Λένα Διβάνη: Τα αδέλφια Τρικούπη, η «συντηρητική» Ελλάδα και ο υπερπροστατευτικός πατέρας

«Με ενδιαφέρουν τρομερά οι ζωές των ανθρώπων και γι’ αυτό έγινα λογοτέχνις. Από μικρό παιδί πλησίαζα τους ανθρώπους και τους ρωτούσα την ιστορία τους» αναφέρει η Λένα Διβάνη στο «Εθνος της Κυριακής» με αφορμή την έκδοση του νέου της βιβλίου «Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας» από τις εκδόσεις Πατάκη και το οποίο προβάλλεται σε σειρά ντοκιµαντέρ στο κανάλι του Cosmote History. Η συγγραφέας και ιστορικός «παντρεύει» ιδανικά τις δύο ιδιότητές της, ανατρέχοντας σε μοιραία ζευγάρια και τρελά πάθη που σφράγισαν τις ζωές ηγετικών φυσιογνωμιών της Ελλάδας. Η ιδέα να μιλήσει κάποτε για την ιδιωτική ζωή των πρωταγωνιστών της ιστορίας τρύπωσε στο μυαλό της πολλά χρόνια πριν, την περίοδο που έγραφε το διδακτορικό της, όταν έκανε μια πολυήμερη συνέντευξη με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Τότε κατάλαβε ότι η αθέατη προσωπική ζωή των πρωταγωνιστών της ιστορίας παίζει τεράστιο ρόλο στις αποφάσεις και στις κινήσεις τους.

Η σειρά που έχουν τοποθετηθεί τα ζευγάρια στο βιβλίο της είναι χρονολογική. Με «δόλωμα» τους νεότερους, το νήμα εκτυλίσσεται προς τα πίσω. Πρώτο ζευγάρι του τόμου είναι ο Γεώργιος Παπανδρέου και η Κυβέλη Ανδριανού. Ακολουθούν ο βασιλιάς Παύλος και η Φρειδερίκη, ο Νίκος Μπελογιάννης και η Ελλη Παππά, ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Ελενα Σκυλίτση, ο Ιων Δραγούμης με την Πηνελόπη Δέλτα και τη Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Χαρίλαος Τρικούπης και η Σοφία Τρικούπη, ο βασιλιάς Οθωνας και η Αμαλία, ενώ η συγγραφέας καταλήγει στη Μαντώ Μαυρογένους και τον Δημήτριο Υψηλάντη.

Επί τρία χρόνια ερευνούσε και έγραφε. Βούτηξε με το κεφάλι στις ζωές τους και τους αγάπησε, προσπαθώντας να δει μέσα από τα μάτια τους. Δεν ήθελε απλώς να ψαχουλέψει τα συρτάρια τους - ήθελε να καταλάβει τους περιορισμούς που η κοινωνία τους επέβαλλε τότε, να δώσει σάρκα και οστά στις χάρτινες φιγούρες των πρωτοσέλιδων. «Στόχος μέσα από το βιβλίο και τη σειρά-ντοκιμαντέρ είναι να κάνουμε τον κόσμο να αγαπήσει και να μάθει την ιστορία της χώρας μας. Να κάνουμε την ιστορία της Ελλάδας πιο προσιτή, και όχι ένα αποστειρωμένο κείμενο με ημερομηνίες» τονίζει.

Η Λένα Διβάνη επέλεξε ζευγάρια που της κίνησαν περισσότερο το ενδιαφέρον, τα πιο επιδραστικά, τα πιο έντονα για να καλύψουν την ιστορία της Ελλάδας από το 1821 έως τη δεκαετία του ’60. «Για μένα η χούντα είναι ένα ορόσημο. Από εκεί και πέρα αρχίζει η σύγχρονη Ελλάδα, που την ξέρουμε. Επίσης, δεν ήθελα να ζουν τα πρόσωπα, ούτε και τα παιδιά τους. Ο λόγος είναι γιατί έχω ένα δισταγµό, ένα κράτηµα να γράψω για ζωντανούς ανθρώπους από τη στιγµή που δεν θα ήθελα εγώ η ίδια να δω στο χαρτί τη δική µου ζωή όσο ζω. Είναι άβολο, δεν είναι ωραίο» υπογραµµίζει.

