράφου 1 του άρθρου 67 του ν.4172/2013 µε τις διατάξεις της περ. η’ του άρθρου 33 του ν.4172/2013.

Εχω αλλάξει κύρια κατοικία µέσα στο 2018. Πώς το δηλώνω;

Θα επιλέξετε το κίτρινο πλαίσιο και θα εισαγάγετε και τα στοιχεία της άλλης κατοικίας, θα τη χαρακτηρίσετε, θα την καταχωρίσετε και θα επιλέξετε µεταφορά στη δήλωση.

Πώς δηλώνεται η δωρεάν παραχώρηση κατοικίας µέχρι 200 τ.µ. από γονέα σε παιδί και αντίστροφα;

Α) Αυτός που το παραχωρεί το δηλώνει µόνο στο Ε2 σαν δωρεάν παραχώρηση. Β) Αυτός που το κατοικεί, το δηλώνει στον πίνακα 5.1α επιλέγοντας τον κωδικό 203 (δωρεάν παραχωρηµένη κατοικία). Γενικά η δωρεάν παραχώρηση µιας κύριας κατοικίας επιφάνειας µέχρι 200 τ.µ. γίνεται από γονείς σε παιδιά και αντίστροφα, προς ανιόντες (παππούδες, γιαγιάδες κ.λπ.) προς κατιόντες (παιδιά, εγγόνια κ.λπ.) εξ αίµατος και εξ αγχιστείας. Από το βιβλίο του Γιώργου Χριστόπουλου «ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΟΡΙΑ - ∆ηλώσεις φυσικών και νοµικών προσώπων», που κυκλοφορεί.

Πότε αποφεύγεται το πρόστιµο µη υποβολής

Μπορούµε να υποβάλουµε εκπρόθεσµα τροποποιητική δήλωση για κάλυψη διαφοράς τεκµηρίων χωρίς πρόστιµο; Το παραπάνω πρόστιµο (ελάχιστο 100 ευρώ, παρ. 19 του άρθρου 72 - πρώην άρθρο 66) επιβάλλεται σε κάθε περίπτωση που υποβάλλεται κάποια συµπληρωµατική ή τροποποιητική δήλωση. Μπορεί να υποβληθεί χωρίς πρόστιµο εκπρόθεσµη τροποποιητική δήλωση προκειµένου να συµπληρώσουµε ποσά τα οποία ορίζονταν ρητά στην παρ. 2 του άρθρου 19 του ν. 2238/1994 και µε τα οποία καλύπτεται ή περιορίζεται η προστιθέµενη διαφορά δαπάνης, χωρίς την επιβολή κυρώσεων, µέσα στην προθεσµία που ορίζεται µε τις διατάξεις του άρθρου 19 του ΚΦ∆ (ν. 4174/2013), δηλαδή από 1-1-2014 και µετά. Με την προϋπόθεση ότι µε την παράλειψη δήλωσης αυτών των ποσών στην αρχική δήλωση δεν παραβιάστηκε φορολογική διάταξη διότι εκείνο το έτος δεν υπήρχε υποχρέωση συµπλήρωσής τους στο έντυπο της φορολογικής δήλωσης.

O Γιώργος Δ. Χριστόπουλος είναι φοροτεχνικός - οικονοµολόγος µε συγγραφική και διδακτική εµπειρία, µέλος του ΔΣ της ΠΟΦΕΕ, επιστηµονικός-εκπαιδευτικός σύµβουλος της ΕΦΕΕΑ, πρώην καθηγητής ΤΕΙ