Εκθεση του Παύλου Σάμιου στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο

Είναι έργα σκόπιμα κατακερματισμένα, επιζωγραφισμένα με γκράφιτι, κατασκευασμένα από φτηνά, παράταιρα και ανακυκλωμένα υλικά, όπως χαρτοκιβώτια, πέτρες και βιομηχανικά χαρτιά, τα οποία -στο σύνολό τους- συνθέτουν ένα εικαστικό ρέκβιεμ.

Αλλά και διατυπώνουν μια έμμεση κριτική στην «πολιτικώς ορθή» κοινωνία, καθώς και στον ευτελισμό των αξιών. Ηδη ο τίτλος της έκθεσης «Broken History - Σπασμένη Ιστορία» του ζωγράφου Παύλου Σάμιου -σε επιμέλεια Μαρίας Ξανθάκου που εγκαινιάζεται την Παρασκευή 15 Μαρτίου στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο- προϊδεάζει για το τι θα επακολουθήσει.

Πρόκειται για μία διαφορετική ερμηνεία της ελληνικής ιστορίας και των αρχαίων μύθων η οποία επιχειρείται μέσα από 66 έργα μεγάλων διαστάσεων (μερικά από αυτά ξεπερνούν τα τρία μέτρα), όπου τα σύμβολα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού έχουν πλέον τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

«Σημείο εκκίνησης για τη δημιουργία των έργων της συγκεκριμένης έκθεσης αποτέλεσε για μένα το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη “Ο Ηδονικός Ελπήνωρ”. Από αυτό το ποίημα προέρχεται η φράση “…γιατί τ’ αγάλματα δεν είναι πια συντρίμμια, είμαστε εμείς…”, η οποία με κινητοποίησε συναισθηματικά και μου προκάλεσε μεγάλη συγκινησιακή φόρτιση», εξηγεί ο Παύλος Σάμιος, για να προσθέσει χαρακτηριστικά: «Θέλησα να παρουσιάσω μια διαφορετική ερμηνεία της ελληνικής ιστορίας και των αρχαίων μύθων.

Και επέλεξα ένα διαφορετικό υλικό, ευτελές, άχρηστο όταν επιτελέσει το σκοπό του, χάρτινες κούτες. Αυτό γίνεται ο καμβάς των αρχαίων συμβόλων και λειτουργεί ως γέφυρα του παρελθόντος με το παρόν. Στις κούτες τα αρχαία αγάλματα κατακερματίζονται σε διαφορετικά κομμάτια χαρτόνι, τα μέλη και τα τμήματα του σώματος σπάνε, η ιστορία αποδομείται.

Κατέφυγα στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα και στο πολύχρωμο, ανεικονικό γκράφιτι, χρησιμοποιώντας σπρέι στο τελείωμα των έργων, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να μεταφέρω στις συνθέσεις την αίσθηση των δρόμων της Αθήνας. Ετσι, το αρχαίο πνεύμα συναντά την καθημερινότητα, σε μία αέναη ανταλλαγή και επαναφόρτιση».

Οπως εξηγεί, από την πλευρά της, η διευθύντρια του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου, Αικατερίνη Π. Δελλαπόρτα, «η συγκεκριμένη έκθεση φιλοδοξεί να δώσει απάντηση στην ερώτηση: «σε τι χρησιμεύουν οι καλλιτέχνες σε μια περίοδο κρίσης;», στο πλαίσιο μιας πολιτιστικής πολιτικής, που δίνει χώρο σε έναν σύγχρονο καλλιτεχνικό προβληματισμό και ενώνει το νήμα της μεγάλης καλλιτεχνικής παράδοσης από τις απαρχές της ελληνικής τέχνης ως τις μέρες μας».

Μάλιστα, η ίδια επισημαίνει ότι «σε μια εποχή που η αντοχή της ιστορικής μνήμης δοκιμάζεται σκληρά, ο Παύλος Σάμιος δεν εφησυχάζει, ούτε σιωπά». Οσο για την αφήγησή του, ο καλλιτέχνης επιλέγει το διάλογο εμβληματικών έργων της αρχαιοελληνικής τέχνης με βυζαντινές - μεταβυζαντινές χριστιανικές απεικονίσεις: Κυκλαδικά ειδώλια, αρχαϊκοί κούροι, κόρες και σφίγγες, κλασσικά γλυπτά από τον Παρθενώνα και αγάλματα όπως η Νίκη της Σαμοθράκης και η Αφροδίτη της Μήλου – μεταξύ άλλων.

Και όλα αυτά αποδίδονται με ένα νέο, τολμηρό τρόπο συνδυάζοντας σε «εγκατάσταση», τη ζωγραφική, τη γλυπτική και το γκράφιτι, πάντα με έναν τρόπο θαυμαστό– που άλλοτε εκπλήσσει και άλλοτε, πάλι, εντυπωσιάζει.