Νέα Φώκαια Χαλκιδικής: Ενας πύργος, μια ιστορία

Σήμα κατατεθέν της Νέας Φώκαιας στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής, ο βυζαντινός πύργος «υποδέχεται» ντόπιους κι επισκέπτες στην ίδια θέση εδώ και χρόνια. Τις επόμενες μέρες, αφηγείται την ιστορία του μέσα από ένα τρισδιάστατο ντοκιμαντέρ που έχει τίτλο «Ένας πύργος αφηγείται την ιστορία του». Την εκδήλωση διοργανώνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων του 2020. Οι προβολές θα γίνουν 8-9 και 15-16 Αυγούστου από τις 21.00 ως τα μεσάνυχτα κάθε μισή ώρα και θα είναι ορατές ακόμη και από απόσταση 1 χιλιομέτρου από το μνημείο. Η προβολή λειτουργεί ως ένα τρισδιάστατο ντοκιμαντέρ, που αφηγείται την ιστορία του τόπου και του βυζαντινού πύργου στη Νέα Φώκαια μέσα στην πάροδο των αιώνων.

Προκειμένου να αναπτυχθεί η εικονική σκηνογραφία της εγκατάστασης έχει μελετηθεί τόσο το επιλεγμένο κτίριο (Πύργος), όσο και ο χώρος που το περιβάλλει. Με την βοήθεια των αποτυπώσεων των όψεων του κτιρίου, έχει σχεδιαστεί στον υπολογιστή τρισδιάστατο μοντέλο του και πάνω σε αυτό, μέσω ειδικών λογισμικών, έχει δημιουργηθεί το οπτικό περιεχόμενο. Με βάση την επιστημονική έρευνα, την προφορική παράδοση καθώς και αρχειακό υλικό της νεότερης ιστορίας του τόπου, έχει δημιουργηθεί ένα σενάριο, που περιγράφει οπτικοακουστικά τον τόπο και την ιστορική πορεία του μνημείου μέσα στο χρόνο, όπως τις μεταμορφώσεις του τοπίου, την πρώτη κατοίκηση, την ίδρυση μετοχίου της αθωνικής μονής Αγίου Παύλου, την  χρήση του Πύργου ως στρατηγείο του Εμμανουήλ Παππά κατά την Επανάσταση του 1821, την εγκατάσταση προσφύγων και την συντήρηση και αποκατάστασή του.

Ο πέτρινος πύργος, ύψους 28 μέτρων, πιθανολογείται ότι χτίστηκε στα 1407 για την προστασία του μετοχίου της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου, ενώ το 1821 -οπότε και πυρπολήθηκε- είχε στήσει εκεί το στρατηγείο του ο αρχηγός της επανάστασης στη Χαλκιδική, Εμμανουήλ Παπάς. Γύρω στα 5000 π.Χ., υπήρξε στο σημείο αξιόλογος προϊστορικός οικισμός, ο οποίος διατηρήθηκε ακμαίος για περίπου 3000 χρόνια και εγκαταλείφθηκε κοντά στο 1000 π.Χ.

Σύμφωνα με πρόσταγμα του Ιωάννη Ζ΄ Παλαιολόγου που χρονολογείται στα 1407, ο αυτοκράτορας παραχώρησε στην Μονή Αγίου Παύλου του Αγίου Όρους εκτάσεις και δικαιώματα χρήσης στην ευρύτερη περιοχή. Κατά την επανάσταση του 1821 ο Εμμανουήλ Παπάς χρησιμοποίησε τον πύργο ως στρατηγείο. Τραπεζίτης και μέλος της Φιλικής Εταιρείας, ο Εμ. Παπάς ηγήθηκε των εξεγερμένων Ελλήνων της Μακεδονίας το 1821 και αργότερα αναζήτησε καταφύγιο στο Άγιον Όρος, όπου ανακηρύχθηκε από τους μοναχούς «Αρχηγός και Προστάτης της Μακεδονίας», ενώ ότι επικηρύχθηκε έφυγε με πλοίο και την βοήθεια ενός μοναχού για την Ύδρα. Σήμερα και μετά την παραχώρηση το 1923 της περιοχής γύρω από τον πύργο στους πρόσφυγες, από τα 4 κτίσματα του πύργου σώζονται ο Πύργος, η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, το Παλιό Σχολείο -χρησιμοποιήθηκε ως σχολείο το 1922 για τους πρόσφυγες και μετά την ανακαίνισή του είναι χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων και τα κολληγόσπιτα, που ήταν κατοικίες των εργατών του μετοχίου.