Ο κοροναϊός χτυπά την ανάκαμψη - Τι «βλέπει» το Δημοσιονομικό Συμβούλιο

Ανάπτυξη ακόμη και κάτω του 2% φέτος, στο πιο δυσμενές σενάριο για τις επιπτώσεις του κοροναϊού στην ελληνική οικονομία «βλέπει» το ελληνικό δημοσιονομικό συμβούλιο, ο πρώτος επίσημος φορέας που έκανε μια απόπειρα εκτίμησης των συνεπειών της νέας αυτής, διεθνούς, κρίσης στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.

Σύμφωνα με τα σενάρια, το ελληνικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 2,54% φέτος στη βασική εκδοχή. Ωστόσο, στο πρώτο δυσμενές σενάριο η ανάπτυξη φέτος μπορεί να περιοριστεί στο 2,21% και στο 1,88% στην πιο απαισιόδοξη εκδοχή. Προειδοποιεί όμως πως εάν η επιδημία πάρει διαστάσεις «θα προκληθεί δομική αλλαγή στο υπόδειγμα, η οποία προς το παρόν είναι δύσκολο να προβλεφθεί». Εν τω μεταξύ υπογραμμίζοντας πως «απομακρυνόμαστε, πιθανώς σημαντικά, από το στόχο για αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,8% το 2020, γεγονός που θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στα δημοσιονομικά αποτελέσματα» τονίζει πως σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αναζητηθούν μαξιλάρια στον προϋπολογισμό για τυχόν έκτακτες δαπάνες, π.χ. στην υγεία, όπως πιθανώς αξιοποίηση ταμειακών αποθεμάτων ασφαλείας αλλά και έγκαιρη συνεννόηση με τους θεσμούς για συμφωνία ρήτρας διαφυγής ώστε μια ελεγχόμενη απόκλιση από το στόχο του 3,5% για το πρωτογενές πλεόνασμα να μην οδηγήσει σε περιοριστικά, δημοσιονομικά μέτρα.  Όπως προειδοποιεί κάτι τέτοιο θα επιδεινώσει περαιτέρω τη μακροοικονομική κατάσταση στην Ελλάδα και θα ανακόψει τη θετική δυναμική των τελευταίων ετών.

Σε μια μέρα που στην κορυφή της επικαιρότητας βρίσκονται οι συντονισμένες πρωτοβουλίες των κορυφαίων policy makers στον κόσμο για να μεταδώσουν το μήνυμα πως θα γίνει οτιδήποτε είναι απαραίτητο για να περιοριστεί η δυνητική ζημιά στην παγκόσμια οικονομία από την επέλαση του νέου ιού, το δημοσιονομικό συμβούλιο ανοίγει την κουβέντα και σε θεσμικό επίπεδο για την αναθεώρηση και του ελληνικού ρυθμού ανάπτυξης. Τυπικά η επίσημη πρόβλεψη της κυβέρνησης είναι για μέση ανάπτυξη 2,8% φέτος. Ωστόσο ο κορωνοϊός εξελίσσεται στον παράγοντα Χ σε μια χρονιά που θα έπρεπε όλα να κυλήσουν ρολόι για να εδραιωθεί μια βιώσιμη ανάκαμψη στην ελληνική οικονομία.

