Είδαμε το «Rains Over Babel» στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: Queer κόλαση σε χρώματα νέον

Υπάρχουν ταινίες που απλώς προβάλλονται στο λευκό πανί και άλλες που κατακτούν την οθόνη με την ένταση μιας καταιγίδας. Το «Rains Over Babel» της Ισπανοκολομβιανής σκηνοθέτιδος Gala del Sol, που παρουσιάστηκε στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Είναι ένα έργο πλημμυρισμένο από νέον, ρυθμό και πάθος. Μια σύγχρονη εκδοχή της Θείας Κωμωδίας του Δάντη, με σκηνικό την Κάλι της Κολομβίας και ψυχές που αναζητούν λύτρωση σ' έναν κόσμο μεταξύ ζωής και θανάτου.

Στο κέντρο της ιστορίας υπάρχει ένα μπαρ, η Babel. Εκεί, οι ήρωες πίνουν, χορεύουν, φλερτάρουν και παίζουν ζάρια με τη μοίρα. Η οικοδέσποινα του χώρου είναι η La Flaca (Saray Rebolledo). Μια μαύρη γυναίκα γεμάτη γοητεία, έλξη και δύναμη, η ίδια η προσωποποίηση του θανάτου. Δεν φορά μαύρο μανδύα, αλλά πολύχρωμα ρούχα και φανταχτερά νύχια. Δεν κρατά δρεπάνι, αλλά τραπουλόχαρτα και ζάρια. Κάθε βράδυ ποντάρει τις ζωές των ανθρώπων, προσφέροντάς τους λίγο ακόμα χρόνο ή σφραγίζοντας το τέλος τους.

Παράλληλα, στην ταινία βλέπουμε τον Dante (Felipe Aguilar Rodriguez), ο οποίος είναι ψυχοσυλλέκτης που έχει ξεχάσει τη δική του ζωή και βρίσκεται στην τελευταία μέρα του συμβολαίου του με τη La Flaca, την Uma (Celina Biurrun), μια μητέρα που παίζει ζάρια με τον θάνατο για να σώσει τη βαριά άρρωστη κόρη της, τον Timbi (Jose Mojica), γιος του χρεωμένου ιδιοκτήτη του μπαρ που προσπαθεί να σώσει τον πατέρα του και τον Jacob (William Hurtado), γιος ενός πάστορα που προετοιμάζει στα κρυφά το drag ντεμπούτο του.

Όλοι αυτοί, διαφορετικοί αλλά δεμένοι από την ανάγκη να επιβιώσουν, κινούνται μέσα σ' έναν ονειρικό, καμιά φορά εφιαλτικό, κόσμο. Η Gala del Sol χρησιμοποιεί τη Babel ως έναν μικρόκοσμο, όπου οι άνθρωποι παίζουν, αγαπούν, παλεύουν, αντιστέκονται και τελικά συμφιλιώνονται με το πεπερασμένο τους. Ωστόσο, κάποιες φορές το πλήθος των χαρακτήρων και η φρενήρης ροή προκαλούν σύγχυση. Οι δευτερεύουσες ιστορίες — όπως εκείνη του εξαφανισμένου τραγουδιστή El Callegueso ή τη σαλαμάνδρα που μιλάει — δίνουν στιγμές σουρεαλισμού, αλλά αποδυναμώνουν την πλοκή της ιστορίας.

Η Κολομβία ως καθαρτήριο

Η ταινία είναι ταυτόχρονα φόρος τιμής και κριτική στην Κολομβία. Μια χώρα όπου η βία, οι ταξικές ανισότητες και οι κοινωνικές πληγές συνυπάρχουν με μια αδάμαστη ανάγκη για ζωή και τέχνη. Η Del Sol δεν ωραιοποιεί, αλλά ούτε και επικρίνει. Αντίθετα, παρουσιάζει την Κολομβία ως έναν τόπο μετάβασης, όπου η καταστροφή και η δημιουργία συνυπάρχουν.

