Ετιέν Μπαλιμπάρ: «Η Αριστερά βρίσκεται σε Συµπληγάδες»

«Το ευρωπαϊκό οικοδόµηµα έχει χάσει αυτήν τη στιγµή την ηθική νοµιµότητά του. Αλλά είναι ζήτηµα για έναν πολίτη το ποιον θα ψηφίσει στη χώρα του. ∆εν έχουµε άπειρες επιλογές στις ευρωεκλογές» διαπιστώνει απαισιόδοξα ο κορυφαίος Γάλλος φιλόσοφος Ετιέν Μπαλιµπάρ, από τις πλέον παρεµβατικές φωνές της διεθνούς διανόησης και καθηγητής στο Columbia University και το Université Paris Nanterre, που ξαναβρέθηκε στην Αθήνα για να µετάσχει στη συζήτηση την οποία άνοιξε το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς», εν όψει των ευρωεκλογών, για τις δοµικές αντιφάσεις της Ευρώπης και την κρίση του ευρωπαϊκού ιδεώδους, χαρακτηρίζοντας το δίληµµα των εκλογών της 26ης Μαΐου «νεοφιλελευθερισµός ή εθνικισµός/ ακροδεξιά - Μακρόν ή Σαλβίνι» παγίδα.

Είναι κρίσιµες οι ευρωεκλογές, κύριε Μπαλιµπάρ; Οι πολίτες της Ευρώπης πρέπει να ψηφίσουν; Μπορεί να αλλάξει κάτι;

Οι ευρωεκλογές δεν έχουν υποστεί µποϊκοτάζ, αλλά είναι λιγάκι εκτός προσκηνίου. Πολλοί πολίτες δεν θεωρούν ότι υπάρχει αντιπροσωπευτική δηµοκρατία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι εκλογές είναι, όµως, σηµαντικές για τη δηµοκρατική ζωή. Η αντιπροσωπευτικότητα πρέπει να λάβει µεγαλύτερη δύναµη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αν και χρειαζόµαστε έναν νέο φεντεραλισµό που θα υποκαταστήσει τον τρέχοντα ψευδοφεντεραλισµό. Η επινόησή του θα προσέκρουε σε εµπόδια, γιατί ήδη υπάρχουν στην Ευρώπη θεσµοί υπερεθνικοί, µε πρώτο φεντεραλιστικό όργανο το ίδιο το Ευρωκοινοβούλιο.

Ανησυχείτε για την άνοδο της ακροδεξιάς;

Ανησυχώ, παρότι οι τελευταίες δηµοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι εθνικιστικές δυνάµεις δεν θα έχουν µεγάλη επιτυχία. Το ζήτηµα για έναν πολίτη είναι ποιον θα ψηφίσει στη χώρα του. ∆εν έχουµε άπειρες επιλογές. Και εγώ δεν ξέρω ποιον θα ψηφίσω σε 10 µέρες στη Γαλλία. Θα επιλέξω µεταξύ της DW, της λίστας των Γαλλικών Κοµµουνιστικών Κοµµάτων ή της Ευρωπαϊκής Ανοιξης του DiEM25. Προσπαθώ να διαβλέψω προοπτικές πανευρωπαϊκές ή διευρωπαϊκές, διότι κανένας λαός, κανένα κράτος, καµία εργατική τάξη δεν θα µπορούσε να πάει καλά αν δεν υπήρχε η Ευρώπη, αν το πολιτικό σύστηµά της κατέρρεε. Βεβαίως, η ετερογένεια των φορολογικών συστηµάτων στην Ευρώπη και η διατήρηση του άγριου ανταγωνισµού µεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών προκειµένου να έλξουν τα κεφάλαια ή τις έδρες των ξένων εταιρειών είναι συνιστώσες αποσύνθεσης και εντατικοποίησης του εθνικισµού στην Ευρώπη.

Πώς θα είναι η νέα φεντεραλιστική Ευρώπη;

Με διαφορετικά επίπεδα οργάνωσης της πολιτικής εξουσίας, της αντιπροσώπευσης και της παρέµβασης των πολιτών. Το να έχουµε πολλούς θεσµούς, όπως συµβαίνει στην Ευρώπη σήµερα, δεν φέρνει µόνο διοικητικές και θεωρητικές δυσκολίες. Πρέπει να προσπαθήσουµε να παίξουµε στην ποικιλότητα των πλαισίων.

Το δίληµµα «Μακρόν ή Σαλβίνι;» είναι η απόδειξη ότι η Αριστερά χρεοκόπησε;

Η Αριστερά απέτυχε, αλλά είµαι απρόθυµος να τα παρατήσω, επειδή οι επικρατούσες επιλογές είναι αυτές. Στην ελληνική µυθολογία έχετε τις Συµπληγάδες Πέτρες. Περί αυτού πρόκειται.

Η Μέρκελ τίθεται εκτός παιχνιδιού. Μπορεί η Ευρώπη να αλλάξει µετά την αποµάκρυνσή της;

Ναι, ελπίζω ότι θα προκύψει κάτι από τα Αριστερά στη Γερµανία. Είναι θλιβερό το ότι δεν µπορεί να συµβεί στη Ευρώπη το παραµικρό αν δεν το κινήσει η Γερµανία. Αυτό ακούγεται απελπιστικό αν είσαι Ελληνας ή Γάλλος.

Πιέζεται από τα «Κίτρινα Γιλέκα» ο Εµανουέλ Μακρόν ακόµη;

Πιέζεται τροµερά, είναι σε δύσκολη θέση. Αλλά το µεγάλο πρόβληµα είναι άλλο. Οτι δεν υπάρχει πολιτική εναλλακτική στη Γαλλία. Η µοναδική εναλλακτική είναι η Λεπέν. Το κίνηµα των «Κίτρινων Γιλέκων» έχει χάσει τη δυναµική του. Οµως δεν έχει τελειώσει. Πιστεύω στη δυναµική των κινηµάτων.

Το επιχείρηµα ότι το ευρωπαϊκό οικοδόµηµα έχει χάσει την ηθική νοµιµότητά του εδράζεται στο Προσφυγικό;

Ναι, υπάρχει παράλυση και υποκρισία για το πιο οξύ πρόβληµα. Αυτό που κάνει η Ευρώπη στη Μεσόγειο λαµβάνει διαστάσεις γενοκτονίας. Η Γαλλία δεν θέλει να κάνει κάτι. Από την άλλη, η Μέρκελ, µολονότι έκανε κάποια πράγµατα, εντέλει στρέβλωσε πολλές καταστάσεις, κάτι που είχε τις σηµερινές συνέπειες. Στα ιταλικά και ελληνικά σύνορα είδαµε µε τον πιο βίαιο τρόπο την καταστολή. Παρ’ όλα αυτά, οι Ελληνες κάνουν πολύ περισσότερα από όλους τους άλλους.

Αποφεύγετε να τοποθετηθείτε για την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα πλέον…

∆εν µπορώ να την κρίνω. Ο Μοσκοβισί προσποιήθηκε ότι µεσολάβησε υπέρ της Ελλάδας το 2015. Ολοι, όµως, αυτοί οι άνθρωποι δεν έκαναν τίποτα για να µπορέσει η χώρα σας να αντισταθεί στην πίεση. Μια αποµονωµένη Ελλάδα, πάντως, δεν θα ήταν κάτι καλό. *Ο Ετιέν Μπαλιµπάρ είναι καθηγητής στο Columbia University και το Université Paris Nanterre