Τα αδέλφια Τρικούπη

Ενα από τα ζευγάρια που ξεχωρίζουν μέσα από το βιβλίο είναι τα αδέλφια Χαρίλαος και Σοφία Τρικούπη. Εκείνος έζησε για την πολιτική και την αδελφή του. Εκείνη έζησε για τον πατέρα της και έπειτα για εκείνον. Είναι το ζευγάρι που η κυρία Διβάνη παραδέχεται ότι αγάπησε περισσότερο απ’ όλα, γιατί, αν και στην αρχή της φάνηκε βαρετό, ήταν το πιο ιδιόμορφο και έχει αρκετό ενδιαφέρον. Η έρευνα, όμως, ήταν αρκετά δύσκολη, γιατί δεν υπάρχουν πηγές. Μέχρι και σήμερα θεωρείται ταμπού και κουτσομπολιό. «Αυτό είναι αδιανόητο. Εγώ θέλω να ξέρω τον προσωπικό βίο του πολιτικού που θα πάω να ψηφίσω. Θα ήθελα να ξέρω αν έχει καταδικαστεί για κλοπή, πόσα διαζύγια έχει ή ποιες είναι σεξουαλικές του προτιμήσεις. Είναι κομμάτι της προσωπικότητας που θα έρθει να με διοικήσει» αναφέρει.

«Η Ελλάδα φαινομενικά είναι μια συντηρητική χώρα, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου» μου λέει και συνεχίζει: «Ενα παράδειγμα είναι οι αμβλώσεις. Νομικά απαγορεύονται, αλλά καθημερινά γίνονται χιλιάδες. Μάλιστα, σε σχέση με άλλες χώρες του εξωτερικού έχουμε τα πιο υψηλά ποσοστά. Είμαστε θεοσεβούμενοι, αλλά την Ανάσταση, πριν ακόμα ο παπάς πει το Χριστός Ανέστη, οι περισσότεροι έχουν φύγει για να μην κρυώσει στο σπίτι η μαγειρίτσα» σχολιάζει χαριτολογώντας.

Αυτό το τελευταίο μού δίνει μια ωραία «πάσα» για να μάθω αν η ίδια πιστεύει στον Θεό. «Είμαι αγνωστικίστρια. Δεν ξέρω αν υπάρχει Θεός ή όχι. Θεωρώ τυχερό όποιον πιστεύει. Εχει μία βεβαιότητα ότι τον προστατεύει κάποιος. Έχει έναν οδηγό. Μακάρι να είχα και εγώ κάποιον. Από την άλλη, και αυτοί που πολεμούν τη θρησκεία μου φαίνονται λίγο ύποπτοι, γιατί είναι σαν να το πιστεύεις. Οταν έχεις τόσο έντονα συναισθήματα για κάτι και θες να το πολεμήσεις πάση θυσία είσαι πιστός από την ανάποδη. Πού το ξέρεις εσύ ότι δεν υπάρχει Θεός; Είναι εξίσου αστεία με τη βεβαιότητα του άλλου που υποστηρίζει ότι υπάρχει. Τουλάχιστον ο άλλος λέει ότι η πίστη δεν βασίζεται στη λογική και στις αποδείξεις... Εσύ που δεν πιστεύεις πού το στηρίζεις; Υπάρχει κάποια απόδειξη πως δεν υπάρχει ο Θεός; Οχι!» τονίζει.

Οικογένεια

Η Λένα Διβάνη ήρθε στην Αθήνα από τον Βόλο σε ηλικία 18 ετών για να σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και Διπλωματική Ιστορία. Μεγάλωσε σε ένα μικροαστικό περιβάλλον με τόνους αγάπης, κάτι το οποίο, όμως, θεωρεί πως δεν της έκανε τόσο καλό μεγαλώνοντας. Εκείνη και οι άλλες δύο αδελφές της έζησαν σε ένα σπίτι όπου τα παιδιά ήταν το κέντρο της προσοχής. Οι γονείς της ξέχασαν κάθε δικό τους όνειρο και κάθε δική τους επιθυμία. Ο πατέρας της θεωρούσε πως είναι εύθραυστες και γι’ αυτό ήταν αρκετά υπερπροστατευτικός μαζί τους. Εφυγε από τη ζωή με την αγωνία αν ήταν καλά και ευτυχισμένες. «Μας είχε τέτοια λατρεία που μπορούσε να διακρίνει από χιλιόμετρο, όπως ερχόμαστε από το σχολείο, αν έχουμε πυρετό. Από τον τρόπο που περπατούσαμε. Είχε διαίσθηση» εξομολογείται.

