Οι αληθινές μονομαχίες των πολιτικών στην Ελλάδα έναν αιώνα πριν τα ντιμπέιτ

Εχει καθιερωθεί η έκφραση «οι δύο πολιτικοί μονομάχησαν» είτε για διαφωνία τους στα άδρανα της Βουλής, είτε για «σύγκρουση» τους σε κάποιο ντιμπέιτ.

Πόσοι όμως γνωρίζουν πως η μονομαχία μεταξύ πολιτικών ήταν ζήτημα τιμής ακόμα και για τους Ελληνες πολιτικούς; Από την ίδρυση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους οι εκπρόσωποι του Κοινοβουλίου έβγαζαν τα πιστόλια για να λύσουν τις διαφορές τους για λόγους τιμής και ευθιξίας. Εδιναν ραντεβού τιμής με τους πολιτικούς αντιπάλους μέχρι τελικής πτώσης μεταφορικά και κυριολεκτικά. Αδιάψευστος μάρτυρας τα δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής αλλά και τα ίδια τα πρακτικά της Βουλής.

Πολλές μονομαχίες είχαν μονομάχους βουλευτές και υπουργούς και η τελευταία έγινε τον Ιούνιο του 1904 σε χωράφι πλάι στη σημερινή λεωφόρο Αχαρνών στο ύψος του Ποδονίφτη, δηλαδή, στη σημερινή Νέα Φιλαδέλφεια - Νέα Χαλκηδόνα.

Μιας και την Κυριακή έχουμε τις βουλευτικές εκλογές ας φωτίσουμε μερικές από τις πιο… σκοτεινές στιγμές των εκπροσώπων του Ελληνικού Κοινοβουλίου.

Ο εγγονός της Μπουμπουλίνας

Τον Ιανουάριο του 1872 ο εγγονός της Μπουμπουλίνας, πλωτάρχης Γεώργιος Μπούμπουλης που είχε αναλάβει Υπουργός Ναυτικών στην Κυβέρνηση Συμμαχίας κάλεσε σε μονομαχία τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη. Την Κυβέρνηση Συμμαχίας είχαν σχηματίσει δύο θανάσιμοι αντίπαλοι, ο Δημήτριος Βούλγαρης και ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος. Ο μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδας Θεόδωρος Δηλιγιάννης σε άρθρο του στον Τύπο της εποχής είχε αναφέρει πως «δεν ήταν δυνατόν να αναλάβει Υπουργός Ναυτικών κάποιος ο οποίος είχε επισήμως χρεοκοπήσει».

Πρόσκληση σε μονομαχία

Ο Μπούμπουλης που φημίζονταν για τον εκρηκτικό και απόλυτο χαρακτήρα του απαίτησε να ξεπλυθεί η προσβολή με αίμα. Έστειλε λοιπόν δύο γνωστούς αξιωματικούς του στον Δηλιγιάννη για να του ζητήσουν εξηγήσεις και παράλληλα να του απευθύνουν επίσημη πρόσκληση σε μονομαχία.

Ο Δηλιγιάννης όχι μόνο δεν πτοήθηκε αλλά άρχισε και να δημοσιεύει σειρά δικαστικών εγγράφων που αποδείκνυαν πως ο Μπούμπουλης είχε πτωχεύσει προκαλώντας ακόμα περισσότερο τον υπουργό Ναυτικών. Ακολούθησαν σπαρταριστές σκηνές με απειλές, ύβρεις και ξεσπάσματα του αγριεμένου βουλευτή Σπετσών και Σύρου Γεώργιου Μπούμπουλη, ο οποίος τελικά υπηρέτησε επτά φορές Υπουργός Ναυτικών.

Θέμα τιμής η προβολή του Ράλλη

Είκοσι χρόνια αργότερα ο Δημήτριος Ράλλης έγινε πρωταγωνιστής σε δύο μονομαχίες που έμειναν στην ιστορία. Αρχικά ο Ράλλης ήταν με τον Χαρίλαο Τρικούπη ο οποίος τον έκανε υπουργό αλλά στη συνέχεια δημιούργησε δικό του κόμμα, το οποίο αποκάλεσε «τρίτο κόμμα». Το Φεβρουάριο του 1892 ο βασιλιάς Γεώργιος, που είχε διαδεχθεί τον Όθωνα έδωσε εντολή στο «τρίτο κόμμα» να σχηματίσει κυβέρνηση, αλλά αποδέκτης της εντολής δεν ήταν ο Ράλλης αλλά ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος. Ακολούθησε σκληρή εσωκομματική κόντρα μεταξύ Ραλλη και Κωνσταντόπουλου με βαριές εκφράσεις και χειροδικίες μέσα στην παλιά Βουλή.

