Πράγα, Βοημία, 1420: Η μάχη του λόφου Βίτκοφ

Ο θάνατος του Γιαν Χους στην πυρά ως αιρετικού στις 6 Ιουλίου 1415 πυροδότησε μια επανάσταση. Με τον θάνατό του, ο Χους άνοιξε τον δρόμο έναν αιώνα προτού ο Μαρτίνος Λούθηρος γίνει γνωστός επιδιώκοντας τη μεταρρύθμιση της Εκκλησίας. Ενθάρρυνε την ανάγνωση της Βίβλου στα τσεχικά και όχι στα λατινικά, καταδίκασε τα προνόμια των πλουσίων και αρνήθηκε το αλάθητο του πάπα.

Ο Χους ήταν ιερέας στην Πράγα και κοσμήτορας στο πανεπιστήμιο. Συγκέντρωσε πολλούς υποστηρικτές στη Βοημία, που έγιναν γνωστοί ως Χουσίτες και ήταν εξοργισμένοι με την εκτέλεσή του. Τα επόμενα χρόνια θα διαμαρτύρονταν ανοιχτά, καταφεύγοντας μερικές φορές στη βία. Αυτή ξέσπασε για τα καλά το 1419, όταν ο όχλος σκότωσε αρκετούς συμβούλους επειδή ο δήμος είχε αρνηθεί να απελευθερώσει μερικούς φυλακισμένους Χουσίτες.  

Σύμφωνα με τον θρύλο, το σοκ από αυτές τις δολοφονίες προκάλεσε τον θάνατο του βασιλιά Βενσεσλάους Δ΄, και αυτό μετέτρεψε την εξέγερση σε πόλεμο. Τον διαδέχτηκε ο αδελφός του, αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Σιγισμούνδος, αλλά οι Βοημοί δεν τον εμπιστεύονταν, αφού θεωρούσαν ότι είχε προδώσει τον Χους. Όταν το 1414 η Σύνοδος της Κωνσταντίας είχε διατάξει τον Χους να παρουσιαστεί μπροστά της, ο Σιγισμούνδος είχε εγγυηθεί την ασφάλειά του από και προς την οικουμενική σύνοδο. Ο κλήρος αγνοούσε ότι αυτό δεν ήταν αποκλειστικά λάθος του αυτοκράτορα, αλλά ήταν αρκετό για να πείσει τους Βοημούς να πάρουν τα όπλα εναντίον του. Έτσι, άρχισαν οι Πόλεμοι των Χουσιτών.

Ο πάπας Μαρτίνος Ε΄ έσπευσε σε βοήθεια του Σιγισμούνδου, εκδίδοντας παπική βούλα τον Μάρτιο του 1420 με την οποία καλούσε σε σταυροφορία εναντίον των Χουσιτών. Οι Χουσίτες συγκρότησαν δικό τους στρατό, επιλέγοντας ως επικεφαλής τον Γιαν Ζίζκα, τον πρώην επικεφαλής της ανακτορικής φρουράς του Βενσεσλάους. Τον Μάιο ο Ζίζκα συγκέντρωσε έναν στρατό από 9.000 άντρες στην Πράγα. Η πόλη είχε πολλά στρατηγικά πλεονεκτήματα: ήταν περιτειχισμένη, βρισκόταν στην κορυφή ενός λόφου και γύρω της είχε ποτάμι. Οι υπερασπιστές της βάλθηκαν να ενισχύσουν τα αμυντικά τους έργα.

Ο Σιγισμούνδος έφτασε εκεί τον Ιούνιο με 80.000 σταυροφόρους. Τα στρατεύματά του κατείχαν το Κάστρο Χάρντκανι και τη Μικρή Πόλη στην αριστερή όχθη του ποταμού Μολδάβα και το Κάστρο Βίσεχραντ στη δεξιά. Είχαν στρατοπεδεύσει σε ένα υψίπεδο απέναντι από τον ποταμό. Ο Σιγισμούνδος ήλεγχε όλες τις προσβάσεις, εκτός από την ανατολική απέναντι από τον Λόφο Βίτκοφ. Ο Ζίζκα έβαλε τους στρατιώτες του να χτίσουν ένα οχυρό από χώμα και ξύλο στην κορυφή του λόφου. Αντί να επιτεθεί στις άρτιες αμυντικές θέσεις της πόλης, ο Σιγισμούνδος αποφάσισε να την πολιορκήσει, αναγκάζοντας τους υπερασπιστές της να λιμοκτονήσουν. Για να γίνει αυτό όμως, οι σταυροφόροι έπρεπε να κυριεύσουν τον Λόφο Βίτκοφ, ο οποίος ήλεγχε την ανατολική πρόσβαση στην πόλη. Το σχέδιο του αυτοκράτορα προέβλεπε επιθέσεις αντιπερισπασμού για να παρασύρει στρατεύματα στον λόφο.

Στο μεταξύ, 8.000 θωρακισμένοι ιππείς θα έκαναν επίθεση από τα ανατολικά. Ο Ζίζκα όμως ήταν πολύ έξυπνος για να τσιμπήσει το δόλωμα και οι δυνάμεις του αντιπερισπασμού ήταν πολύ αδύναμες για να αποτελέσουν πρόβλημα. Η κορυφή του λόφου είχε πλάτος μόλις 91,5 μέτρα και οι σταυροφόροι δεν μπορούσαν να ανεβάσουν πολλούς στρατιώτες εκεί ώστε να κυριεύσουν την ισχυρή θέση των Χουσιτών.

Όταν η επίθεση τελμάτωσε, ο Ζίζκα έστειλε μια δύναμη στη νότια πλαγιά για να πλήξει τον εχθρό στα δεξιά. Σύντομα οι επιτιθέμενοι άρχισαν να υποχωρούν. Εφόσον καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιορκίας το Κάστρο Χάρντκανι παρέμενε σταθερά υπό τον έλεγχο των δυνάμεων του Σιγισμούνδου, οι Τσέχοι καθολικοί ευγενείς τον έπεισαν να προχωρήσει στη στέψη του. Στις 28 Ιουλίου, όταν στέφθηκε βασιλιάς της Βοημίας στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Βίτου, οι περισσότεροι στρατιώτες του είχαν γυρίσει σπίτι τους.

Του William E. Welsh

Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Αll About History», που κυκλοφορεί μία φορά τον μήνα με το «Εθνος της Κυριακής»