Βασίλης Καραμητσάνης: Δεν είμαστε καλομαθημένοι αλλά επίμονοι

Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τότε που η «Νυχτερίδα» του Γιόχαν Στράους σε ένα μοναδικό ψηφιακό σκηνικό, σχεδιασμένο από την Ειρήνη Βιανέλλη, «πέταξε» στη σκηνή του θεάτρου Απόλλων στην έναρξη του Animasyros στην Ερμούπολη. Από τότε η σύμπραξη του Φεστιβάλ Animasyros με την Εθνική Λυρική Σκηνή που πάντρεψε την όπερα με το ανιμέισον, καθιερώθηκε και συνεχίστηκε. Λίγα χρόνια μετά, ο πρόεδρος του Animasyros Βασίλης Καραμητσάνης βρέθηκε πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Καθόλου τυχαία.

Γνωστός από την πολιτική του δράση, δικηγόρος στο επάγγελμα, εκφραστής ενός σύγχρονου κοσμοπολιτισμού με ελληνική χροιά, κατάφερε να ως πρόεδρος και της ASIFA Hellas να δώσει μία θέση στο ελληνικό κινούμενο σχέδιο και στο μεγάλο Φεστιβάλ του Ανσί στη Γαλλία (για την πολιτιστική του δράση τιμήθηκε πρόσφατα με το μετάλλιο Τάγματος των Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας). Σήμερα μας μιλάει για το Animasyros, που θα διεξαχθεί από τις 18 ως τις 22 Σεπτεμβρίου, αλλά και για το όραμα του στην Εθνική Λυρική Σκηνή.

Φέτος είναι η δωδέκατη χρονιά του Animasyros, που συνεχίζει να έχει δυναμική παρουσία ανάμεσα στα ασυνήθιστα πολλά κινηματογραφικά φεστιβάλ της Ελλάδας. Ποιο είναι το μυστικό της αντοχής του Animasyros;

Η αντοχή του Animasyros θα πρέπει να ταυτιστεί με την αντοχή του ελληνικού animation. Το Animasyros γεννήθηκε λίγο πριν την κρίση το 2008 και ανδρώθηκε μέσα από τις δυσκολίες που αντιμετώπισε γενικά ο οπτικοακουστικός κλάδος στη χώρα κατά την περίοδο της κρίσης. Άρα δεν είμαστε καλομαθημένοι αλλά είμαστε επίμονοι. Αν μπορούσαμε να απομονώσουμε τα συστατικά της επιτυχίας του Φεστιβάλ Animasyros, θα έλεγα ότι ξεκινήσαμε με ένα όραμα που ξεπερνούσε αρκετά τις μία ή δύο εκδόσεις – αυτή ήταν και η λογική της μακροημέρευσης που θέλαμε να επιτύχουμε. Επίσης, μέσα στο όνομά μας βάλαμε τη Σύρο, τιμώντας τον  τόπο καταγωγής του φεστιβάλ, και διεγείραμε την τοπική κοινωνία να στηρίξει το φεστιβάλ ενεργά. Η ομάδα στην οποία συμμετείχαν αρχικά αρκετοί εθελοντές και σήμερα και αμειβόμενοι, έπαιξε σημαντικό ρόλο από την πρώτη στιγμή. Υπάρχει, βεβαίως, και ένα πλαίσιο λογικής που διέπει το φεστιβάλ: δεν είναι ένα φεστιβάλ με μεγαλεπήβολες φιλοδοξίες αλλά ένα φεστιβάλ που δημιουργεί διαρθρωτικές σχέσεις με το κοινό, τους δημιουργούς του animation αλλά και με τους δημοσιογράφους. Καταφέραμε τα τελευταία χρόνια να καθιερωθούμε στα μεγάλα φεστιβάλ animation και συνεχίζουμε ακάθεκτοι.

Μιλώντας για τη σχέση του φεστιβάλ με τους Έλληνες δημιουργούς, ο Αντώνης Ντούσιας με το «Violent Equations» και ο Φωκίωνας Ξένος με το «Heatwave» διαγωνίζονται ο πρώτος στο διαγωνιστικό τμήμα ταινιών μικρού μήκους και ο δεύτερος στο φοιτητικό διαγωνιστικό τμήμα. Ποιες τάσεις στο ελληνικό animation εκπροσωπούν αυτοί οι δύο δημιουργοί;

