Ψευδείς οι ισχυρισμοί: Ρωσικές αντιδράσεις για τα περί «τρίτης Ρώμης»

Για «ατυχή προσπάθεια» του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών να αποστασιοποιηθεί από τα προβλήματα, που έχουν το τελευταίο διάστημα δημιουργηθεί μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας και «υποτροπή της εισαγόμενης στην Ελλάδα ρωσοφοβίας» κάνουν λόγο στο «Έθνος της Κυριακής» καλά ενημερωμένες ρωσικές εκκλησιαστικές και διπλωματικές πηγές, σχολιάζοντας μεταξύ άλλων τις σχετικές αναφορές του κ. Ν.Δένδια στην πρόσφατη συνέντευξή του στην ΕΡΤ.

«Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας προσπαθεί να πείσει ότι δεν εμπλέκεται στα εκκλησιαστικά, την ίδια στιγμή υιοθετεί την ανέντιμη άποψη περί προώθησης από το Πατριαρχείο Μόσχας της περιβόητης ιδέας περί «τρίτης Ρώμης». Προκαλούμε τον κ. Δένδια να μας αποκαλύψει σε ποια επίσημα ρωσικά εκκλησιαστικά έγγραφα υποστηρίζεται ή προωθείται η ιδέα αυτή, η οποία για τους γνωρίζοντες έχει επισήμως απορριφθεί από την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Επομένως η όλη επιχειρηματολογία του θρόνου της Κωνσταντινούπολης και τώρα της Ελλάδας βασίζεται σε ένα ψέμα», είπε ο ένας εκ των εμφανώς δυσαρεστημένων συνομιλητών μας, προσθέτοντας ότι το ελληνικό ΥΠΕΞ «δεν μπορεί να αποφύγει την κριτική για την εξέλιξη της εκκλησιαστικής κρίσης εντός της οικουμενικής Ορθοδοξίας, διότι και αρμόδια Διεύθυνση διαθέτει και εμμέσως ή αμέσως χρηματοδοτεί, αν δεν συντονίζει πλήρως τις κινήσεις του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο».

Η ενδεχομένως υπερβολική, πάντως ευαισθησία της ρωσικής πλευράς επί του θέματος, αναδεικνύεται και από την ειδική ανακοίνωση του ρωσικού ΥΠΕΞ και την αντίδραση της ρωσικής Πρεσβείας στην Αθήνα σε πρόσφατη έκδοση σχετικά με την «Τρίτη Ρώμη» και τις παρουσιάσεις της στον Τύπο. Η ρωσική διπλωματία κάνει λόγο για «πολλούς ψευδείς ισχυρισμούς και παράλογες κατηγορίες εναντίον της Ρωσίας», ενοχοποιώντας τον «δημοσιογράφο-συντάκτη ταξιδιωτικών οδηγών Α.Μασσαβέτα» για προσπάθεια να παρουσιάσει τη Ρωσία ως «μια μοχθηρή δύναμη που διεξάγει έναν «υβριδικό πόλεμο» κατά της Ελλάδας, «χειραγωγεί οργανωμένα και επιδέξια» την ελληνική κοινή γνώμη, δωροδοκεί σχολιαστές με επιρροή και εκβιάζει τους ιεράρχες της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας».

Παρά τις καθησυχαστικές εκτιμήσεις του ελληνικού ΥΠΕΞ, η κατάσταση των ελληνορωσικών σχέσεων τελευταία ομοιάζει ξανά, τουλάχιστον εν μέρει, με την περίοδο των ανεπαρκώς αιτιολογημένων απελάσεων Ρώσων διπλωματών, που αποφάσισε εν θερμώ το 2018 ο, αξέχαστος για πολλούς, τότε υπουργός Ν.Κοτζιάς.

Πολύ περισσότερο, που μάλλον δεν δείχνει μεγάλη «ουδετερότητα» από ελληνικής πλευράς ούτε ο απευθυνόμενος προς την ρωσική Εκκλησία και εντέλει προς το σύνολο της πολιτειακής ηγεσίας της Ρωσίας χαρακτηρισμός περί «καισαροπαπισμού». Κατά έγκυρους ρωσικούς διπλωματικούς κύκλους «η Ελλάδα εξελίχθηκε τα τελευταία χρόνια σε πεδίο εισαγόμενης ρωσοφοβίας, που τελευταία υποτροπιάζει και προσπαθεί ματαίως να πλήξει τους ιστορικούς και πνευματικούς δεσμούς μεταξύ του ελληνικού και του ρωσικού λαού». Η επίσημη Ελλάδα δεν μοιάζει να κάνει και πολλά για να ανατρέψει αυτήν την εκτίμηση.

Οι δηλώσεις του ΥΠΕΞ Ν.Δένδια για τις ελληνορωσικές σχέσεις: 

• Νομίζω ότι έγινε μία μεγάλη προσπάθεια με την επίσκεψή μου στη Μόσχα και με την εγκάρδια και μακρότατη, πάνω από 5 ώρες, συνομιλία με τον κύριο Lavrov. Νομίζω ότι η υπόθεση Vinnik δημιούργησε ένα θέμα. Θέλω να σας πω απολύτως σαφής, νομίζω ότι το εκκλησιαστικό είναι κάτι το οποίο κατά τη ρωσική άποψη δεν λειτουργεί θετικά στις ελληνορωσικές σχέσεις. Νομίζω, όμως, ότι και το ιστορικό βάθος και η κοινότητα στοιχείων, το ομόδοξον, θα λειτουργήσει σε μέσο χρόνο σε κατεύθυνση βελτίωσης των ελληνορωσικών σχέσεων και εμείς θα το επιδιώξουμε.
• Η αντίληψη του Πατριαρχείου Μόσχας περί της τρίτης Ρώμης είναι γνωστή, την ξέρουμε όλοι. Αλλά η Ελληνική Δημοκρατία δεν εμπλέκεται στα εκκλησιαστικά. Εμείς προσπαθούμε αυτό να το πούμε καθαρά στους Ρώσους συνομιλητές μας.
• Νομίζω ότι στη Ρωσία υπάρχει ένας καισαροπαπισμός κατά τη βυζαντινή έννοια, ίσως πιο ενεργός από ό,τι θα μπορούσε να πει κανείς ότι υπάρχει πλέον στη χώρα μας, αλλά πόσο μάλλον ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν είναι καν στην ελληνική επικράτεια, δεν είναι καν Έλληνας υπήκοος. Αλλά θα έλεγα το εξής. Εάν δείτε την προσφώνηση του Πρόεδρου Putin προς την καινούρια Ελληνίδα Πρέσβη, την κυρία Νασίκα, θα δείτε αυτά τα στοιχεία της αναθέρμανσης στα οποία αναφέρθηκα πριν.
• Μιλάμε για βάθος σχέσεων το οποίο νομίζω ότι θα μπορέσει τελικά να επιδράσει και να επιλύσει προβλήματα, για τα οποία αν η Ρωσία δει καθαρά θα καταλάβει ότι δεν υπάρχει καμία ευθύνη της ελληνικής πλευράς. Και νομίζω ότι το βλέπει σιγά-σιγά.