Ευαγγελία Ευσταθίου: Ακροβατώντας ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα

Διαβάζοντας πρόσφατα ένα άρθρο του Καθηγητή Εξωτερικών Σχέσεων της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Κυρίου Κυριάκου Κεντρωτή στάθηκα στο παρακάτω παράθεμά του.

Όταν ο Κουμπλάι Χαν (1215-1294), ο Μεγάλος Χάνος των Μογγόλων, ρώτησε τον Μάρκο Πόλο αν θα επαναλάβει τις ίδιες αφηγήσεις κατά την επιστροφή του στην Ευρώπη, εκείνος του απάντησε ότι μπορεί να μιλάει και να λέει διάφορα, μα όποιος τον ακούει συγκρατεί στο μυαλό του μονάχα τις λέξεις που περιμένει να ακούσει. Αυτό που κυβερνά την αφήγηση δεν είναι η φωνή: είναι το αυτί.

Θα υπερθεματίσω και στην περίπτωση της Ευαγγελίας Ευσταθίου θα αναφέρω την χαρά του αναγνώστη – κοινωνού της αφήγησης  του περιπατητή συγγραφέα , ενός promeneur solitaire  κατά Ρουσσώ και των ονειροπολήσεών του. Το σύνολο των έργων της διαπερνά μέσω της  περιπλάνησης, της αναζήτησης,  της ενδοσκόπησης, της αγάπης και του μυστηρίου. 

Ο  γάλλος φιλόσοφος Ζαν Πωλ Σαρτρ  είχε πει «Όπως όλοι οι ονειροπόλοι, έκανα το λάθος να πιστέψω πως το ξύπνημα από το όνειρο ήταν η πραγματικότητα». Το παιχνίδι ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα  η ψευδαίσθηση ανάμεσα στο παραμύθι και τον ρεαλισμό αποτελούν σημαντικά σημειολογικά εργαλεία στο έργο της Ευσταθίου.

Οι σπουδές της στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, η εκπαιδευτική της πορεία , η ενασχόλησή  της με τα εικαστικά-ζωγραφική και κατασκευές-,  η συγγραφή παραμυθιών, αποτέλεσαν  τα χρόνια της  προσμονής και της ζύμωσης και οδήγησαν στην λογοτεχνική παραγωγή 12 βιβλίων.

Οι πολλαπλές αναγνώσεις αποσπασμάτων από τα σπονδυλωτά κεφάλαια του έργου της  αναδεικνύουν την λεξηματική ευρηματικότητα και την υφολογική ανατρεπτική της διάθεση και προσέγγιση. Η γραφή της δεν είναι «προσχεδιαμένη» ούτε «κατασκευασμένη». Αρνείται να υποβάλλει τις σκέψεις της σε μια αυστηρά καρτεσιανή νόρμα αποβάλλοντας κάθε στοιχείο στείρου διδακτισμού και ηθικολογίας . Συγκαλεί τον δικό της λεξηματικό εξοπλισμό των στιγμών της κίνησης και της αναζήτησης ανακαλώντας στην μνήμη την θέση του αμερικανού ποιητή Ρόμπερτ Φροστ για το τι είναι Ποίηση και άρα Δημιουργία. «Ποίηση είναι όταν ένα συναίσθημα  έχει βρει τη σκέψη του και η σκέψη έχει βρει τις λέξεις». Η πολυπροσωπία στα έργα της αποτελεί ένα στοιχείο που συμβάλλει καθοριστικά σε έναν πλουραλισμό πρισμάτων για την ερμηνεία γεγονότων και εικόνων. Η αδιάλειπτη εναλλαγή του καλού και του κακού σε επάλληλους κύκλους εξυπηρετεί καταφανώς την πλοκή των έργων της. Η συγγραφέας πλάθει αριστοτεχνικά την επιφανειακή πολυτελή ζωή των ηρώων της , την αφανή και ταυτόχρονη σκοτεινή τραυματική ιστορία τους, τα καλά κρυμμένα ανομολόγητα μυστικά τους. Εστιάζει στο ψυχολογικό προφίλ των προσώπων , σε ένα ιστορικά διαχρονικό και συγχρονικό πλαίσιο εξονυχιστικά αλλά και δίχως ίχνος αμετροέπειας ώστε να παραμένει πιστή στον αρχικό της  στόχο. Τα έργα της είναι αδιάκοπες εναλλαγές και ανασυνθέσεις εικόνων σε παράλληλη αλληλεπίδραση με τους χαρακτήρες. Σαν μία σύγχρονη μπωντλερική flậneuse στα μονοπάτια της ιστορίας , της γεωγραφίας . σε αέναη αναζήτηση στον χωροχρόνο.