Από την άλλη, η μητέρα της ήταν μια έξυπνη και όμορφη γυναίκα, η οποία παντρεύτηκε σε μικρή ηλικία, καθώς μεγάλωσε σε ένα αρκετά συντηρητικό σπίτι. Δεν μπόρεσε ούτε να σπουδάσει, ούτε και να δουλέψει. «Τη θυμάμαι να μας λέει πόσο ζήλευε να μας βλέπει να ντυνόμαστε και να φτιαχνόμαστε για να πάμε στις δουλειές μας. Ηταν τόσο λαχταριστό στα μάτια της που δεν διανοηθήκαμε ποτέ να μην είμαστε ανεξάρτητες και να μην κάνουμε και οι τρεις καριέρα» υπογραμμίζει.

Η Λένα Διβάνη ήξερε από πέντε χρόνων ότι δεν ήθελε να παντρευτεί και να κάνει παιδιά. «Δεν είμαστε όλοι για όλα. Πάντα οι σχέσεις μου είναι μακροχρόνιες, αλλά δεν μου αρέσει ο γάμος. Είναι κάτι αφύσικο. Θέλω να ξυπνάω, να βλέπω τον άλλον δίπλα μου και να χαίρομαι. Οταν αυτό, όμως, περάσει, τότε παίρνω το καπελάκι μου και φεύγω. Επίσης, κάνω ένα μοναχικό επάγγελμα, που είναι η ζωή μου. Δεν γίνεται να έχω κάποιον στο σπίτι, να έρχεται να με αποσυντοντίζει και εγώ να συνεχίζω να γράφω. Γράφω ασταμάτητα, χωρίς διάλειμμα. Ούτε παιδί δεν μπορώ να έχω, ακόμα και να ήθελα. Θα ήμουν κακή μητέρα, γιατί ξέρω ότι το γράψιμο με ενδιαφέρει περισσότερο. Ο άνθρωπος θα πρέπει να ξέρει γιατί είναι. Αυτό λέγεται “αυτογνωσία”. Θα μπορούσα να είχα κάνει ένα παιδακι και να μου το μεγάλωνε κάποιος τρίτος. Είναι ωραίο πράγμα αυτό;» μου εξηγεί.

Τη ρωτάω τι σημαίνει για αυτήν ο έρωτας και γιατί οι νέοι σήμερα αποφεύγουν να κάνουν σχέση. «Ο έρωτας για μένα σημαίνει μία στιγμή που πετάς. Μία στιγμή που βγαίνεις από το Εγώ σου, το οποίο είναι ένα κέλυφος προστατευτικό, σαν φυλακή. Οι στιγμές που θα ξεχωρίσουν στη ζωή μας είναι αυτές που φύγαμε από αυτό το Εγώ μας» αναφέρει και προσθέτει ότι σε σχέση με παλιότερα έχουμε γίνει πιο αναλώσιμοι και τα παρατάμε πιο εύκολα. «Ο κόσμος σήμερα λειτουργεί με τα τραύματά του. Οι φιλίες μας είναι λίγο ευκαιριακές και χρησιμοθηρικές. Αυτή η πολύ πληροφοριακή κοινωνία στην οποία ζούμε αποδομεί τις σχέσεις, γιατί νιώθεις ότι δεν τις χρειάζεσαι. Μπαίνεις πλέον στα social media που έχεις περισσότερους από 5.000 φίλους και νιώθεις χαρούμενος και πλήρης. Κάθεσαι στον καναπέ του σπιτιού σου και τους ενημερώνεις ότι βλέπεις Netflix. Ανέξοδα και χωρίς κόπο. Εκεί σε πάει η κοινωνία της πληροφορίας. Δεν σε πάει στο βάθος, αλλά στην επιφάνεια. Οι νέοι πλέον δεν κάνουν σχέση. Πονάει και κοστίζει. Συνεπώς, ανταλλάσσουν στο Tinder μηνύματα και αυτό είναι όλο».

Ασυμβίβαστη, μοναχική, ανεξάρτητη και με έντονη εκφραστική ματιά, η Λένα Διβάνη όλα αυτά τα χρόνια παραμένει ίδια. Αντί επιλόγου, της ζητάω να μου πει την πιο σημαντική συμβουλή που κρατάει σαν φυλακτό στη ζωή της. «Να μην κάνεις ποτέ αυτό που θέλει ο άλλος, αλλά να σκέφτεσαι τον άλλον. Αυτόν τον συνδυασμό τον έχω φάρο. Κάνω αποκλειστικά μόνο ό,τι θέλω εγώ, αλλά σκέφτομαι πάντα τους άλλους με αγάπη».

Τα επεισόδια της νέας σειράς ντοκιµαντέρ «Ζευγάρια που έγραψαν ιστορία» του Cosmote History HD προβάλλονται σε α’ τηλεοπτική προβολή κάθε Παρασκευή βράδυ στις 22.00 και σε επανάληψη κάθε Τρίτη στις 19.00, ενώ το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.