Η «αυλικοφωλιά» και το ραντεβού στο Γουδή

Ο Ράλλης χαρακτήρισε την κυβέρνηση «αυλικοφωλιά», ακολούθησαν νέες προσωπικές κόντρες και ο Ράλλης κάλεσε τον Κωνσταντόπουλο σε μονομαχία. Οι δύο άνδρες έδωσαν ραντεβού στο Γουδή στις 19 Νοεμβρίου στις 9 το πρωί. Μάρτυρες ήταν οι συνταγματάρχες του πεζικού Γεώργιος Μαυρομιχάλης και Χρήστος Μπότσαρης από τη μεριά του Κωνσταντόπουλου. Από την πλευρά του Ράλλη ήταν οι βουλευτές Γεώργιος Κρεστενίτης και Αριστόβουλος Μάνεσης. Παρευρέθηκαν, επίσης, οι γιατροί Αμπελάς και Βελλίνης.

Δεν βρήκαν στόχο και δεν συμφιλιώθηκαν

Οι δύο άντρες πυροβόλησαν σχεδόν ταυτόχρονα αλλά δεν βρήκαν στόχο. Η μονομαχία έληξε αναίμακτα αλλά οι δύο μονομάχοι δεν έδωσαν τα χέρια, όπως προέβλεπαν οι άγραφοι κανόνες τιμής των μονομαχιών.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Κωνσταντόπουλος αρκετά χρόνια νωρίτερα από τη δική του μονομαχία, ως εισαγγελέας Κέρκυρας είχε ασκήσει δίωξη κατά του Γεωργίου Θεοτόκη για μια μονομαχία και είχε διατάξει τη φυλάκισή του.

Τους έσωσε ο Μπαϊρακτάρης

Ο Κωνσταντόπουλος ήθελε να μονομαχήσει και με τον βουλευτή Αθανάσιο Ευταξία αλλά δεν υλοποιήθηκε η πρόκληση του, ενώ και ο βουλευτής Σούτσος στη μέση της οδού Σταδίου χτύπησε με τη μαγκούρα του τον πρόεδρο των σιδηροδρόμων Παρασκευαΐδη και την διένεξη ανέλαβε να γεφυρώσει ο πρώτος αστυνομικός διευθυντής Δημήτριος Μπαϊρακτάρης πριν οι δύο άνδρες οδηγηθούν στην έσχατη λύση της μονομαχίας

Λαβώθηκε στον ώμο ο Πετροπουλάκης

Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Δημήτριος Ράλλης έπαιρνε μέρος σε μονομαχία. Με τον ίδιο τρόπο είχε λύσει και τις διαφορές του με τον βουλευτή της Λακωνίας, Λεωνίδα Πετροπουλάκη. Το ραντεβού δόθηκε και πάλι στου Γουδή. Ο Ράλλης νίκησε τραυματίζοντας τον βουλευτή στην ωμοπλάτη. Το γεγονός προκάλεσε την παρέμβαση της δικαιοσύνης αλλά δεν έγιναν διώξεις επειδή αμφότεροι είχαν την βουλευτική ασυλία.

Η κοκορομαχία του αιώνα

Το 1914 ακόμα και ο πρωθυπουργός Γεώργιος Θεοτόκης έφτασε στα πρόθυρα μονομαχίας με τον βουλευτή Κωνσταντίνο Ζαβιτσιάνο. Ο λόγος ήταν ότι οι δύο τους είχαν αλλεπάλληλες προσωπικές αντεγκλήσεις. Όλα είχαν συμφωνηθεί, αλλά την τελευταία στιγμή κανείς από τους υποψήφιους δεν εμφανίστηκε στον τόπο που είχε οριστεί για τη μονομαχία και ο Τύπος της εποχής τους είχε χαρακτηρίσει «κοκορομάχους».

Μονομαχία υπουργών Στρατιωτικών στο Μπραχάμι

Το 1904 οι μονομαχίες είχαν κορυφωθεί μεταξύ πολιτικών. Ο Κωνσταντίνος Σμολένσκης που ήταν υπουργός Στρατιωτικών κάλεσε σε μονομαχία τον Θεοδόση Λιμπρίτη που ήταν βουλευτής Τυρνάβου και πρώην υπουργός Στρατιωτικών.

Αιτία και πάλι μία πολιτική αψιμαχία στη Βουλή. Μάλιστα το ιδιόχειρο πρακτικό της μονομαχίας συντάχθηκε στο γραφείο του εφόρου της Ελληνικής Βουλής. Οι δύο μονομάχοι συναντήθηκαν σε χωράφι στο Μπραχάμι στις 8 το πρωί της 4ης Φεβρουαρίου 1904. Παρότι και οι δύο ήταν στρατιωτικοί κανείς δεν ευστόχησε στη βολή του και μετά το τέλος της διαδικασίας έδωσαν τα χέρια λύνοντας την διαφορά τους.

«Είχαμε καταντήσει αηδία μέσα στη Βουλή»

Μεγάλο ενδιαφέρον είχε και η μονομαχία μεταξύ του Ιωάννη Στάικου και του Νικόλαου Φαρμακόπουλου. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Σκριπτ» στις 10 Ιουνίου 1904 ήταν η πρώτη μονομαχία που έγινε παρουσία δημοσιογράφων. Ηταν 8 Ιουνίου 1904 όταν με αφορμή συζήτηση νομοσχεδίου για την Παιδεία αντιπαρατέθηκαν ο βουλευτής Ναυπλίου Νικόλαος Φαρμακόπουλος και ο βουλευτής Βάλτου Ιωάννης Στάικος.

