Θερινά σινεμά: Ανοίγουν και πάλι οι πόρτες για ταξίδια που δεν χωρά ο νους

Οι βραδιές μας αλλάζουν χρώμα. Το φεγγάρι 10 ημερών απόψε και τα θερινά τα σινεμά κρατούν θέση και γι’ αυτό. Πλαστική ψάθα, που σε κάνει να ιδρώνεις στην καρέκλα, μια γάτα να τρίβεται στα πόδια σου, άρωμα από μελιτζάνα τηγανητή, γλάστρες ένα γύρω σαν στολισμένος Επιτάφιος κι απέναντί ο Άντονι Χόπκινς να σε «γρονθοκοπεί», η Φράνσις ΜακΝτόρμαντ να σε ταξιδεύει στον αταξίδευτο κόσμο της. Πλάι το τραπεζάκι με πατατάκια κι αναψυκτικά και οι εικόνες σαν ποτάμι που ρέει.

Τα μυστικά των θερινών των σινεμά, σαν της ποιήσεως τη μαγεία. Εικόνες, εικόνες. Μετά το lockdown, σαν τρομαγμένα αγρίμια που βρήκαν το κλουβί τους ανοιχτό, χανόμαστε στο αχανές του κινηματογράφου. Τα θερινά τα σινεμά ανοίγουν ξανά. «Whatever you end up doing, love it», που λέει ο Τορνατόρε. Σινεμά, κι ο παράδεισος ανοίγει τις πύλες του.

Μια βόλτα στην Πατησίων

Παιδάκι ήμουν… Η αναζήτηση άρχιζε πάντα από το «Ηλέκτρα» (Πατησίων 292, Αγ. Λουκάς – Έναντι της Φοιτητικής Εστίας). Εκεί στην Πατησίων απέναντι από τη Φοιτητική Εστία. Παίζει «Κατάλληλον» ή δεν μας βάζουν; Έπαιζε «Ντόλτσε Βίτα». «Αύριο θα σε πάω», υποσχόταν η μάνα, για να ξεφύγει. «Ποιος είναι αυτός ο Φελίνης;»… Και τα τόσα «αύριο» έφεραν το σήμερα: Η μάνα στα 84 να αργοφεύγει κι εγώ έξω από το «Ηλέκτρα» ξανά να δω αν έχει «Κατάλληλον» για ηλικίες ακατάλληλες για συγκινήσεις… Το «Ηλέκτρα» εκεί, από του ’50 τα χρόνια. Χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο μνημείο το 1997 και γλύτωσε την επιδρομή των σούπερ μάρκετ, όπως πιο κάτω το «Σελέκτ»… Ανακαινισμένο πια με τριθέσιες κούνιες και ένα μοναστηριακό τραπέζι να δεσπόζει στο κέντρο της αίθουσας και αναπαυτικές ξαπλώστρες. Το σινεμά δεν πεθαίνει ποτέ!

Και συνεχίζουμε μόνοι στα Εξάρχεια

Μεγαλώνουμε πια… Τα Εξάρχεια είναι δίπλα μας… Με το τρόλεϊ, μιας σκέψης απόσταση. Το «Εκράν» παλιό (Ζωοδ. Πηγής & Αγαθίου, Νεάπολη). Κλασικό. Ecran θα πει οθόνη στα γαλλικά και η οθόνη του δικού μας «Εκράν» ξεχειλίζει εικόνες από του ’70 τις αρχές και τις ρομαντικές νύχτες μέχρι τώρα στις σκοτεινές εποχές του κορονοϊού. Άρχισε με ταινίες Ελληνικές, που άρεσαν τότε. Μετά πέρασε το… Σιδηρούν Παραπέτασμα: έφερε Ρώσους σκηνοθέτες, έφερε Κοντσαλόφσκι, Μιχαλκόφ, Ταρκόφσκι. Και μετά Σκανδιναβούς, Πολωνούς, Γερμανούς και η Τέχνη μας έγνεφε από τα Εξάρχεια. Κάποτε το «Εκράν» έκοβε κοντά στα 60.000 εισιτήρια σε ένα καλοκαίρι. Ασύλληπτο! Και τώρα κόβει. Από το ’97 διατηρητέο. Και το 2021 ανοίγει ξανά και μας περιμένει. Έγινε και τραγούδι το «Εκράν», από τη Νικολακοπούλου και τον Κραουνάκη: «Το καλοκαίρι θα ρθεί». Και ήρθε το καλοκαίρι ξανά κι η Χριστιάννα μπορεί να μην μας δίνει ραντεβού στα σκαλιά του «Εκράν»· δίνουμε όμως εμείς: «Mama Roma σαν εσένα κι εγώ»…

