Άλωση της Κωνσταντινούπολης: 5 ιστορικά βιβλία που αξίζει να διαβάσεις (pics)

Η κραυγή «Εάλω η Πόλις» δονούσε την ατμόσφαιρα την ίδια στιγμή που ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αγωνιζόμενος ηρωικά θα έπεφτε στο πεδίο της μάχης. Το Βυζάντιο δεν υπήρχε πια. Με αφορμή αυτήν την επέτειο προτείνουμε πέντε συναφή ιστορικά βιβλία, από τα πλέον κλασικά μέχρι τα πιο πρόσφατα…

«Το χρονικό της Άλωσης της Πόλης - 29 Μαΐου 1453» του Γιάννη Κ. Χρονόπουλου από τις εκδόσεις Historical Quest, 2019

Εδώ, το τέλος της χριστιανικής αυτοκρατορίας με έδρα την Κωνσταντινούπολη ξεδιπλώνεται με τρόπο σχεδόν κινηματογραφικό, με μοντάζ που κλιμακώνει την αγωνία έως το τελευταίο στιγμιότυπο, με έναν εσωτερικό ρυθμό που δεν αφήνει τη θλίψη αστερέωτη. Ενα λεπτομερές ημερολόγιο της θλιβερής άνοιξης του 1453 περνά μπροστά από τα μάτια του αναγνώστη. Μέρα με τη μέρα και ώρα με την ώρα σαν να πρόκειται για πολεμική ανταπόκριση μέσα από την Βασιλεύουσα, σαν οπτικό υλικό που έχει καταγραφεί από την κάμερα και αποστέλλεται κρυφά έξω από την Πόλη για την ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης. Οι λεπτομέρειες -πραγματολογικές, χρονολογικές και τοπογραφικές- συναρπάζουν με τη ζωντάνια τους χωρίς να προδίδεται η ιστορική ακρίβεια.

«Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς - Τομές και συνέχεια» του Michael Angold από τις εκδόσεις Κριτική, 2013

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453 σήμανε το τέλος χιλίων και πλέον χρόνων ζωής της Χριστιανικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Παράλληλα, αποτέλεσε την απαρχή ριζικών αλλαγών. Ο Michael Angold εξετάζει τις συνθήκες του ύστερου Βυζαντινού πολιτισμού και τις πολιτισμικές ζυμώσεις που επέτρεψαν στην Κωνσταντινούπολη να επιβιώσει για τόσο διάστημα. Δείχνει, επίσης, πώς ο αντίκτυπος της Αλωσης βρίσκεται στο κέντρο διασταυρούμενων ιστορικών διεργασιών, που σημάδεψαν αυτήν την περίοδο κρίσιμων αλλαγών για τον κόσμο του Υστερου Μεσαίωνα. Μια πρωτότυπη προσέγγιση της Αλωσης, πολύτιμη πηγή για φοιτητές και καθηγητές της Βυζαντινής και της Υστερης Μεσαιωνικής Ιστορίας, καθώς και για όποιον ενδιαφέρεται γι’ αυτό το σημείο καμπής στην παγκόσμια ιστορία.

«Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης - Η κατάκτηση του Βυζαντίου από τους Οθωμανούς» των Ντ. Νίκολ, Τζ. Χάλντον, Στ. Τέρνμπουλ από τις εκδόσεις Ψυχογιός, 2008

Το 1453 η Κωνσταντινούπολη ήταν πλέον ένας μεγάλος πειρασμός για τους Τούρκους οι οποίοι έβλεπαν την κατάκτησή της ως την ολοκλήρωση του αιώνιου ονείρου των Ισλαμικών στρατών. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής, επικεφαλής 80.000 ανδρών, πολιόρκησε με μνημειώδη τρόπο την πόλη που προστατευόταν μονάχα από 10.000 άνδρες. Παρά την ασύγκριτη διαφορά δυνάμεων, η πόλη άντεξε για τέσσερις μήνες και έπεσε μόνο μετά την ισοπέδωση των τειχών της από τους τουρκικούς κανονιοβολισμούς. Η συγκεκριμένη συλλογική έκδοση καταγράφει τα χρονικά της ιστορίας του Βυζαντίου, την εξέλιξη της άμυνας της Κωνσταντινούπολης και την επική πολιορκία της μέχρι την άλωση, αλλά και το θάνατο του τελευταίου αυτοκράτορα, ένα γεγονός που ανήγγειλε τη γέννηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην πλήρη αναπτυγμένη μορφή της.

«Εάλω η Πόλις - Το χρονικό της άλωσης της Κωνσταντινούπολης. Συνοπτική ιστορία των γεγονότων στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο 1440 – 1453» του Γεωργίου Φράντζη από τις εκδόσεις Βεργίνα, 2004

Ο Γεώργιος Φραντζής (1401-1466), επιφανής στρατιωτικός, πολιτικός και συγγραφέας ευγενούς καταγωγής, υπήρξε αυτόπτης του ψυχομαχητού της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, έζησε τα δραματικά γεγονότα της Αλώσεως, υπέστη την πικρή μοίρα του νικημένου, αιχμαλωτίστηκε, κακόπαθε, είδε τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο να πέφτει στις επάλξεις. Στα γεράματά του κατέληξε στην Κέρκυρα, όπου και έγραψε τις πολύτιμες αναμνήσεις του, ένα από τα δραματικότερα κείμενα της υστεροβυζαντινής εποχής. Σαν μοναχός κατέγραψε και εξιστόρησε τα γεγονότα από τη γέννηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου μέχρι και το έτος 1478.

«Η καταστροφή της ελληνικής αυτοκρατορίας - Η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453» του Σερ Εντουιν Πήαρς από τις εκδόσεις Στοχαστής, 2004

Ο σερ Εντουιν Πήαρς καταγράφει με συστηματικό και συνεπή τρόπο όλες τις πληροφορίες και μαρτυρίες της εποχής, εξετάζοντας την ευθύνη όλων όσοι υπήρξαν με τον ένα ή άλλο τρόπο, πρωταγωνιστές και συμμέτοχοι στην κοσμοϊστορική αυτή στιγμή της Ευρώπης. Εχοντας περάσει ένα μεγάλο μέρος του βίου του στην Κωνσταντινούπολη, είχε άμεση πρόσβαση στις πηγές και με δεδομένη την ευρυμάθεια, την οξύνοια και την πολυγλωσσία του, μας άφησε ένα ολοκληρωμένο και σφαιρικό κείμενο τονίζοντας το γεγονός, ότι η Αλωση αποτέλεσε μια σημαντική καμπή της παγκόσμιας Ιστορίας και σήμανε την εισβολή σε αυτή τη χριστιανική περιοχή μιας ξένης δύναμης με διαφορετική κουλτούρα και ηθική. Δεν αποτελεί σχήμα λόγου ή υπερβολή ότι η παγκόσμια κριτική κατέταξε το έργο του σερ Εντουιν Πήαρς στα σημαντικότερα της βυζαντινής ιστοριογραφίας.