Μαρίζα Ντεκάστρο: «Οι σηµερινοί νέοι δεν ξέρουν τι προσπάθησε να µας στερήσει η χούντα»

Συνδυάζει µε τρόπο καθηλωτικό την Ιστορία, τη µνήµη και το βίωµα, συναιρώντας την προσωπική µαρτυρία µε τα µεγάλα ιστορικά γεγονότα µιας ολόκληρης εποχής. Το «2.651 ηµέρες δικτατορίας: 21 Απριλίου 1967 - 24 Ιουλίου 1974» (εκδ. Μεταίχµιο) που έγραψε η Μαρίζα Ντεκάστρο, ένα βιβλίο υψηλής αισθητικής για παιδιά, µε εξαιρετική εικονογράφηση από τον Βασίλη Παπαγεωργίου, επιχειρεί να καταγράψει αλήθειες, αλλά και να αποτυπώσει µια µαύρη επταετία γεµάτη βασανιστήρια και διώξεις, εξορίες σε ξερονήσια, συγκαλυµµένες δολοφονίες, λογοκρισία έργων πολιτισµού. Μιλήσαµε µαζί της µε αφορµή τα 45 χρόνια που συµπληρώνονται σήµερα από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου - ως έναν ελάχιστο φόρο τιµής σε όλους εκείνους που πάλεψαν για να έχουµε όλοι µας ένα καλύτερο µέλλον.

Κυρία Ντεκάστρο, το βιβλίο σας «2.651 ηµέρες δικτατορίας, 21 Απριλίου 1967 - 24 Ιουλίου 1974» αναλαµβάνει να φέρει σε επαφή τα παιδιά-αναγνώστες µε µια σκοτεινή περίοδο της πρόσφατης Ιστορίας. Ποιες υπήρξαν οι µεγαλύτερες προκλήσεις αυτού του τόσο απαιτητικού εγχειρήµατος;

Η µοναδική πρόκληση ήταν το «πώς» να γραφτεί ώστε να γίνει το βιβλίο ενδιαφέρον για νεαρούς αναγνώστες και κυρίως να µην είναι ούτε απλουστευτικό ούτε προπαγανδιστικό συγκεκριµένης ιδεολογίας. Ήθελα να απεικονίζει την πραγµατικότητα εκείνων των ετών, όπως τη βίωναν οι νέοι και εγώ µαζί. Να ζωντανεύει το κλίµα της εποχής. Γύρω από αυτές τις ιδέες τού «πώς» δηµιουργήθηκαν πολλές και διάφορες σκέψεις, όπως: τι απ’ όλα όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια της επταετίας ήταν απαραίτητο να ειπωθεί και σε πόσο βάθος, ποια πολιτικά γεγονότα µπορούσαν να παραλειφθούν, όχι επειδή δεν ήταν σηµαντικά, αλλά επειδή το βιβλίο δεν είναι εγχειρίδιο Ιστορίας, παρόλο που δίνει πάµπολλες πληροφορίες.

Επίσης, το βιβλίο βασίστηκε σε µια σαφή παιδαγωγική ιδέα, αυτή της παράλληλης εξιστόρησης της ελληνικής δικτατορίας µε το τι συνέβαινε στον κόσµο την ίδια εποχή. Αυτός ο παραλληλισµός βοηθάει τον νεαρό αναγνώστη να καταλάβει την οπισθοδροµικότητα, την ανοησία και τη στενοµυαλιά των χουντικών. Ένα µόνο ενδεικτικό παράδειγµα: Στην Ελλάδα είχαµε τον εορτασµό της πολεµικής αρετής των Ελλήνων, στη Γαλλία και αλλού τα µηνύµατα του Μάη του '68, στην Αµερική το Γούντστοκ, τα κινήµατα ειρήνης, τον φεµινισµό, την οικολογία και τόσα άλλα που άλλαξαν τη µατιά µας για τον κόσµο.