Οι δρόμοι, οι νυχτερινές αγορές, οι σκονισμένες λεωφόροι και τα υγρά σοκάκια θυμίζουν ότι ο παράδεισος και η κόλαση συχνά μοιράζονται τον ίδιο ταχυδρομικό κώδικα. Μέσα σ’ αυτή την αστική «Κόλαση», οι ήρωες παλεύουν για λύτρωση — όχι θεολογική, αλλά υπαρξιακή.

Η ταινία εντυπωσιάζει και οπτικά. Η κάμερα κινείται μέσα σ' ένα δαιδαλώδες σύμπαν φωτός και σκιάς. Νέον επιγραφές, γκράφιτι, τροπικά μοτίβα και BDSM αισθητική συνθέτουν ένα σκηνικό που πάλλεται από ενέργεια.

Η φωτογραφία του Martin De Lima είναι μια συνεχής αντιπαράθεση θερμών και ψυχρών χρωμάτων. Οι σκιές μπλέκονται με τις αντανακλάσεις, οι χαρακτήρες λούζονται άλλοτε σε ροζ νέον, άλλοτε σε μπλε ηλεκτρίκ. Το αποτέλεσμα είναι ένα οπτικό παραλήρημα, που θυμίζει τις πιο έντονες στιγμές του Gregg Araki ή του Neptune Frost.

Η μουσική, που κινείται ανάμεσα σε salsa, trap, techno και flamenco, είναι ο ρυθμός του ίδιου του κόσμου.

Η queer πλευρά της ταινίας

Πέρα από το οπτικό θέαμα, το «Rains Over Babel» είναι μια ξεκάθαρη δήλωση ταυτότητας. Η Del Sol, μέσα από τη γλώσσα του κινηματογράφου, γιορτάζει τη διαφορετικότητα, τη ρευστότητα των φύλων, το δικαίωμα στην αυτοέκφραση.

Οι queer χαρακτήρες της δεν λειτουργούν ως σύμβολα ή παραδείγματα, αλλά ως ολοκληρωμένες ανθρώπινες μορφές. Η σκηνή στην οποία ο Jacob εμφανίζεται για πρώτη φορά ως drag performer είναι από τις πιο συγκινητικές. Ενα στιγμιότυπο απελευθέρωσης, όπου η ντροπή μετατρέπεται σ' ελπίδα και θάρρος.

Η Gala del Sol δεν κάνει «πολιτικό σινεμά» με τη συνηθισμένη έννοια του όρου. Επιλέγει, αντίθετα, να διακηρύξει μέσα από την εικόνα ότι η ίδια η ύπαρξη —σε κάθε της εκδοχή— είναι μια πράξη αντίστασης. Η ελευθερία δεν διεκδικείται με συνθήματα, αλλά με χορό, μουσική, λάμψη και χιούμορ. Η αντίσταση εδώ φοράει τακούνια, κρατά μικρόφωνο και χορεύει salsa μέχρι το ξημέρωμα.

Η La Flaca, προσωποποίηση του θανάτου, δεν είναι απειλή, αλλά μια γοητευτική, παιχνιδιάρα, σχεδόν απολαυστική φιγούρα. Κάθε της στοίχημα, κάθε ζαριά, είναι μια μικρή φιλοσοφική πράξη: Πόσο αξίζει μια ζωή; Και πόσο είμαστε διατεθειμένοι να ρισκάρουμε για όσους αγαπάμε;

Στο φινάλε, χωρίς να προδώσουμε τις λεπτομέρειες, οι ιστορίες των ηρώων ενώνονται σε μια τελετουργία φωτός, μουσικής και λύτρωσης. Εκεί, ο θάνατος και η ζωή συναντιούνται, όχι ως αντίθετες δυνάμεις, αλλά ως δύο όψεις του ίδιου κύκλου. Ο θεατής συνειδητοποιεί τότε ότι το «Rains Over Babel» είναι μια ταινία για την αναγέννηση, για το πώς ο άνθρωπος ξαναβρίσκει τον εαυτό του μέσα από το χάος.