Χέρι χέρι, να πάμε και πιο δίπλα

Σα να μεγαλώσαμε…«Ο δροσερώτερος και ησυχώτερος κινηματογράφος των Αθηνών προβάλλει σήμερον την κινηματογραφικήν υπερπαραγωγήν, το δραματικώτερον και συγκλονιστικώτερον έργον της χειμερινής περιόδου “Ο Στρατηγός Πέθανε την Αυγή” το έργο που απεκόμισε μόνον επαίνους από τη Διεθνή Κριτική με τον γίγαντα της τέχνης Γκάρυ Κούπερ και τους Μαντελέν Κάρολ και Ακίμ Ταμίρωφ. Επι πλέον όλαι αι παγκόσμιαι επικαιρότητες στα Φοξ Νιους»… Εφημερίδα «Ακρόπολις» 1938. Καταχώρηση για Το «ΒΟΞ», στη Θεμιστοκλέους. Πάνε 80 χρόνια και βάλε από τότε που άνοιξε το «ΒΟΞ»· το όνομα του, θα πει ήχος.

Διαβάστε επίσης: ΒΟΞ: Όσα πρέπει να ξέρετε για τον ιστορικό κινηματογράφο στα Εξάρχεια

Πέρασαν πολλοί από εκεί. Γερμανοί και Ιταλοί κατακτητές έπαιζαν τις ταινίες τους. Τη δεκαετία του 1970 οι θεατές έκαναν ουρά γύρο από το τετράγωνο για να δουν αφιερώματα στον Χίτσκοκ, στον Τρυφώ, στον Παζολίνι. Μετά ήρθαν άλλοι «κατακτητές», τα βίντεο! Το 1982, το «ΒΟΞ» (Θεμιστοκλέους 82) λίγο έλλειψε να κλείσει επειδή το κτίριο θα απαλλοτριωνόταν με σκοπό την επέκταση του γειτονικού σχολείου. Τη γλύτωσε· συνέχισε να λειτουργεί και λίγα χρόνια μετά έγινε ένας από τους θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας που κηρύχτηκαν διατηρητέοι. Και πάλι στο «ΒΟΞ» μετά τον εγκλεισμό. Ταράτσα με τον ουρανό ταβάνι χαμηλό… Όνειρα σε ασπρόμαυρο φόντο και να μετράς αστερία πάνω και μπρος σου. Και μετά μια βόλτα στην Αθήνα που επιμένει κι αντιστέκεται. Αααυτή είναι η Ελλάδα!

Και σ' άλλη γειτονιά, καλά θα είναι

Σίγουρα έχουμε μεγαλώσει… Πιο παλιός κι από το «ΒΟΞ» το «Πάλας» (Υμηττού 109), στο Παγκράτι. Κοντεύει πια τα 100! Το 1925, την εποχή του Πάνγκαλου… που ‘ταν μακριές οι φούστες, γεννήθηκε και το «Πάλας». Στην ταράτσα κατηφέδες και γεράνια και κισσοί που τυλίγουν τους τοίχους. Και το σύστημα παλιό και δοκιμασμένο στο χρόνο: ένας άνθρωπος για όλες τις δουλειές… Αυτός στα εισιτήρια, αυτός στο κυλικείο, αυτός θα πατήσει το κουμπί να αρχίσει η ταινία, αυτός θα ανοίξει στο τέλος την κουρτίνα στην πραγματικότητα…