Ο έρωτας , ανατρεπτικό συστατικό στη συγγραφική της χημεία, ανασύρει στην επιφάνεια πρόσωπα και γεγονότα που αντιπαλεύουν τα τετριμμένα επιφέροντας εκπλήξεις μέσα από τις σχέσεις , τις μνήμες , τις πληροφορίες. Και παρόλο που το σκάλισμα της μνήμης είναι μια επώδυνη διαδικασία - Όλοι μοιραζόμαστε ένα μαζικό ασυνείδητο νου, διαμορφωμένο από τις μνήμες και τα πρότυπα συμπεριφοράς σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας. Από εδώ πηγάζουν πράγματα όπως οι αρχέγονοι φόβοι και ο μυστικισμός σύμφωνα με τον Καρλ Γιουνγκ,-  η συγγραφέας συνεχίζει το ταξίδι της προς την αλήθεια. Τελικά η συγγραφή αποτελεί  ψυχαναλυτική διαδικασία με ιαματικές ιδιότητες .Ο έρωτας είναι ανάμνηση , όνειρο αλλά και πραγματικότητα , στόχος ζωής. Η θεματολογία που φαίνεται να απασχολεί την αφήγηση του Μπαλζάκ στην Μοντέστ Μινιόν έργο του 1844 όπως η δύναμη του χρήματος , τα καταστροφικά αποτελέσματα των παθών, τα κληρονομικά ζητήματα , τη θέση και το ρόλο της γυναίκας, αποτελεί βασικό πυλώνα στα έργα της Ευαγγελίας Ευσταθίου.

Η συγγραφέας κεντά   το κοινωνικό και ανθρώπινο σύμπαν με τρόπο εύληπτο και με στοιχεία που αποτελούν την προσωπική της συγγραφική ταυτότητα.

Ο αναγνώστης διαπιστώνει ότι η συγγραφέας με αφορμή το φαινομενικά ασήμαντο  υφαίνει με  τη φαντασία τη σκέψη και την σημειολογική της δεινότητα πολυσήμαντες εικόνες ανθρώπων και πραγμάτων  αξιοποιώντας  αντικείμενα  τα οποία αποκτούν άλλη διάσταση, όπως ένα βραχιόλι ή ένα μπαούλο.

Οι περιγραφές της άλλοτε αδρομερείς και  λιτές, άλλοτε λεπτομερείς και σχολαστικές συνάδουν με το στοιχείο του ρεαλισμού των διαλόγων αντιβαίνοντας επιτυχημένα την ακραία μυθιστορηματική πλοκή . Η ακριβής χρήση της επιβράδυνσης στην αφήγηση έχει σαν αποτέλεσμα να βρίσκεται ο αναγνώστης σε μια συνεχή προσμονή των εξελίξεων , αδιάκοπα ‘stand by’ στοιχείο που κάνει τα βιβλία της Ευσταθίου κλασικά ‘page turner’ ωθώντας τα στις πρώτες θέσεις στην προτίμηση των αναγνωστών.

Η επιστολογραφία που η συγγραφέας έντεχνα ενσωματώνει στις τελευταίες σελίδες των  έργων της δίνουν μια πνοή αδιαμφισβήτητου ρεαλισμού  , αφού ως εργαλείο η επιστολή αποτελούσε και αποτελεί ένα αδιάψευστο και αδιαμφισβήτητο επιχείρημα και αποδεικτικό έρεισμα.

Η γραφή της Ευσταθίου είναι ένα όμορφο ταξίδι μέσα από ατραπούς . Καταφέρνει όμως να βάλει  το λιθαράκι της στο  τοπίο της σύγχρονης κοινωνικής λογοτεχνίας  και μας δίνει την ελπίδα, ότι σε πείσμα των καιρών το λογοτεχνικό βιβλίο συνεχίζει την χαλεπή αλλά και δοξαστική πορεία παρά το ανταγωνιστικό προς αυτό οικονομικοπολιτικό γίγνεσθαι.

Η Ευαγγελία Ευσταθίου είναι συγγραφέας μοναδικά ταλαντούχα και ευφυής με πένα που μαγνητίζει με την αμεσότητα και την αριστοτεχνική απόδοση του λυρισμού αλλά και της εναγώνιας προσδοκίας

Η Μαρία Πολυδούρη είχε γράψει «Τι ειρωνία,να μιλούν για την αγάπη άνθρωποι που δε τη γνωρίζουν και να σιωπούν εντελώς εκείνοι που νιώθουν τη ψυχή τους να πνίγεται στον πόνο της.» Ευτυχώς η κυρία Ευσταθίου γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει να αγαπάς.

*Γράφει η Παρασκευή Β. Μόλαρη, Εκπαιδευτικός - Μεταφράστρια - Ερευνήτρια