Δημήτρης Παντερμαλής: «Η ιστορία μπορεί να μας κάνει σοφότερους» - Ο σπουδαίος αρχαιολόγος για τη σχέση μας με το παρελθόν

O Δημήτρης Παντερμαλής, o οποίος έφυγε από τη ζωή σήμερα Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου, υπήρξε ένας άνθρωπος που είχε αφιερώσει τη ζωή του στον πολιτισμό. Εκτός από πρόεδρος του Δ.Σ του Μουσείου Ακρόπολης αλλά και «ψυχή» του Μουσείου, ο κ. Παντερμαλής ήταν ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου διετέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας και Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής.

Επίσης, διετέλεσε διευθυντής των αρχαιολογικών ανασκαφών του ΑΠΘ στην αρχαία θέση Δίον στους πρόποδες του Ολύμπου. Εκεί έχει πραγματοποιήσει καινοτόμα προγράμματα μετατροπής της ανασκαφικής περιοχής σε αρχαιολογικό και περιβαλλοντικό πάρκο. Έχει δώσει διαλέξεις και σεμινάρια για την κλασική αρχαιολογία σε πολλά ιδρύματα διεθνώς και είναι συγγραφέας περισσότερων από 60 δημοσιεύσεων. Υπήρξε τακτικό μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας στην Αθήνα και του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο Βερολίνο.

Πριν από λίγα χρόνια και συγκεκριμένα τον Μάιο του 2020, o σπουδαίος αρχαιολόγος είχε παραχωρήσει συνέντευξη στον ιστότοπο Creative Process και μίλησε για την πορεία του στην αρχαιολογία, το Μουσείο της Ακρόπολης αλλά και το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα. Σταχυολογήσαμε αποσπάσματα της συνεντευξής του, στα οποία ο ίδιος εξηγεί πόσο σημαντική είναι η σχέση μας με το παρελθόν, την ιστορία αλλά και γιατί τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν πρέπει να είναι μοιρασμένα.

Γιατι ασχολήθηκε με την αρχαιολογία

«Ζω σε μια χώρα με πολλά αρχαία μνημεία και αποφάσισα να σπουδάσω ιστορία και αρχαιολογία. Και από την εποχή που ήμουν φοιτήτής, συμμετείχα σε ανασκαφές με το πανεπιστήμιο και με ενθουσίασε αυτή η δουλειά να αποκαλύπτω σημαντικά κομμάτια τέχνης και ιστορίας. Και να ανοίγω, ας πούμε, τη γη και να παίρνω από την καρδιά της γης πολιτισμό από πολύ πρώιμες περιόδους. Έτσι αργότερα πήγα στη Γερμανία για να ειδικευτώ στην αρχαία ελληνική τέχνη. Επέστρεψα. Ήμουν καθηγητής για πάνω από τριάντα πέντε χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Έκανα μόνος μου ανασκαφές στους πρόποδες του Ολύμπου. Εκεί ήμουν υπεύθυνος για την κατασκευή ενός μουσείου, για τη μετατροπή του χώρου σε ένα τεράστιο αρχαιολογικό πάρκο. Αποκάλυψα πολλά μαρμάρινα αγάλματα, επιγραφές, νομίσματα, ψηφιδωτά, πολλά πράγματα για πρώτη φορά στην περιοχή αυτή. Και αργότερα, το 2000, έγινα υπεύθυνος για την κατασκευή ενός νέου μουσείου για την Ακρόπολη. Και το έτος 2009, ανοίξαμε το μουσείο για το κοινό».

Για τη σχέση μας με το παρελθόν

«Θεωρώ ότι η επαφή με τους αρχαίους πολιτισμούς είναι πολύ σημαντική γιατί αποκτούμε στη ζωή μας μια τρίτη διάσταση. Αν ζούμε μόνο στο παρόν, δεν καταλαβαίνουμε τι συνέβη πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια. Δεν αντιλαμβανόμαστε ποια είναι η πραγματική εξέλιξη της ανθρωπότητας. Νομίζω ότι είναι πολύ χρήσιμο να γνωρίζουμε την ιστορία. Δεν πιστεύω ότι η ιστορία μπορεί να διδάξει για το μέλλον, αλλά η ιστορία μπορεί να μας δώσει μια άλλη διάσταση, μπορεί να μας κάνει σοφότερους με περισσότερες ικανότητες να κρίνουμε το παρόν μας.  Μερικές φορές νομίζουμε ότι εμείς εφηύραμε τα πάντα, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Η ιστορία της ανθρώπινης σκέψης είναι πολύ σημαντική, είναι πολύ χρήσιμη για να γνωρίσουμε τη διαφορετική σκέψη άλλων ανθρώπων. Στο τέλος της ημέρας, ο πολυπολιτισμικός πολιτισμός είναι επίσης πολύ χρήσιμος σήμερα. Ξέρω, για τον εαυτό μου, για παράδειγμα, επικεντρώνομαι στην αρχαιότητα, αλλά μερικές φορές ασχολούμαι με άλλους πολιτισμούς. Πριν από μερικούς μήνες οργάνωσα μια έκθεση για έναν πολύ διάσημο Κινέζο αυτοκράτορα - τον Qianlong (1711-99). Και μέσω αυτής της ευκαιρίας, μελέτησα λίγο για τον κινεζικό πολιτισμό και βρήκα πολύ συναρπαστικά πράγματα. Και μπορώ να συγκρίνω αυτά τα πράγματα με τον δυτικό μας πολιτισμό. Όλα αυτά είναι πολύ καρποφόρα, επειδή ανοίγουμε τα μάτια μας και δεν ακολουθούμε μόνο μία διαδρομή. Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις στη ζωή και διαφορετικές ερμηνείες του κόσμου και των κοινωνιών».

