Τρεις πόλεις και δεκάδες ανθρώπινες ιστορίες από την αρχαία Κρήτη

Tρεις αρχαίες πόλεις αναδύονται µέσα από τη σκόνη του χρόνου και ζωντανεύουν µε έναν τρόπο ιδιαίτερα εντυπωσιακό, αιχµαλωτίζοντας την προσοχή και τις αισθήσεις του επισκέπτη. Και όλα αυτά µέσα από µια µοναδική εκθεσιακή εµπειρία, που τη συνθέτουν περίπου 500 αρχαιότητες, ένα πλούσιο οπτικό και ηχητικό υλικό, οθόνες, χάρτες που ανασυνθέτουν τη ζωή των τριών αρχαίων κρητικών πόλεων - της Απτέρας, της Ελεύθερνας και της Κνωσού - από τη γέννησή τους, το πώς εξελίχθηκαν, την εγκατάλειψή τους, καθώς και το τι ήρθε στο φως κατά τις νεότερες ανασκαφές και έρευνες.

Πρόκειται για την έκθεση µε τίτλο «Κρήτη. Αναδυόµενες πόλεις: Απτέρα - Ελεύθερνα - Κνωσός. Τρεις αρχαίες πόλεις ζωντανεύουν» που συνδιοργανώνουν το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και οι Περιφερειακές ∆ιευθύνσεις του υπουργείου Πολιτισµού (Εφορείες Αρχαιοτήτων Χανίων, Ρεθύµνου και Ηρακλείου) και η οποία θα διαρκέσει έως τις 30 Απριλίου 2019. Είναι η πρώτη φορά που τόσα πολλά αρχαία αντικείµενα κάθε είδους που χρονολογούνται από τα νεολιθικά χρόνια (7η-6η χιλιετία π.Χ.) έως και τα βυζαντινά χρόνια (8ος αι. µ.Χ.) φεύγουν από τη γενέθλια γη για µια περιοδική έκθεση στην Αθήνα. Μάλιστα, τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ ξανά – αγάλµατα, ανάγλυφα, ειδώλια, επιγραφές, αγγεία, όπλα εργαλεία, κοσµήµατα, νοµίσµατα και άλλα έργα, από διαφορετικά υλικά: λίθο, µάρµαρο, ασβεστόλιθο, πηλό, σίδηρο, χρυσό, γυαλί, ελεφαντόδοντο, ηµιπολύτιµους λίθους.

Eξαιρετικό «αφήγηµα»

Ορισµένες από τις αρχαιότητες αυτές ξεχωρίζουν µέσα από προσωποποιηµένες ιστορίες που τις συνοδεύουν σε έναν χώρο αριστοτεχνικά σκηνοθετηµένο, ο οποίος συνιστά ένα εξαιρετικό «αφήγηµα» για όσους περιηγηθούν στην έκθεση. Στην εισαγωγική αίθουσα, πάνω στο πάτωµα, βρίσκεται αποτυπωµένη η Κρήτη ολόκληρη, σαν να πατά κανείς τα χώµατά της. Στην προθήκη δεξιά, βιβλία αναγεννησιακά, ανοιγµένα στις σελίδες χαρτογραφηµένης απόδοσης των πόλεων που αφορούν την έκθεση: της Απτέρας, της Ελεύθερνας, της Κνωσού. Καθώς προχωράει ο επισκέπτης στα ενδότερα, κυριαρχούν στο πάτωµα οι παρουσιαζόµενες πόλεις.

Μέσα στις προθήκες εκτίθενται οι αρχαιότητες από κάθε πόλη, τοποθετηµένες σε ανασκαφικά σύνολα ή µεµονωµένες – όλες κοµµάτια ενός ψηφιδωτού που φανερώνουν τον δηµόσιο ή ιδιωτικό χαρακτήρα της χρήσης τους, τις θρησκευτικές αντιλήψεις, τα ιερά ή τα νεκροταφεία. Αλλωστε οι τρεις πόλεις δεν είχαν διαχρονική κατοίκηση και έτσι τα ερείπιά τους διατηρήθηκαν αµιγή, µε τα εκθέµατα να αγκαλιάζουν πολλούς τοµείς και πολιτισµούς, ξεκινώντας από τα προϊστορικά ίχνη κατοίκησης και φτάνοντας µέχρι τους ιστορικούς χρόνους.

;Oπως εξηγεί χαρακτηριστικά ο διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Νίκος Σταµπολίδης: «Η έκθεση αυτή ασχολείται µε τρεις πόλεις που έπαψαν να ζουν, που συρρικνώθηκαν, καταστράφηκαν και λησµονήθηκαν. Σχετικά µε την Κνωσό, µας ενδιέφερε η αθέατη πόλη, αυτή που δεν ξέρει ο κόσµος. Στην έκθεση ξεχωρίσαµε ιστορίες ανθρώπινες σε καθεµία από τις πόλεις αυτές για να αποδώσουµε τον υψηλό πολιτισµό που άνθησε σε σηµαντικά µέρη του νησιού, τις σχέσεις κάθε πολιτισµού µε τον έξω κόσµο, τις συνήθειες, τις λατρείες, τα ήθη και τα έθιµά του. Μας ενδιαφέρουν οι άνθρωποι πίσω από τα αντικείµενα».

Με αφορµή την έκθεση, η γενική γραµµατέας του υπουργείου Πολιτισµού, Μαρία Βλαζάκη, τόνισε ότι «ο αρχαιολογικός πλούτος της Ελλάδας αναδεικνύεται µε σταθερά βήµατα. Επίσης, είναι σηµαντική η προσπάθεια που γίνεται για την ένταξη της Σπιναλόγκας στα µνηµεία παγκόσµιας κληρονοµιάς της UNESCO αλλά και το στοίχηµα για την ένταξη και των µινωικών ανακτορικών κέντρων, µε προτεραιότητα στην Κνωσό, στη Φαιστό, στα Μάλια, στη Ζάκρο, στη Ζώµινθο και στην Κωδωνία, ώστε, επιτέλους, να εγγραφεί στον παγκόσµιο κατάλογο του Οργανισµού ο µινωικός πολιτισµός».

Kατάλογος µύησης

Όσο για τη συγκεκριµένη έκθεση, συνοδεύεται από έναν εξαιρετικό επιστηµονικό κατάλογο µύησης, ανάλυσης και εξοικείωσης µε τα εκθέµατα και την εκπληκτική ιστορία τους, που φτάνει µέχρι εµάς από τα βάθη των αιώνων. Και κλείνει την περιήγησή της µε ακόµα µία έκπληξη: πάνω στην προέκταση της θάλασσας που περιβάλλει την Κρήτη υπερίπτανται δύο κεφαλές ταύρων, µία από τα χέρια ενός Μινωίτη δηµιουργού και µία του Πάµπλο Πικάσο.

Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η σκυτάλη στην επόµενη έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, µε τίτλο «Πικάσο και Αρχαιότητα: Γραµµή και Πηλός» που θα εγκαινιαστεί τον Ιούνιο του 2019.