«Οι περισσότεροι θεατές ήταν τότε  ατίθασοι  και εριστικοί. Τσακώνονταν για τις θέσεις, μάλωναν αν πείραζε κάποιος το κορίτσι του άλλου, κάπνιζαν μέσα στην αίθουσα. Σε κάποιους παλιούς κινηματογράφους στην Ομόνοια έψηναν ρέγκες απ’ έξω, ενώ είχαν ταμπέλες που ζητούσαν από τους λουστραδόρους να αφήνουν έξω τα κασεδάκια τους. Ηταν άλλες εποχές», λέει ο κύριος Ματθαίος. Ο Ματθαίος Πόταγας είναι ο παλιός κινηματογραφικός επιχειρηματίας· ζει στον κινηματογράφο από 8 χρόνων: «Τότε ήμουν μαθητής και στις διακοπές μου βοηθούσα στις μικροδουλειές. Από μικρός είχα μία φοβερή αγάπη, ένα πάθος για τον κινηματογράφο.  Από το 1953 ανέλαβα τη λειτουργία του Πάλας». Και η λειτουργία του συνεχίζεται. Η Βουγιουκλάκη «έκοβε» εισιτήρια αμέτρητα: «Το “Ξύλο Βγήκε από τον Παράδεισο” είχε κάνει 17.000 εισιτήρια σε μια εβδομάδα» μετά χάθηκε ο παράδεισος κι έμεινε το ξύλο… Η τηλεόραση λύγισε το σινεμά, αλλά άντεξε. Κι ο κορονοϊός λύγισε τον κόσμο και το θέαμα, αλλά αντέχουμε και πάλι. Και ξαναπαίρνουμε ποπ κορν και μια μπίρα και περιμένουμε να σβήσουν τα φώτα για να λάμψει το ταξίδεμά μας στη μαγεία.

Τώρα απαιτήσεις: «Θέλω να δω Ακρόπολη»

Μεγαλώσαμε για τέτοια, αλλά…Συντάκτες του CNN δεν το πολυσκέφτηκαν: Το «Σινέ Θησείο» (Αποστόλου Παύλου 7), είπαν είναι ο καλύτερος κινηματογράφος του κόσμου. Σιγά μην περιμέναμε να μας το πουν από το CNN… Όταν πλάι σου κάνει έτσι και πιάνεις την Ακρόπολη, όταν στο χέρι κρατάς σπιτική λεμονάδα με τζίντζερ και βλέπεις τα «γερασμένα» Πουλιά του Χίτσκοκ να χαζοπετάνε, έχεις τον κόσμο αγκαλιά και τ απροβληματα απ’ έξω. Πώς να μην είναι το «Σινέ Θησείο» το καλύτερο του κόσμου; Όχι πες σε ποιο μέρος του κόσμου έχεις απλωμένο βλέμμα στο παρελθόν, το νου στο μέλλον και τις υπόλοιπες αισθήσεις στο τώρα… Πάνω στον πεζόδρομο της Αποστόλου Παύλου, στο Θησείο βρίσκεται η οικογενειακή επιχείρηση που άνοιξε τις πόρτες της το 1935. Και μέχρι σήμερα μας ταξιδέυει. Με τυρόπιτα που ψήνεται πριν αρχίσει η παράσταση, με παραδοσιακό γλυκό του κουταλιού βύσσινο με μαύρη ζάχαρη και σπιτική βυσσινάδα και – το καλύτερο - μπακλαβαδάκι από το Αγρίνιο, να τρως και να κλείνεις τα μάτια και να χάνεις σκηνές από τα «Προσεχώς». «Ο κινηματογράφος παρέμεινε ανοιχτός και την περίοδο του πολέμου, όμως λειτουργούσε για τους Γερμανούς. Περιμέναμε βέβαια πως μετά τον πόλεμο θα συνεχίσει η προβολή των ταινιών κανονικά όπως γινόταν πάντα. Ο πόλεμος ήταν πόλεμος και μετά από έναν πόλεμο συνεχίζεις να υπάρχεις και να λειτουργείς», είχε πει ο ιδιοκτήτης του κινηματογράφου πριν από χρόνια.

Κι ο κορονοϊός ήταν οιονεί πόλεμος και μετά από έναν πόλεμο, η ζωή ξαναρχίζει και στα θερινά τα σινεμά… Πάνω ουρανός ξάστερος καλοκαιρίνος, πίσω η Ακρόπολη και μπρος εικονική πραγματικότητα που σε μαγεύει. Κι αν αυτό δεν είναι παράδεισος πες μου τι είναι; Ναι, όταν ο Παρθενώνας σου χαμογελάει πλάι κι η Μαργκότ Ρόμπι μπροστά σου, είσαι στον παράδεισο. Πώς να το κάνουμε;

Πάλι στο κέντρο; Όχι θέλω Μαρούσι!