Ο Αντώνης Ντούσιας είναι εκπρόσωπος μιας μεγαλύτερης γενιάς Ελλήνων δημιουργών. Έχει καταθέσει το πολυβραβευμένο διεθνώς «Αίνιγμα» και τώρα επιστρέφει με την καινούρια του ταινία. Ο Φωκίωνας Ξένος είναι νέος, κάτω από 30 ετών.  Γύρισε το «Heatwave», ένα εξαιρετικό stop-motion animation με πλαστελίνη. Είναι αυτό που λέμε η γενναία νέα Ελλάδα του animation που έρχεται ακάθεκτη με το ίδιο πάθος, τις ίδιες ζωηρές λειτουργικές προσλαμβάνουσες που είχαν και οι παλιότερες γενιές animators αλλά με πιο πολλά εφόδια, πιο σπουδαγμένη και πολυταξιδεμένη. Τα τελευταία χρόνια το ελληνικό animation ούτως ή άλλως έχει κάνει πολλά βήματα κυρίως στην επικοινωνία με το ελληνικό και διεθνές κοινό. Τα επόμενα δέκα χρόνια θα είναι αποφασιστικής σημασίας για να γίνει μια σημαντική κινηματογραφία animation στη χώρα μας.

Ποιες είναι οι καινοτομίες του φετινού προγράμματος του φεστιβάλ;
Εκτός των εθνικών κινηματογραφιών που φιλοξενούμε, διαλέγουμε κάθε χρόνο δύο χώρες μία από την Ευρώπη και μία εκτός Ευρώπης, για να προβάλουμε σημαντικές εθνικές κινηματογραφίες animation. Έτσι, φέτος επιλέξαμε τη Σουηδία, που είναι πρωτοποριακή στην οπτικοακουστική εκπαίδευση και στο κινούμενο σχέδιο παγκοσμίως και τη διαρκώς εξελισσόμενη κινηματογραφία του Αζερμπαϊτζάν. Δίπλα σε αυτό έχουμε τη θεματική του Animagreen, με επιλεγμένες ταινίες animation από όλο τον κόσμο, οι οποίες αφορούν την περιβαλλοντική προστασία και αειφορία. Σε συνεργασία και συμπαραγωγή με την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Ελευσίνα 2021, πρόκειται να ανακοινώσουμε τα αποτελέσματα ενός μοναδικού διαγωνισμού πολύ μικρών ταινιών animation οι οποίες βασίζονται σε θεματικές που έχουν να κάνουν πάλι με την αειφορία και με την βελτίωση των συνθηκών στις μετα-βιομηχανικές περιοχές όπως είναι η Ελευσίνα. Για πέμπτη συνεχή χρονιά συνεχίζεται και η συνεργασία μας με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Έτσι, φέτος το επιτυχημένο «Το αηδόνι του αυτοκράτορα», συνεργασία του Animasyros και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που παρουσιάστηκε πέρυσι στην Ενναλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, μεταφέρεται στο θέατρο Απόλλων της Σύρου.

Εδώ και περίπου ένα χρόνο έχετε και τη θέση του προέδρου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Πώς ένας άνθρωπος των ψηφιακών μέσων βρέθηκε στην όπερα;

Σίγουρα δεν ήταν κάτι που έγινε ξαφνικά καθώς προϋπήρχε η συνεργασία του μικρού οργανισμού του Animasyros με τον μεγάλο οργανισμό της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Υπήρξε μια γνωριμία και μια ζύμωση. Είμαι άνθρωπος που αγαπώ την όπερα και την οπερέτα πολύ εμφατικά από τα παιδικά μου χρόνια και ήμουν τακτικός θεατής των έργων και των παραγωγών που ανέβαζε η Λυρική. Βρίσκομαι εκεί με μια ομάδα νέων ανθρώπων από τον Νοέμβριο του 2018 και προσπαθούμε από διοικητικής πλευράς να δώσουμε βηματισμό αντίστοιχο με τον καλλιτεχνικό βηματισμό που έχει λάβει τα τελευταία χρόνια το θέατρο. Ένα από τα νέα ανοίγματα που είχε κάνει ήδη η καλλιτεχνική διεύθυνση σε νέα πεδία ήταν ο διαρκής διάλογος με το animation και αντίστοιχα συνεχίζεται ο διάλογος με τον κινηματογράφο, τα εικαστικά και έπεται συνέχεια.

Μιλάμε για τον κινηματογράφο και ο πρώτος συνειρμός που έρχεται στο νου είναι η συνεργασία σας με τον Γιώργο Λάνθιμο, ένα πρότζεκτ που τον ξαναφέρνει στα μέρη μας μετά από αρκετά χρόνια.

