Digger: Μια ταινία για τη σύγκρουση του ανθρώπου με τη φύση

Η ταινία Digger (2020) του Τζώρτζη Γρηγοράκη αφορά την σύγκρουση του ανθρώπου με την φύση, της αγροτικής κοινωνίας με την βιομηχανική, του ατομικού συμφέροντος με το συμφέρον του Κεφαλαίου, ενός πατέρα και ενός γιού που εκπροσωπούν δύο διαφορετικούς κόσμους με αντιμαχόμενες αξίες και ιδανικά.

Η αφίσα της ταινίας όπου το άλογο και η μηχανή γίνονται ένα κατά την διάρκεια ενός άλματος –του μεταβατικού άλματος σε μια νέα εποχή– εκφράζει εύστοχα τον πυρήνα της.

Τόσο το σενάριο όσο και η υποκριτική είναι καλοδουλεμένα. Η φωτογραφία αξιέπαινη. Το δάσος απεικονίζεται με ζωντάνια, τόσο όταν ζει και αναπνέει όσο και όταν γκρεμίζεται από το "τρυφερό" άγγιγμα του εκσκαφέα. Τα πλάνα από το γκρέμισμα των δέντρων αποτελούν ίσως τις κορυφαίες στιγμές της ταινίας. Το δάσος γίνεται ένας από τους πρωταγωνιστές και η καταστροφή του μετατρέπεται σε ένα μαγικό, συνταρακτικό θέαμα. Το Digger δεν κάνει κοιλιά και είναι απολαυστικό. Καταφέρνει να είναι τοπικό και παγκόσμιο συγχρόνως χωρίς να είναι weird και αυτό δεν είναι λίγο.

Ομοιότητες με το ρωσικό Λεβιάθαν

Η ταινία παρουσιάζει σημαντικές ομοιότητες με το ρωσικό Λεβιάθαν (2014) - χρυσή σφαίρα ξενόγλωσσης ταινίας και βραβείο σεναρίου στις Κάννες. Η μεγάλη εταιρία, το "Τέρας" που καταστρέφει την φύση και ωθεί τους ανθρώπους στον ξεριζωμό θυμίζει το τέρας "Λεβιάθαν". Η θεματική των δυο ταινιών είναι σχεδόν η ίδια: σύγκρουση του ανθρώπου με την φύση, του ατομικού συμφέροντος με το συμφέρον του Κράτους και του μεγάλου κεφαλαίου, το μοτίβο ένας εναντίον όλων, σύγκρουση πατέρα-γιού.

Tο σπίτι του Κόλυα στο Λεβιάθαν, όπως το σπίτι του Νικήτα στο Digger, καταστρέφεται από έναν εκσκαφέα σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας. Η εικόνα ενός εκσκαφέα που καταστρέφει με ασύλληπτη ευκολία δέντρα, σπίτια και ό, τι άλλο βρεθεί στον δρόμο του είναι μια εικόνα καθηλωτική (Πηγή έμπνευσης του Λεβιάθαν είχε σταθεί ένα πραγματικό συμβάν όπου ένας αμερικάνος, ο Marvin Heemeyer, εξόπλισε μια μπουλντόζα και άρχισε να γκρεμίζει κυβερνητικά κτήρια). Ο εκσκαφέας στο Digger όμως ελάχιστα απέχει από αυτόν στο Λεβιάθαν. Είναι τοποθετημένος στο ίδιο πλαίσιο και αποτελεί φορέα των ίδιων νοημάτων.

Η επιρροή που έχει ασκήσει το έργο του ρώσου δημιουργού στο Digger είναι μεγάλη και ο διάλογος μεταξύ των δυο ταινιών εμφανής. Ωστόσο η παρόμοια χρήση ενός τόσο χαρακτηριστικού και πολυσυζητημένου μοτίβου, μάλλον ξενίζει τους θεατές –όσους τουλάχιστον έχουν δει το Λεβιάθαν- παρά ενισχύει αυτόν τον διάλογο.

Και κάτι, όσον αφορά το τέλος: η ταινία θα μπορούσε να έχει τελειώσει στο σημείο όπου ο εκσκαφέας βυθίζεται στον βάλτο. Στην σκηνή που ακολουθεί, η σχέση πατέρα-γιου αποκαθίσταται και η ταινία κλείνει με ένα happy end που αφενός δεν ταιριάζει στο ύφος της και αφετέρου εξαφανίζει όλη την αμφισημία και την ένταση της σχέσης των δυο πρωταγωνιστών.

To Digger αν και είναι μια ταινία που προβληματίζει σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα (οικογενειακό, κοινωνικοπολιτικό, περιβαλλοντικό), έχει ένα τέλος που καθησυχάζει. Παρ’ όλα αυτά δεν παύει να είναι μια πολύ επίκαιρη και αξιόλογη ελληνική ταινία την οποία αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσει κανείς.