Για το Μουσείο της Ακρόπολης και την επιστροφή των Γλυπτών

«Προσπαθούμε να παρουσιάσουμε με φρέσκο τρόπο το γνήσιο κλασικό του 5ου αιώνα π.Χ. της περιόδου του Περικλή και του Φειδία. Μελετάμε τις αντιδράσεις των επισκεπτών και την εμπειρία τους. Ποια είναι η επίδραση της θέασης αυτών των έργων; Αν αυτά τα έργα λένε πραγματικά κάτι στις ψυχές και τις καρδιές των επισκεπτών. Βελτιώνουμε συνεχώς τις εκθέσεις και αναζητούμε ειδικές εγκαταστάσεις για τους επισκέπτες. Και επιπλέον, διοργανώνουμε και περιοδικές εκθέσεις. Παίρνουμε κομμάτια από το περιθώριο της Ελλάδας, από σημαντικές τοποθεσίες που δεν είναι τόσο γνωστές, και παρουσιάζουμε αυτά τα αντικείμενα και τα έργα τέχνης στο μουσείο. Έτσι, με δύο λόγια, θα έλεγα ότι αυτό το μουσείο προσπαθεί να κάνει διεθνώς την κλασική περίοδο οικεία στους επισκέπτες για να προσθέσει να τους εξηγήσει πόσο σημαντικές ήταν αυτές οι περίοδοι, επειδή αυτές οι περίοδοι επηρέασαν τη ρωμαϊκή εποχή, τη ρωμαϊκή τέχνη και αργότερα τη μεσαιωνική και την αναγεννησιακή τέχνη. Ήταν μια περίοδος που ενέπνευσε όλους τους αιώνες μέχρι σήμερα.

Σχολιάζοντας το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών είχε αναφέρει: «Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο πολιτισμικό πρόβλημα. Νομίζω. Εντάξει, μπορώ να καταλάβω ότι αυτά τα κομμάτια εδώ και 200 χρόνια βρίσκονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά τώρα δεν υπάρχει λόγος να παραμείνουν περισσότερο εκεί. Έχουμε ένα πολύ όμορφο σπίτι γι' αυτά απέναντι από την Ακρόπολη. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει στο μουσείο τα γλυπτά απέναντι από την περιφερειακή αρχιτεκτονική των κλασικών χρόνων. Νομίζω ότι μέσα από συνομιλίες και διπλωματικές ενέργειες θα μπορούσαμε να βρούμε μια λύση. Το κυριότερο είναι ότι αυτά τα μάρμαρα είναι μοιρασμένα. Εμείς κατέχουμε στην Ελλάδα κάποια κεφάλια και αυτοί κατέχουν στο Λονδίνο τα σώματα. Μια μισή φιγούρα βρίσκεται στην Αθήνα, μια μισή φιγούρα βρίσκεται στο Λονδίνο. Αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι σωστός και θα πρέπει να επανενωθούν για να δώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα ενός αριστουργήματος όπως αυτό».

Διαβάστε τη συνέντευξη εδώ

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Ενεργειακό σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες: Τα νέα μέτρα στο τραπέζι και οι επόμενες κινήσεις της κυβέρνησης
• Κορονοϊός: Πρεμιέρα σήμερα για εμβολιασμούς με τα νέα εμβόλια - Ποιοι πρέπει να τα κάνουν
• Ενεργειακή κρίση: Αποκαλύπτεται το σχέδιο της Κομισιόν - Ο τριπλός στόχος
• Κώστας Καζάκος - Τζένη Καρέζη: Ο κεραυνοβόλος έρωτας που γεννήθηκε μέσα από μία παρτίδα τάβλι και κράτησε 26 χρόνια
• Έρωτας Φυγάς: Μία σειρά εποχής που μυρίζει Ελλάδα στο OPEN - Φωτογραφίες από τα γυρίσματα