Ρε, πόσο μεγαλώσαμε για τέτοια; Ο Μίμης ο Φωτόπουλος ήταν κάτοικος Μαρουσιού γι αυτό και στη μνήμη του ο κινηματογράφος πήρε το όνομά του: «Cine Μίμης Φωτόπουλος» (Αγ. Κων/νου 42, δίπλα στο Αίθριο)! «Η λειτουργία του κινηματογράφου άρχισε το καλοκαίρι του 1995 κι από τότε και επί 25 συναπτά έτη δεν έπαψε να λειτουργεί και να παράγει πολιτισμό για τους κατοίκους του Αμαρουσίου και κάθε φίλο του ποιοτικού κινηματογράφου και των επιλεγμένων πολιτιστικών δρώμενων». Μια βόλτα μέχρι το Μαρούσι, τον τόπο που γεννήθηκε ο Σπύρος Λούης, για δροσιά και σινεαπόλαυση, πριν αρχίσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες και το ρίξουμε στον αθλητισμό.

Ο Μίμης Φωτόπουλος τίμησε τον κινηματογράφο με τις ερμηνείες του σε μια εποχή που όλα έμοιαζαν μαγικά πριν τα «χαλάσουν» τα μαζικά και τα αμερικανικά… Κι οι Μαρουσιώτες του το χρωστούσαν του Μίμη Φωτόπουλου που κατοικούσε στις γειτονιές τους: Του έδωσαν το ονοματεπώνυμο του, στον κινηματογράφο τους και είναι σαν τον ακούς να λέει στη Νίτσα Τσαγανέα: «Κι έχει ένα περίεργο σχήμα η μύτη σου απόψε…».

Διάλλειμα ολίγων λεπτών

Να κάνουμε ένα διάλλειμα ως είθισται: Η ιστορία των θερινών σινεμά στην Ελλάδα αρχίζει εκεί κάπου στις αρχές του περασμένου αιώνα. Πλανόδιοι έστηναν ένα λευκό σεντόνι ή ένα καραβόπανο κι έκαναν υπαίθριες προβολές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Οι πρώτοι θερινοί κινηματογράφοι ανοίγουν τη δεκαετία του 1910. Τι χρειαζόταν; Μια αυλή ή μια ταράτσα, λίγο χαλίκι, καρέκλες κι ένα μεγάλο κομμάτι πανί. Τίποτ΄ άλλο! Στη δεκαετία του '60, μόνο στην Αθήνα, στον Πειραιά στα προάστια λειτουργούν 320 θερινοί κινηματογράφοι! Θάλασσα, αρμύρα, ήλιος και ένα ούζο με ορίζοντα νιρβάνας και το βράδυ καλοκαιρινό σινεμά· αυτό είναι το γνήσιο καλοκαίρι στην Ελλάδα. Όχι σιγά μην είναι μόνο Caprice και κοκτέιλ και ηλιοβασίλεμα στην Οία; Κι έπειτα ήρθε ο έρωτας για την τηλεόραση. Και κάθε νέος έρωτας σπρώχνει τον παλιό στο συρτάρι της μνήμης… Τα θερινά τα σινεμά στη 10ετία του ’80 έκλειναν το ένα πίσω από το άλλο· γίνονταν σούπερ μάρκετ! Κάποια επιβιώνουν. Κι η κρίση περνάει κι έρχεται ξανά η ανθοφορία… Διάλλειμα τέλος…

Στο Ζάππειο μια μέρα περιπατούσα…

Σαν να έχω ξανανιώσει…Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι είχαν τελειώσει, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε κλειστεί στα κιτάπια της Ιστορίας, που μετρούσε πληγές και νεκρούς και δεν έβρισκε άκρη κι εκεί στην κοσμοπολίτικη Αίγλη, στο Ζάππειο, ανοίγει τις πόρτες του ένας κινηματογράφος! Γεγονός πρωτόγνωρο. Η Αθήνα των κρινολίνων, των ομπρελίνων και των σατέν δεν είναι δυνατόν να μην επισκεφτεί τον κινηματογράφον: Πρώτη ταινία, «Δέκα γυναίκες κυνηγούν έναν άντρα». Αυτά τότε. Σήμερα; «Στον καταπράσινο κήπο με τελευταίας τεχνολογίας ψηφιακό σύστημα προβολής και ήχου, ποιότητα στην εξυπηρέτηση των θαμώνων, αλλά και γευστικές χειροποίητες προτάσεις, ο ιστορικός θερινός κινηματογράφος Cine Αίγλη, κάνει τον θερινό κινηματογράφο να βιώνει μια ιδανική εκδοχή. Μοναδική εμπειρία αποτελεί η Prive Veranda του κινηματογράφου από όπου ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει ιδιωτικά την προβολή της ταινίας»! Η βουκαμβίλιες δίνουν χρώμα στο «τότε» και που με τη σειρά του χρωματίζει το «τώρα». Κι η «Αίγλη», παλιά αρχόντισσα, μας περιμένει να μας τρατάρει γλυκό κουταλιού «παρελθόν».