Την επομένη (9 Ιουνίου 1904) συναντήθηκαν στην περιοχή Γουδή παρουσία δημοσιογράφου της εφημερίδας «Σκριπτ». Το αποτέλεσμα ήταν ο τραυματισμός του Στάικου στο πόδι. Το εντυπωσιακό ήταν πως ο Στάικος δήλωσε πως η διαφωνία μεταξύ δύο ανδρών έληξε με τρόπο αιματηρό: «Σας βεβαιώ πως χαίρω υπερβολικά διότι το αποτέλεσμα υπήρξε αιματηρόν. Είχαμε καταντήσει μέσα στη Βουλή αηδία».

Θάνατος για ένα ρουσφέτι

Οι μονομαχίες στην Ελλάδα έλαβαν τέλος μετά το 1904 μετά από την αιματηρή κατάληξη που είχε η διένεξη μεταξύ του   βουλευτή Τρικάλων Κοκό Χατζηπέτρου και του υπουργού Σπύρου Στάη με αφορμή κάποια αγόρευση στη Βουλή σχετικά με ένα ρουσφέτι που δεν έγινε ποτέ. Ο Χατζηπέτρος εξύβρισε τον Στάη και την οικογένεια του μετά από την αγόρευση του επειδή ο Μελησινός (που ήταν φίλος του Χατζηπέτρου), δεν έγινε καθηγητής Ανατομίας. Τα αίματα άναψαν και οι δυο βουλευτές αντάλλαξαν βαριές κουβέντες προτού μιλήσουν τα όπλα. Ο πρωθυπουργός Γιώργος Θεοτόκης προσπάθησε να αποτρέψει τη μονομαχία αλλά δεν τα κατάφερε.

Στο χωράφι της οδού Αχαρνών

Οι δύο μονομάχοι όρισαν ως σημείο της αναμέτρησης τον Ποδονίφτη, στη σημερινή Νέα Χαλκηδόνα, πάνω από την οδό Αχαρνών, σ’ ένα χωράφι. Είχε προηγηθεί η παραίτηση των δύο μονομάχων από τα αξιώματα τους.

Οι δύο άνδρες πήραν τις θέσεις του ενώπιον των μαρτύρων. Ο Στάης ήταν δεινός σκοπευτής και ο Χατζηπέτρος ήταν μύωπας αλλά δεν πτοήθηκε. Δευτερόλεπτα αργότερα ακούστηκαν δύο πυροβολισμοί. Η σφαίρα από το όπλο του Στάη βρήκε στην καρδιά τον βουλευτή Κοκό Χατζηπέτρου ο οποίος έπεσε νεκρός.

Ο θάνατος Χατζηπέτρου και κατάργηση μονομαχιών

Το σοκ στην αθηναϊκή κοινωνία ήταν μεγάλο και η φονική μονομαχία αποτέλεσε όμως παράδειγμα προς αποφυγή. Η κοινή γνώμη αντέδραε και ο Τύπος της εποχής ξέσπασε κατά του φαινομένου των μονομαχιών.

Έκτοτε δεν έγινε άλλη επίσημη μονομαχία παρότι μέχρι και το 1922 υπήρξαν πολλές επίσημες αιτήσεις ακόμα και στο Κοινοβούλιο. Μάλιστα δια νόμου προβλέφθηκαν βαριές ποινές σε όσους εμπλέκονται ενεργά ακόμα και ως μάρτυρες. Κάπως έτσι έκλεισε το κεφάλαιο των μονομαχιών στην Ελλάδα αν και οι ιστορικοί αναφέρουν ανεπίσημες περιπτώσεις ακόμα και την δεκαετία του ΄60.  Η Ελλάδα πρωτοστάτησε και σε αυτόν τον τομέα καθώς η πρώτη μονομαχία περιγάφεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα και είναι μεταξύ του Αχιλλέα και του Εκτορα.

Η τελευταία μονομαχία στη Γαλλία το 1967

Οι μονομαχίες στη δυτική Ευρώπη ξεκίνησαν τον 17ο αιώνα και η τελευταία μονομαχία στην Ευρώπη καταγράφηκε στις 21 Απριλίου 1967 στη Γαλλία μεταξύ του Γκαστόν Ντεφέρ και ενός Γάλλου Πολιτικού του Ρενέ Ριμπέρ. Οι δύο άνδρες λογομάχησαν δημόσια και αποφάσισαν να λύσουν τις διαφορές τους σε μονομαχία με ξίφη. Ο Ριμπέρ τρύπησε στον ώμο τον Ντεφέρ ο οποίος ζήτησε να συνεχιστεί η μονομαχία. Οταν δέχτηκε και δεύτερο τρύπημα αποδέχτηκε την ήττα του.

Πηγές: Αρχείο της Βουλής των Ελλήνων, έρευνα Τάκης Καμπράς - mixanitouxrounou.gr