Το «ραντεβού» με τον Ερντογάν, η τουρκική... βεντάλια των απαιτήσεων και η ελληνική απάντηση

Για την τέταρτη κατά σειρά συνάντηση των τελευταίων χρόνων ετοιμάζονται ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει ένα νέο σκηνικό στη διεθνή σκηνή, με την Αθήνα να τονίζει πως δεν υπάρχουν περιθώρια για αναθεωρητική ρητορική. Πάντως η Άγκυρα σε αυτή τη φάση δεν δείχνει διατεθειμένη να εγκαταλείψει τη δική της ατζέντα και μένει να φανεί αν θα σταματήσει να τραβά το σχοινί.

Η ταυτόχρονη παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων. Χθες τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφέρθηκαν σε γεύμα των δύο ηγετών την Κυριακή και πληροφορίες από την Αθήνα αναφέρουν ότι έχουν γίνει συζητήσεις για τη συνάντηση, ωστόσο μένει να οριστικοποιηθεί κάτι τέτοιο.

Πάντως οι χθεσινές δηλώσεις του εκπροσώπου του κυβερνώντος κόμματος AKP στην Τουρκία Ομέρ Τσελίκ δείχνουν πως η Άγκυρα είναι αποφασισμένη να διατηρήσει την ίδια ρητορική. «Ο φάκελος που αφορά την Ελλάδα είναι μεγάλος» σημείωσε μεταξύ άλλων, ανοίγοντας όλα τα θέματα. Είναι χαρακτηριστικό πως επέλεξε να αναφερθεί στην υφαλοκρηπίδα, στην στρατιωτικοποίηση των νησιών, στο μεταναστευτικό ακόμα και στη «γαλάζια πατρίδα».

Ουσιαστικά η Τουρκία εμμένει στη δική της ατζέντα, παρά το ό,τι τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή η αναθεωρητική ρητορική δεν μπορεί να βρει ακροατήριο στη διεθνή σκηνή. Οι δηλώσεις αυτές δείχνουν πως η γειτονική χώρα είναι αποφασισμένη να ανοίξει όλη τη βεντάλια των προκλητικών απαιτήσεων της, γεγονός που δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας για την έκβαση των συζητήσεων. Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι μέχρι που είναι διατεθειμένη να φτάσει η Άγκυρα, καθώς είναι δεδομένο πως δεν επιθυμεί να χρεωθεί στη διεθνή σκηνή την αποκλειστική ευθύνη για ένα ναυάγιο του διαλόγου.

Στην Αθήνα γνωρίζουν πως δεν μπορούν να λυθούν όλα τα ζητήματα και οι μεγάλες διαφορές που υπάρχουν, προεξάρχοντος του ζητήματος της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών. Ωστόσο μια συνάντηση θα μπορούσε να αποτελέσει το έναυσμα για να σταματήσει αυτή η ρητορική από την Άγκυρα, εφόσον βέβαια η γειτονική χώρα δεν δυναμιτίσει περαιτέρω το κλίμα. Στο ενδεχόμενο ενός «τετ α τετ» με τον Τούρκο πρόεδρο είχε αναφερθεί πρόσφατα ο πρωθυπουργός σημειώνοντας πως «πιστεύω ότι θα υπάρχει κοινή διάθεση να οργανωθεί μία τέτοια συνάντηση. Είμαστε εξάλλου δύο χώρες που συγκροτούμε τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Έχουμε να συζητήσουμε ευρύτερες διεθνείς εξελίξεις».

Να σημειωθεί πως θα πρόκειται για την τέταρτη συνάντηση των δύο ηγετών τα τελευταία χρόνια, η οποία θα γίνει μετά από την κλιμακούμενη ένταση των τελευταίων μηνών. Η πρώτη συνάντηση είχε γίνει τον Σεπτέμβριο του 2019 στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και είχε περισσότερο διερευνητικό χαρακτήρα. Τον Δεκέμβριο του 2019 ακολούθησε ένα δεύτερο ραντεβού, το οποίο έγινε στην «σκιά» του τουρκολιβυκού μνημονίου που είχε υπογραφεί λίγο νωρίτερα.