Είναι το σίκουελ της κοινής δράσης με τον Μη Κερδοσκοπικό Καλλιτεχνικό Οργανισμό ΝΕΟΝ, μετά τον πρώτο διάλογο ανάμεσα στη λυρική τέχνη και τα εικαστικά με τίτλο «The Artist On The Composer», που έτυχε αποδοχής και ήταν μια ιδέα του καλλιτεχνικού διευθυντή Γιώργου Κουμεντάκη και της Ελίνας Κουντούρη, διευθύντριας του ΝΕΟΝ. Το επόμενο βήμα σε αυτό το πείραμα είναι η συνδρομή του Γιώργου Λάνθιμου. Ο Λάνθιμος γράφει τα σενάριά του και σχεδιάζει την παραγωγή των ταινιών του στην Τήνο. Το ότι δεν παράγεται στη χώρα η ταινία του δεν σημαίνει ότι δεν φέρει την ελληνική ταυτότητα. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι όσο άνθρωποι σαν τον Γιώργο Λάνθιμο δίνουν το βήμα τους στο εξωτερικό προωθείται με έμμεσο αλλά με διεισδυτικό τρόπο ο ελληνικός πολιτισμός. Οι ανθρωπιστικές αξίες του πολιτισμού μας και ένας κρυφός κοσμοπολιτισμός που ως σήμερα δεν είχαμε συνειδητοποιήσει ότι μπορούμε να εκφράζουμε εμείς οι Έλληνες και οι Ελληνίδες.

Ποιοι είναι οι άμεσοι στόχοι σας για την Εθνική Λυρική Σκηνή;

Να δώσουμε ακόμα μεγαλύτερη πρόσβαση στο θέατρο στις νέες γενιές, να στεφθεί με επιτυχία το πρόγραμμα εορτασμού των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821 – το 2021 είναι ένα έτος ορόσημο - και η διεθνής εξωστρέφεια που υποστηρίζεται και από την γενναιόδωρη χορηγία 20 εκατομμυρίων ευρώ σε ανάληψη τεσσάρων ετών από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, να επιτύχει. Θα ήθελα η Λυρική να είναι παντού. Και το παντού το εκτείνω διεθνώς.

Για τη συνεργασία με τη Μαρέβα Μητσοτάκη 

Αν και το θέμα θεωρείται ότι έχει λήξει, θα ήθελα μια απάντηση στο αν περιμένατε τις αντιδράσεις που προέκυψαν από την ανακοίνωση της χορηγίας των στολών της παιδικής χορωδίας και των ταξιθετών της Λυρικής από την εταιρεία της Μαρέβας Μητσοτάκη, Zeus+Dion.

Το έχω δηλώσει ξανά: από την αρχή αποφασίσαμε σαν διοικητικό συμβούλιο ότι ένας από τους στόχους μας ήταν η βελτίωση της εμπειρίας του κοινού όταν έρχεται στο θέατρο. Αυτό επισημάνθηκε σχεδόν από το ξεκίνημα της θητείας μας. Αναζητήσαμε χορηγία από ελληνική επιχείρηση που κατασκευάζει τα ρούχα και τα σχεδιάζει στην Ελλάδα (οι οποίες είναι πολύ λίγες) και επίσης που να ενσωματώνει στοιχεία αισθητικών αξιών που να σχετίζονται με τη χώρα μας. Κατηγορηθήκαμε ότι διαλέξαμε εταιρεία με αρχαίο όνομα…Μα τα μισά ονόματα στην Ελλάδα είναι αρχαία! Το όνομα Γεώργιος είναι αρχαίο. Το όνομα Θεόδωρος είναι αρχαίο όπως και το όνομα Ζευς και το όνομα Διώνη. Καταλήξαμε σε μια εταιρεία που ήταν η μόνη που δέχθηκε τους όρους μας καθώς δεν είχαμε καθόλου κονδύλι για τον σχεδιασμό παραγωγής και κατοχυρώσαμε μια πλήρη χορηγία. Μας προσέφεραν απλόχερα ταλέντο και δημιουργικότητα. Σήμερα είμαστε λίγο πριν την εφαρμογή της νέας αισθητικής ταυτότητας στους ταξιθέτες και την παιδική χορωδία. Η ανανέωση των στολών των ταξιθετών που είναι πολυάριθμοι στο θέατρο είχε να τύχει επιμέλειας πολλά χρόνια. Και η εικόνα της ανανέωσης σε έναν καινούριο χώρο δεν αποτυπώνεται μόνο από τα άψυχα δομικά υλικά αλλά και από το έμψυχο δυναμικό που, εκτός από τους καλλιτέχνες μας, είναι και οι άνθρωποι της ταξιθεσίας. Ομοίως ισχύει και για τα παιδιά της χορωδίας.