Αλέξης Σταµάτης: H επόµενη µέρα θα είναι διαφορετική, αλλά όχι όσο φανταζόµαστε

«Μπήκα σ' αυτή την περιπέτεια µε τη λογοτεχνία ως αναγνώστης και έγινα συγγραφέας επειδή η πραγµατικότητα δεν µου ήταν αρκετή» λέει ο συγγραφέας Αλέξης Σταµάτης στο «Εθνος της Κυριακής». Αφορµή για την κουβέντα µας στάθηκε η κυκλοφορία του καινούργιου του βιβλίου µε τίτλο «Αθώα πλάσµατα», από τις εκδόσεις Καστανιώτη, και στο οποίο η κινητήριος δύναµη είναι το πανάρχαιο δίπολο «έρωτας - θάνατος». Είτε αυτό ταλαντώνεται σαν απειλητικό εκκρεµές είτε πέφτει σαν σκιά στα γεγονότα, οδηγεί την ιστορία σε µια αναπάντεχη διαδροµή, που σηµαδεύει ανεξίτηλα όλους τους εµπλεκοµένους.

«Η ιδέα για το νέο µου βιβλίο προέκυψε από µια συγκεκριµένη συνθήκη, κατά την οποία µια µεσήλικη γυναίκα, χωρίς τίποτα το ιδιαίτερο πάνω της, επισκέπτεται τον κεντρικό ήρωα, έναν ιδιωτικό ερευνητή και του λέει: “Παρακολούθησέ µε”. Αυτή η συνθήκη πυροδότησε ολόκληρο το βιβλίο. Ηταν το µόνο που είχα υπόψη µου πριν αρχίσω να γράφω» αναφέρει ο Αλέξης Σταµάτης και προσθέτει: «Ο τίτλος έχει να κάνει µε όλους τους ήρωες του βιβλίου, οι οποίοι, όσο και αν εµπλέκονται σε σκοτεινές περιπέτειες, όπου διαπράττονται και σκοτεινές πράξεις, παραµένουν εν πλήρει συγχύσει αθώοι».

Ποιους θεωρείτε σήµερα αθώα πλάσµατα;

Ολοι µας είµαστε αθώα πλάσµατα. Ωστόσο, ας ξεκαθαρίσω κάτι. Τα ζωτικά ένστικτα που κουβαλάµε είναι πανάρχαια. Αν τα αφήναµε ελεύθερα, δεν θα υπήρχε ο πλανήτης αυτήν τη στιγµή. Ο πολιτισµός βασίστηκε στην καταστολή αυτών ακριβώς των ενστίκτων. Ο,τι είναι φυσικό όµως, όσο και άγριο και να είναι, δεν είναι ένοχο. Στο τελευταίο µου βιβλίο υπάρχει ένα κεφάλαιο µε τίτλο «Ο εγκληµατίας και ο άγιος», που µιλάει εις βάθος γι’ αυτό το θέµα.

Τι είναι αυτό που διεγείρει περισσότερο τη σκέψη και τη φαντασία σας;

Τη φαντασία µου διεγείρουν τα πάντα. Μεγάλα και µικρά. Μπορεί να είναι µια ασήµαντη λεπτοµέρεια, µπορεί να είναι µια φευγαλέα σκέψη, µια ονειροφαντασία. Η φαντασία είτε είναι διεγερµένη είτε όχι. Εχει πει κάτι ο Ρόµπερτ Μούζιλ µε το οποίο ταυτίζοµαι απόλυτα: «Είµαι σαν τα σκυλιά που θάβουν τα κόκαλά τους – αφήνω να κατακαθίσει αυτό που στοχάστηκα τη στιγµή της σύλληψης ή της πρόσληψης, πολλές φορές για πάντα, ορισµένες φορές µέχρις ότου µια νέα ιδέα έρθει να επωφεληθεί από αυτό. Από µια άποψη, θα µπορούσαµε να δούµε σε αυτό µια διεργασία της φαντασίας. Υπάρχει όµως µια αφοµοιωµένη φαντασία και µια φαντασία ενεργητική. Η δική µου ήταν η αφοµοιωµένη φαντασία του ήσυχου (εγώ δεν ήµουν) παιδιού, συζευγµένη µε µια κλίση για τη µυθοπλασία».

Πρόσφατα γίνατε πατέρας. Τι άλλαξε στη ζωή σας ο ερχοµός του Ερµή;

Τα πάντα! Κατ’ αρχάς µπήκα στην περιπέτεια ενός άλλου πλάσµατος. Και ύστερα ολόκληρη η ζωή περιστρέφεται γύρω από αυτό το πλάσµα, µε το οποίο αισθάνοµαι απόλυτα ίσος, απλώς µας χωρίζουν κάποια χρόνια και κάποιες εµπειρίες. Ως πατέρας πιστεύω ότι έχω ιστορία να πω στον γιο µου και ελπίζω αυτή να έχει ενδιαφέρον για εκείνον.

