Στον πόλεµο µε τον Χέµινγουεϊ

Μία περιδιάβαση στη λογοτεχνική πινακοθήκη του Ερνεστ Χέµινγουεϊ (1899-1961) σε φέρνει αντιµέτωπο µε σκληρούς και ζόρικους χαρακτήρες που επιδιώκουν µε κάθε τρόπο την αναζήτηση ενός λόγου ύπαρξης – πάντα µέσα από καταστάσεις οριακές και επικίνδυνες. Έτσι, οι κάθε λογής επαναστάσεις, οι πόλεµοι, οι ταυροµαχίες, η ορειβασία, το κυνήγι, το αλκοόλ γίνονται απλώς ένα µέσο για την αµφίρροπη αναµέτρηση του ήρωα µε τον θάνατο.

Μόνο που ο Χέµινγουεϊ χρησιµοποιεί τον θάνατο ως την ακραία εκείνη συνθήκη που προσδίδει νόηµα στη ζωή: την προσπάθεια, δηλαδή, να τον δεις µπροστά σου και να τον αποφύγεις, να τον προκαλέσεις, να αναµετρηθείς µαζί του και -έστω πρόσκαιρα- να τον νικήσεις. Γι’ αυτόν τον λόγο οι πολεµιστές, οι πυγµάχοι, οι κυνηγοί, οι ταυροµάχοι προσπαθούν να προκαλέσουν το πεπρωµένο τους και να προσεγγίσουν τον θάνατο. Το ζητούµενο, ακολούθως, δεν είναι η απλή επιβίωση, αλλά η αναζήτηση της αξιοπρέπειας µέσα από έναν διαρκή και επίπονο αγώνα.

Με άλλα λόγια, στα έργα του Αµερικανού συγγραφέα η ζωή αποκτά σηµασία µόνο εφόσον «ζεις ηρωικά», αλλά και όταν δίνεσαι µε όλες σου τις δυνάµεις σε ό,τι κάνεις. Πάνω απ’ όλα, όµως, ένας ηρωικός θάνατος µπορεί να εξευγενίσει µια ζωή που -κατά τ’ άλλα- υπήρξε συµβατική και κοινότοπη. Το πρόβληµα, ωστόσο, για τον ίδιο τον συγγραφέα του «Για ποιον χτυπά η καµπάνα» είναι ότι υπέφερε από την ανάγκη να είναι ίσος µε τους αρσενικούς χαρακτήρες του, γεγονός που το επέτεινε η χρήση του πρώτου προσώπου.

Σταδιακά η ανταγωνιστική σχέση που ανέπτυξε µε τις ικανότητες των χαρακτήρων του επέφερε την πιο ουσιαστική αλλαγή στη ζωή του: δεν τον ενδιέφερε πια να γράφει όπως ζει, αλλά να ζει όπως γράφει! Αυτή υπήρξε και η αρχή του τέλους του, της ασφυκτικής και αδιέξοδης πορείας που τον οδήγησε στην αυτοκτονία. Πάντως, προηγουµένως πρόλαβε να δοκιµάσει εµπειρίες που δύσκολα συνωθούνται σε µια ζωή: πόλεµοι, ταξίδια, γυναίκες, πυγµαχίες, ποτά -όλα σε υπερβολικές δόσεις- από έναν άνθρωπο που προσπαθούσε µάταια να ισορροπήσει ανάµεσα στην αθωότητα και την επιτήδευση, την εντιµότητα και την υπεροψία.