Το εύρος των επιπτώσεων είναι δύσκολο να εκτιμηθεί στην παρούσα φάση και οι εξελίξεις παρακολουθούνται από το οικονομικό επιτελείο ώρα με την ώρα, τη στιγμή που αξιωματούχοι από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου δεσμεύτηκαν να συγκροτήσουν κοινό μέτωπο στη μάχη κατά της απειλής του κοροναϊού, αποφεύγοντας μέχρι στιγμής πάντως να εξειδικεύσουν δημοσίως πιθανές πρωτοβουλίες. Οι πρωτοβουλίες αυτές φαίνεται πάντως πως είναι στην κορυφή της ατζέντας στις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις σε παγκόσμια επίπεδο. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της G7 που εκδόθηκε σήμερα μετά την έκτακτη τηλεδιάσκεψη των μελών της, τα ισχυρότερα κράτη στέλνουν το μήνυμα πως είναι σε ετοιμότητα να χρησιμοποιήσουν εγκαίρως, αποτελεσματικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων και δημοσιονομικών μέτρων, για συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των συνεπειών του COVID-19 στην παγκόσμια ανάπτυξη και στην προστασία απέναντι στους πτωτικούς κινδύνους.  Αξίζει να σημειωθεί ότι την τηλεδιάσκεψη της Συνόδου των υπουργών Οικονομικών των 7 μεγαλύτερων οικονομιών (ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ιαπωνία) συντόνισε ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Steven Mnuchin και ο επικεφαλής της FED Jerome Powell. Μία κίνηση που σίγουρα ανεβάζει και τυπικά το επίπεδο συναγερμού σε σχέση με λίγες μέρες νωρίτερα στη Σύνοδο της G20 στη Σαουδική Αραβία όπου το θέμα του κοροναϊού απασχόλησε τις συζητήσεις στο περιθώριο.

Στα καθ’ ημών, στην ανάλυση του το ελληνικό δημοσιονομικό συμβούλιο επιχειρεί να υπολογίσει τις επιπτώσεις στο ελληνικό ΑΕΠ μετά από πιθανή αρνητική διαταραχή στο ΑΕΠ της ευρωζώνης. Όπως αναφέρεται το ξέσπασμα και η εξάπλωση του κοροναϊού τους τελευταίους δύο μήνες έχει επηρεάσει το δημόσιο διάλογο ως προς τις οικονομικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εξάπλωση του ιού παγκοσμίως. Είναι επόμενο ότι σε ένα ενδεχόμενο εξάπλωσης της επιδημίας δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστο το ΑΕΠ των οικονομιών της ευρωζώνης. Σε αυτό το πλαίσιο το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο  πραγματοποίησε εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις μίας πιθανής επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας στο ελληνικό ΑΕΠ για το 2020, εκτιμώντας δύο δυσμενή σενάρια. Στην άσκηση χρησιμοποιήθηκαν δύο πολύ δυσμενή σενάρια τα οποία υπό κανονικές συνθήκες, βάσει δηλαδή ιστορικών τιμών και χωρίς «δομικές αλλαγές» στην οικονομία της Ελλάδας και της ευρωζώνης, μπορεί να προκαλέσουν μείωση στην εκτιμώμενη μεγέθυνση για το 2020 κατά 0,3 και 0,7 ποσοστιαίες μονάδες.

Ωστόσο, σε περίπτωση που η επιδημία πάρει διαστάσεις θα προκληθεί «δομική αλλαγή» στο υπόδειγμα η οποία προς το παρόν είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Επίσης η «κρίση» μπορεί να πλήξει, επιπλέον, ενδογενώς την ελληνική οικονομία  μέσω της επιδείνωσης του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών λόγω μείωσης των τουριστικών εισπράξεων, μείωσης των εισπράξεων από θαλάσσιες και χερσαίες μεταφορές κλπ και λόγω αρνητικής επίπτωσης στην ιδιωτική κατανάλωση (κλάδοι εστίασης, διασκέδαση και ψυχαγωγία, οικοδομή κλπ).

Με βάση αυτές τις αρνητικές εκτιμήσεις φαίνεται ότι απομακρυνόμαστε, πιθανώς σημαντικά, από τον στόχο για αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,8% το 2020, γεγονός που θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στα δημοσιονομικά αποτελέσματα.

Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αναζητηθούν «μαξιλάρια» για τον προϋπολογισμό για τυχόν έκτακτες δαπάνες (πχ στο τομέα της υγείας), όπως πιθανώς αξιοποίηση μέρους των ταμειακών αποθεμάτων ασφαλείας (cash buffers), αλλά και έγκαιρη συνεννόηση με τους θεσμούς για συμφωνία ρήτρας διαφυγής (escape clause), ώστε μία ελεγχόμενη απόκλιση από το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ να μην οδηγήσει σε περιοριστικά δημοσιονομικά μέτρα τα οποία θα επιδεινώσουν περαιτέρω την μακροοικονομική κατάσταση στην Ελλάδα και θα ανακόψουν τη θετική δυναμική των τελευταίων ετών.