To βιβλίο ισορροπεί επιδέξια ανάµεσα στα ιστορικά γεγονότα και στη δική σας µαρτυρία. Στις µέρες µας στις οποίες κάποιοι αµετανόητοι νοσταλγοί της µαύρης επταετίας διατείνονται ότι οι δικτάτορες «ήταν πατριώτες» ή «ναι, αλλά έφτιαξαν δρόµους» ή «ναι, αλλά δεν κλέψανε», εσείς ως συγγραφέας ποιο µήνυµα επιχειρείτε να περάσετε στα παιδιά για εκείνη την εποχή;

Ήταν µια εποχή δύσκολη, γιατί έπρεπε να κάνεις επιλογές µε «ποιους θα πας και ποιους θ’ αφήσεις», όπως τραγούδησε ο ∆ιονύσης Σαββόπουλος... Εκείνο που θα ήθελα να σκεφτούν οι νεαροί αναγνώστες είναι τη σηµασία των δικαιωµάτων που πολίτη, της συλλογικότητας, της ανταλλαγής των ιδεών, της ελευθερίας της σκέψης, της έκφρασης, της µόρφωσης. Σήµερα όλα τούτα φαίνονται προφανή. Τότε δεν ήταν. Η χούντα τα στερούσε οργανωµένα από όλους τους Έλληνες πολίτες, χρησιµοποιώντας διάφορες µεθόδους: από την ανόητη χοντροκοµµένη προπαγάνδα και την πλύση εγκεφάλου, µέχρι τις διώξεις και τη λογοκρισία.

Το βιβλίο παίρνει τη µορφή χρονολογίου των γεγονότων που σηµάδεψαν την επταετία – ανάµεσά τους και η Εξέγερση του Πολυτεχνείου. Σήµερα, 45 χρόνια µετά, τι έχει να διδάξει τα παιδιά αυτή η µαζική και δυναµική εκδήλωση της αντίθεσης στη χούντα των συνταγµαταρχών;

Τα παιδιά πρέπει να καταλάβουν ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου είχε πολλά παρακλάδια. Ο ηρωισµός των φοιτητών στηριζόταν σε µια συλλογική εµπειρία που βίωσαν και µοιράστηκαν χιλιάδες νέοι, ξεπερνώντας τον εαυτό τους και τον φόβο τους. Και ότι αγωνίστηκαν ηρωικά για τα ιδανικά τους, διακινδυνεύοντας τη ζωή τους! Να καταλάβουν ότι οφείλουµε, µικροί και µεγάλοι, στον εαυτό µας και στην κοινωνία να υπερασπιζόµαστε µε κάθε κόστος την αξιοπρέπεια, τις αξίες και τις ιδέες µας ενάντια σε κάθε είδος ευτελισµού τους.

Τι σήµαινε για µια έφηβη, όπως εσείς τότε, να βιώνει ιστορικά γεγονότα όπως αυτά του Πολυτεχνείου; Και πώς αυτά χαράχτηκαν στον ψυχισµό σας – επηρεάζοντάς τον, ενδεχοµένως, καθοριστικά;

∆εν ξέρω αν συνειδητοποιούσαµε ότι γράφαµε Ιστορία εκείνες τις µέρες του Νοεµβρίου. Προσωπικά, εκείνο που κατάλαβα κάποια στιγµή αρκετά πριν από το Πολυτεχνείο ήταν τι προσπαθούσαν οι χουντικοί να µας/µου στερήσουν. Θεωρούσα καθήκον και τιµή να είµαι µε τους άλλους, να συµµετέχω σε συλλογικότητες, να µορφώνοµαι, να ενηµερώνοµαι. Να είµαι σε εγρήγορση!

Στις µέρες µας παρατηρούµε την άνοδο των εθνικισµών, του λαϊκισµού και της ξενοφοβίας. Πιστεύετε ότι κινδυνεύει και πάλι η δηµοκρατία;

Πάει στραβά ο κόσµος. Και αυτά τα θλιβερά φαινόµενα ολοένα και εξαπλώνονται. Θέλω, όµως, να πιστεύω ότι οι δηµοκρατίες έχουν ισχυρούς θεσµούς που τις προστατεύουν.