Αυτές τις µέρες είµαστε σε υποχρεωτική καραντίνα. Ανακαλύψατε κάτι για τον εαυτό σας που δεν το γνωρίζατε προηγουµένως;

Οχι! Είναι κάτι που το έχω ξανακάνει, και θα έλεγα σε δυσκολότερες συνθήκες. ∆εν θα ήθελα, όµως, να επεκταθώ. Οι καθολικές δηλώσεις και προτροπές περί ευκαιρίας επανεύρεσης του βαθύτερου εαυτού καταλαβαίνω πως βοηθούν πολύ κόσµο, αλλά, κακά τα ψέµατα, τον βαθύτερο εαυτό µας τον βρίσκουµε µέσα από τη σχέση µε τον άλλον. Και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σε καραντίνα που είναι µόνοι τους.

Υπάρχει κάτι που σας ανησυχεί ή σας φοβίζει σε όλη αυτή την ιστορία;

Οι µέρες αυτές είναι εξαιρετικά άγριες. Φυσικά και µε ανησυχεί και µε φοβίζει αυτή η εξέλιξη, αλλά δεν είναι κάτι που η ανθρωπότητα δεν έχει ξαναπεράσει. Θα έλεγα, µάλιστα, ότι έχει περάσει πολύ χειρότερα. Απλώς ο άνθρωπος έχει την εγγενή αίσθηση ότι δεν θα του συµβεί ποτέ κάτι τέτοιο στη δική του ζωή. Ωστόσο, η ασφάλεια είναι ένα πλαστό συναίσθηµα, µια ζωτική άµυνα του ανθρώπου, η οποία δεν έχει καµία σχέση µε την πραγµατικότητα. Αυτό, βέβαια, δεν σηµαίνει ότι είµαι µοιρολάτρης. Ακριβώς το αντίθετο, είµαι ένα εξαιρετικά αισιόδοξο άτοµο. Είναι βέβαιον ότι αυτή η κρίση θα περάσει.

Θεωρείτε ότι αυτή την περίοδο δοκιµάζονται ηγεσίες, ιδεολογίες, δικαιώµατα και ελευθερίες;

Σαφώς και δοκιµάζονται και σίγουρα η επόµενη µέρα θα είναι διαφορετική, αλλά όχι τόσο πολύ όσο φανταζόµαστε. Το ότι οι ελευθερίες µας έχουν ανασταλεί µπροστά στην πάλη για τη ζωή µας δεν σηµαίνει πως όταν αυτή λήξει δεν θα παλέψουµε πάλι για εκείνες.

Τι θα µας αφήσουν ο εγκλεισµός και η κοινωνική αποµόνωση;

Ο πλανήτης είναι τώρα ήσυχος, σιωπηλός. Τόσο σιωπηλός που ακούς τις στροφές γύρω από τον ήλιο. Οταν ξαναγεµίσει φωνές, όλα θα είναι τα ίδια µε διαφορετικό τρόπο. Το να κάνουµε τους προφήτες δεν έχει κανένα νόηµα. Οσο για τον χώρο του Διαδικτύου που µας επιτρέπει την επικοινωνία, είναι µια υπέροχη δυνατότητα. Ας σκεφτούµε πώς θα ήµασταν χωρίς αυτόν. Ταυτόχρονα, είναι και µια ευκαιρία να αποκτήσουν τα social media έναν πολύ πιο ουσιαστικό ρόλο στις ζωές όλων µας.

Πώς σχολιάζετε τις αντιδράσεις του κόσµου µέσα από τα social media; Οι Ελληνες τα έχουµε βρει τελικά µε τον εαυτό µας;

Ενας λαός δεν αλλάζει µέσα σε έναν-δυο µήνες. Η ψυχοσύνθεση του Ελληνα είναι πολύ «συκοφαντηµένη». Οπως σε κάθε χώρα, υπάρχουν όλα τα είδη των χαρακτήρων και των ανθρωπολογικών τύπων. Εάν προσέξουµε τι συµβαίνει στην Αµερική, πόσο λάθος αντιµετωπίστηκε η κρίση, πώς αντιδρά τουλάχιστον τώρα ο κόσµος µε την αύξηση της δηµοτικότητας του επικίνδυνου πλέον Τραµπ, θα φρίξουµε.

Το πρώτο πράγµα που θα κάνετε µόλις τελειώσει όλη αυτή η ιστορία τι θα είναι;

Θα πάω ένα ταξίδι στο εξοχικό µου στις Μηλιές µαζί µε τη γυναίκα µου, την Εύα, και τον γιο µου, κάτι που µας έχει λείψει για διάφορους λόγους εδώ και δύο χρόνια. Θα ήθελα πολύ να έρθει ο Ερµής σε επαφή µε τη φύση και να πάµε για µπάνιο στις όµορφες παραλίες του Αιγαίου.