Ο Στήβεν Αντωνάκος και η Ρωσική Πρωτοπορία στο ΜΟΜus- Μουσείο Άλεξ Μυλωνά

«Υπάρχουν μεγάλοι δρόμοι που μπορούν να εξερευνηθούν και να φέρουν καρπούς από τη μελέτη της σχέσης ανάμεσα στα έργα των Ρώσων πρωτοπόρων και της συγκεκριμένης και αφηρημένης γεωμετρίας που χρησιμοποιώ με ποικίλα μέσα εγώ, στα δικά μου έργα». Ο Στήβεν Αντωνάκος, ο πρωτοπόρος εικαστικός με την διεθνή καριέρα και αναγνώριση, εξηγούσε με αυτά τα λόγια σε μια επιστολή του, το 2012, τι ήταν αυτό που τον οδήγησε να δωρίσει 67 έργα-τυπώματα στο τότε Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Η σειρά αυτών των τυπωμάτων που πλέον ανήκουν στις ενοποιημένες συλλογές του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, εκτίθεται για πρώτη φορά στην Αθήνα, στο ΜΟΜus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, μαζί με έργα της συλλογής Κωστάκη των Καζιμίρ Μαλέβιτς, Ιβάν Κλιούν, Αλεξάντρ Ρότσενκο, Ιβάν Κουντριασόφ, Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα και Ξένια Έντερ, καθώς και δύο συνθέσεις με νέον του καλλιτέχνη από τη Συλλογή της Alpha Bank. Η έκθεση με τίτλο «Στήβεν Αντωνάκος: Φως. Ο Στήβεν Αντωνάκος και η Ρωσική Πρωτοπορία» εγκαινιάζεται στις 5 Μαρτίου και θα παραμείνει ανοιχτή για το κοινό ως τις 24 Μαΐου.

Όπως εξηγεί στο ethnos.gr, ο επιμελητής της έκθεσης, ιστορικός τέχνης του ΜΟΜus, Γιάννης Μπόλης, «στα έργα-τυπώματα του Στήβεν Αντωνάκου, είναι εμφανείς οι επιρροές από την Ρωσική Πρωτοπορία και από το μορφολογικό λεξιλόγιο κινημάτων όπως ο σουπρεματισμός και ο κονστρουκτιβισμός. Ο καλλιτέχνης εκκινεί από τα πρωτογενή στοιχεία της τέχνης-την γραμμή, την φόρμα, το επίπεδο, το χρώμα και το φως».

Αναφορικά με τη σχέση των συγκεκριμένων έργων με την τέχνη της Ρωσικής Πρωτοπορίας, η Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη αναφέρει ότι «η καθαρή γεωμετρία του κονστρουκτιβισμού σε συνδυασμό με τον μυστικισμό της σουπρεματιστικής σύνθεσης φόρμας και χρώματος ήταν τα στοιχεία που ώθησαν τον Αντωνάκο να στρέψει το βλέμμα του –κάπως αργά, όπως ο ίδιος εξομολογείται– προς την ρωσική πρωτοπορία».

«Έντονες αντιθέσεις λαμπερών χρωμάτων, που προκαλούν την εντύπωση του εκπεμπόμενου φωτός και της διάχυσης, γραμμές που υποβάλλουν την κίνηση και τη μεταβλητότητα, αντανακλάσεις πάνω σε γυαλιστερές επιφάνειες ασημένιου χαρτιού, επικαλυπτόμενα επίπεδα, ζωγραφικές παρεμβάσεις, τομές και σχισίματα, καψίματα και κολάζ, συνδυασμός διαφορετικών τεχνικών, εκτυπώσεις σε διάφανες ακρυλικές μεμβράνες, επαναλήψεις και μεταπλάσεις ημιτελών γεωμετρικών σχημάτων –του κύκλου και του τετραγώνου–, κυριαρχούν στα τυπώματα του Αντωνάκου. Παρουσιασμένα στον χώρο του MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, χωρίς κανενός είδους αφήγηση ή χρονική διαδοχή, αναπτύσσονται με μοναδική αίσθηση του ρυθμού, διαμορφώνοντας ένα ενιαίο εικαστικό περιβάλλον, ανοιχτό στη φαντασία και την εμπειρία των αισθήσεων», αναφέρει ο Γ. Μπόλης.

Το φως έχει κυρίαρχη θέση στο έργο του Αντωνάκου και στα τυπώματα οι αντανακλάσεις του φωτός δίνουν νέες διαστάσεις και αναγνώσεις. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Στήβεν Αντωνάκος (Άγιος Νικόλαος Γυθείου Λακωνίας, 1926-Νέα Υόρκη, 2013) «ανακαλύπτει» το μέσο που θα καθορίσει όλη τη μετέπειτα διαδρομή του. Και αυτό είναι το νέον, το οποίο, απαλλαγμένο από κάθε αναφορά στο ρεαλιστικό χαρακτήρα που του προσδίδει η λειτουργική του χρήση στο περιβάλλον μιας σύγχρονης μητρόπολης, γίνεται το πρωταρχικό υλικό του πειραματισμού του. Το φως ορίζει τον πυρήνα της τέχνης του: από τις αυστηρά αφαιρετικές και μινιμαλιστικές προτάσεις του με τα τόξα, τις ελλείψεις και τις γωνίες, έως τις ποιητικές αντιπαραθέσεις τεχνητού και ζωγραφικού φωτός, τις, μεγάλης κλίμακας, παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο, τα Παρεκκλήσια με τις αναφορές στη βυζαντινή παράδοση και τις υποβλητικές εκείνες συνθέσεις όπου το ορατό και το αόρατο, το υλικό και το άυλο βρίσκονται σε μια οριακή σχέση.

Τα φωτεινά του σινιάλα από νέον, είχαν λάμψει σαν «Φάρος» στη λεωφόρο Συγγρού, στην έκθεση «Πολυγλωσσία» της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, το 2011 ενώ είχε εντυπωσιάσει με την εγκατάστασή του «Search», την ίδια χρονιά, ειδικά σχεδιασμένη για την έκθεσή του στο Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας, στα πλαίσια των Αισχυλείων. Ήταν η τελευταία έκθεσή του στην Ελλάδα: «Το μόνο που θέλω στη ζωή μου και στην τέχνη μου είναι να βρω τα απλούστερα μέσα για να μιλήσω για πιο πολύπλοκα πράγματα» είχε πει τότε.