Το τρίτο τετ α τετ των δύο ηγετών έγινε τον Ιούνιο του 2021 στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, με το κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις να «βαραίνει» σταδιακά. Άλλωστε της τρίτης συνάντησης είχαν προηγηθεί τα γεγονότα στον Έβρο το 2020, ενώ ακολούθησε ένα δύσκολο καλοκαίρι λόγω των κινήσεων του Oruc Reis. Τώρα μένει να φανεί πως θα πορευθεί η Άγκυρα σε ένα τέταρτο ραντεβού, ενώ την ίδια στιγμή κυβερνητικές πηγές σημειώνουν πως οι θέσεις της Ελλάδας είναι ξεκάθαρες.

Οι κινήσεις της Τουρκίας στη γεωπολιτική σκακιέρα

Να κλείσει μέτωπα στη διεθνή σκηνή αλλά και να παίξει ρόλο μεσολαβητή ανάμεσα σε Μόσχα και Κίεβο επιδιώκει η τουρκική πλευρά. Χθες ο υπουργός Εξωτερικών της γειτονικής χώρας Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανακοίνωσε ότι οι ομόλογοι του από την Ρωσία Σ. Λαβρόφ και την Ουκρανία Ντ. Κουλέμπα θα συμμετάσχουν στο διπλωματικό φόρουμ της Αττάλειας, που θα διεξαχθεί από τις 11 έως τις 13 Μαρτίου. Εκεί πρόκειται να γίνει μία συνάντηση των υπουργών Ρωσίας και Ουκρανίας αλλά και του κ. Τσαβούσογλου.

Το τελευταίο διάστημα είναι σε εξέλιξη μια προσπάθεια της Τουρκίας να παίξει ένα ρόλο μεσολάβησης. Είναι χαρακτηριστικό πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το τελευταίο διάστημα είχε επικοινωνίες τόσο με τον Ουκρανό πρόεδρο Β. Ζελένσκι όσο και με το Ρώσο πρόεδρο Β. Πούτιν.

Την ίδια στιγμή συνεχίζεται η προσπάθεια της Άγκυρας να κλείσει μέτωπα στην ευρύτερη γειτονιά. Είναι χαρακτηριστικό πως την Τουρκία θα επισκεφθεί αύριο ο πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτσογκ, με το «μενού» να περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα θεμάτων. Τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις των δύο χωρών περνάνε μια περίοδο παρατεταμένης έντασης, με την Άγκυρα να επιδιώκει την αναθέρμανση τους και να βάζει στο τραπέζι και ενεργειακά θέματα.

Διπλωματικό «σπριντ» Δένδια

Οι εξελίξεις στο Ουκρανικό βρίσκονται στο επίκεντρο των επαφών του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, ο οποίος χθες βρέθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο και σήμερα θα βρίσκεται στην Αυστρία. Παράλληλα βέβαια θα μπουν στο τραπέζι και περιφερειακά ζητήματα, όπως οι εξελίξεις στην «γειτονιά».

Χθες ο κ. Δένδιας συναντήθηκε με την Βρετανίδα ομόλογό του Λιζ Τρας και όπως σημείωσε έγινε ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την κατάσταση ασφαλείας στην Ευρώπη μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Παράλληλα εξετάστηκαν οι εξελίξεις σε Δυτικά Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και οι διμερείς σχέσεις.

Σήμερα στη Βιέννη ο Έλληνας υπουργός θα έχει συναντήσεις με τη γενική γραμματέα του ΟΑΣΕ, Χέλγκα Μαρία Σμιτ καθώς και με τον Αυστριακό ομόλογό του Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ. Επίσης ο υπουργός Εξωτερικών πρόκειται να συναντηθεί με την πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου, Ρέντι Βάγκνερ καθώς και με τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και πρόεδρο της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Αυστριακού Κοινοβουλίου, Ράινχολντ Λοπάτκα.