Σε κάθε περίπτωση, ο Χέµινγουεϊ υπήρξε ο κατεξοχήν συγγραφέας που άντλησε από τις προσωπικές του εµπειρίες για να γράψει τα βιβλία του: Ξεκίνησε ως νοσοκόµος-οδηγός ασθενοφόρου στον A’ Παγκόσµιο Πόλεµο και συνέχισε ως ανταποκριτής καναδικής εφηµερίδας στον ελληνοτουρκικό πόλεµο που ακολούθησε την εκεχειρία, ενώ αρΗ εσκεµµένα απαθής και χωρίς προσωπικά σχόλια αφήγηση του Χέµινγουεϊ, η οποία εστιάζει αυστηρά -σχεδόν ασκητικάστο ουσιώδες, έχει τις καταβολές της στη δηµοσιογραφική του θητεία. Ακολούθως, η έκδοση «Ο πόλεµος του Ερνεστ Χέµινγουεϋ - Οι περιπέτειές του ως ανταποκριτή στον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο» που έρχεται να διερευνήσει αυτήν την ιδιότητα του Αµερικανού συγγραφέα, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. γότερα µε αυτήν την ιδιότητα θα καλύψει τον ισπανικό εµφύλιο πόλεµο.

AΠΟΣΤΟΛΕΣ

Μάλιστα, ένα από τα πλέον σηµαντικά µυθιστορήµατα του, το «Αποχαιρετισµός στα όπλα», βασίζεται στις εµπειρίες του από τέτοιες δηµοσιογραφικές αποστολές. Στην πραγµατικότητα, η εσκεµµένα απαθής και χωρίς προσωπικά σχόλια αφήγηση του Χέµινγουεϊ, η οποία εστιάζει αυστηρά -σχεδόν ασκητικά- στο ουσιώδες, έχει τις καταβολές της στη δηµοσιογραφική του θητεία.

Ακολούθως, η έκδοση «Ο πόλεµος του Ερνεστ Χέµινγουεϊ - Οι περιπέτειές του ως ανταποκριτή στον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο» που έρχεται να διερευνήσει αυτήν την ιδιότητα του Αµερικανού συγγραφέα, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Στην ουσία, πρόκειται για τη συνταρακτική ιστορία των δηµοσιογραφικών περιπετειών του στον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο - από τις ακτές της Νορµανδίας µέχρι την απελευθέρωση του Παρισιού και την τραγωδία στο Χούρτγκενβαλντ.

Την άνοιξη του 1944 ο Χέµινγουεϊ ταξίδεψε στο Λονδίνο και µετά στη Γαλλία για να καλύψει τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο για το περιοδικό «Collier’s» και βρέθηκε στο επίκεντρο των γεγονότων, συµβάλλοντας στο να κατανοήσουµε κάποια από τα µείζονα συµβάντα του Πολέµου. Πέταξε σε αποστολές µε τη RAF -εν µέρει για να µαζέψει υλικό για ένα µυθιστόρηµα- και ήταν µέλος ενός αποβατικού σκάφους στην ακτή Οµάχα την D-Day!

Στη συνέχεια, ενεπλάκη µε τις δυνάµεις της γαλλικής αντίστασης και κυκλοφορούσε στους ακόµα επικίνδυνους δρόµους του απελευθερωµένου Παρισιού. Αργότερα, πάλι, ήταν παρών στη γερµανική Γραµµή Ζίγκφριντ και στο τροµερό πεδίο µάχης του Χούρτγκενβαλντ, όπου το αγαπηµένο του 22ο Σύνταγµα έχασε σχεδόν όλους τους άνδρες του. Και έπειτα από αυτή την τραγωδία, δεν ήταν πια ο ίδιος άνθρωπος.

Η αριστοτεχνική αφήγηση του Τέρι Μορτ ρίχνει παράλληλα φως στο µεταγενέστερο έργο του Χέµινγουεϊ - µεγάλο µέρος του οποίου πηγάζει από τις πολεµικές εµπειρίες του. Ενα συναρπαστικό βιβλίο που αποτυπώνει ποικιλοτρόπως την ιδιαίτερα ανεπτυγµένη ικανότητα του Αµερικανού συγγραφέα να βλέπει πίσω από τα πράγµατα. Αλλά και να εκφράζει αυτά που βλέπει µε έναν τρόπο απροκάλυπτα καθαρό και ανεπιτήδευτα αποκαλυπτικό…

TERRY MORT «Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΕΡΝΕΣΤ ΧΕΜΙΝΓΟΥΕΫ - ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΩΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΣΤΟΝ Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ»

Μεταφραστής: Γιώργος Λαμπράκος
Εκδόσεις Πατάκη