Μήπως να πάμε και βόρεια;

Μήπως κρυώσουμε, σε τέτοια ηλικία; Ακόμα μια αρχόντισσα, που δεν διστάζει να αποκαλύψει την ηλικία της: ετών 103 παρακαλώ! Η «Μπομπονιέρα» (Παπαδιαμάντη 12) πάντα ανθισμένη και θαλερή... Είναι το παλιότερο εν ενεργεία θερινό σινεμά! Η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Αττίκ, η Ελένη Παπαδάκη είχαν εμφανιστεί στη σκηνή της «Μπομπονιέρας», ενώ ο Άγγελος Σικελιανός και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ήταν μεταξύ των σινεφίλ θεατών που είχαν περάσει εκεί πολλά καλοκαιρινά βράδια τους απολαμβάνοντας ταινίες. Κάθεσαι, απολαμβάνεις Ταραντίνο και Coca Cola και πλάι σου έχεις την Ιστορία να σε ακουμπάει… ε, κοινωνικές αποστάσεις παρακαλώ, ο κορονοϊός παραμονεύει. «Μπομπονιέρα» στην Κηφισιά και μετά στη Δροσιά για πεϊνιρλί; Κάποτε ναι. Τώρα αλλάξανε τα γούστα, τα γαστρονομικά κυρίως γιατί τα κινηματογραφικά πάνω κάτω ίδια μένουν: Θρίλερ να σου κόβει τα πόδια, έρωτας να λιώνεις και περιπέτεια να αγκομαχάς. Κι η «Μπομπονιέρα» πάντα εκεί!

Ουφ, κάτι πιο ξέμακρο… Νέα Μάκρη, ας πούμε;

Μωρέ ξανάνιωσα… Εκεί, στο «Σινέ Σίσσυ» ο Γιαννακός είχε δει τον «Εξορκιστή» κι έκανε να κοιμηθεί δυο βδομάδες, εκεί ο Γιάννης ο Χοντρός τα «Σαγόνια του Καρχαρία» και μπήκε στη θάλασσα ξανά μετά δυο καλοκαίρια. Εκεί κι ο Χάρης, ο ιδιοκτήτης του σινεμά να περιμένει κάθε βράδυ με αγωνία να ρωτήσει: «Πήραμε κανένα παίκτη;» Κι ο ΠαναθηναΊκός να φθίνει και το «Σινέ Σίσσυ» να ακμάζει. Πνιγμένο στο πράσινο, τα καλοκαίρια πνίγεται στον κόσμο που διψάει για «φυγή» και εικονική περιπέτεια.

Διαβάστε επίσης: Η Washington Post αποθεώνει τα ελληνικά θερινά σινεμά

Τα τυπικά στο διαδίκτυο; «Ο κινηματογράφος Σίσσυ (Λεωφόρος Μαραθώνος 36) στην Νέα Μάκρη άρχισε τις προβολές του το 1965 στην Λεωφόρο Μαραθώνος, όπου λειτουργεί μέχρι σήμερα, ανακαινισμένος και εξοπλισμένος με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα προβολής και ήχου. Η μεγάλη οθόνη και η κατάλληλη χωροταξία του επιτρέπει πολύ καλή θέαση από όλες τις θέσεις των θεατών. Κισσοί,  γιασεμιά, νυχτολούλουδα και μεγάλα παρτέρια με λουλούδια δημιουργούν ειδυλλιακό σκηνικό παραδοσιακού θερινού σινεμά». Κι έτσι είναι.

Ουπς ακούγεται το ντλον ντλον. Σσσσς τα φώτα χαμηλώνουν. Η ζωή μας αλλάζει διάθεση ξανά: Τα θερινά τα σινεμά ανοίγουν!