Αναφιώτικα: Επιχείρηση «αντι-γκράφιτι» - Στερέωση ετοιμόρροπων τοίχων

Συντονισμένες κινήσεις για καθαρισμό από γκράφιτι, απομάκρυνση σκουπιδιών και στερέωση ετοιμόρροπων τοίχων ξεκινούν τις επόμενες μέρες στην σκιά της Ακρόπολης, στην μαγευτική γειτονιά των Αναφιώτικων.

Πολλές από τις ενέργειες είχαν προγραμματιστεί να γίνουν τον Μάρτιο αλλά «κόλλησαν» στα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας. Οι δράσεις δεν είναι αποτέλεσμα μόνον της κινητοποίησης κατοίκων και του Δήμου Αθηναίων αλλά συνδέονται σαφώς και με το ενδιαφέρον που καλλιεργήθηκε για τα Αναφιώτικα από τον Φεβρουάριο, όταν περίοικοι είδαν στην περιοχή να πραγματοποιούν αυτοψία η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη συνοδευόμενη από την σύζυγο του Πρωθυπουργού, Μαρέβα Μητσοτάκη.

Ηταν όμως ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιαννης που είχε πει στο τελευταίο «κανονικό» δημοτικό συμβούλιο - με φυσική παρουσία των συμβούλων - στις 9 Μαρτίου 2020, ότι «σε μερικές μέρες ξεκινάει η μεγαλύτερη επιχείρηση αντιγκράφιτι που έχει γίνει στην περιοχή τα τελευταία χρόνια» η οποία «συνδυάζεται με μία συντονισμένη επιχείρηση καθαριότητας και πρασίνου». Τότε, ο κ.Μπακογιάννης απαντούσε στις ερωτήσεις που είχε δεχθεί από τον επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης Νίκο Σοφιανό και τον Αντιπρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου Ρήγα Αξελό. Είχαν προηγηθεί όμως αλλεπάλληλα υπομνήματα από την Επιτροπή Κατοίκων της περιοχής που ζητούν από τον Μάρτιο του 2019 καθαριότητα, αστυνόμευση και μέτρα προστασίας για τους ίδιους αλλά και τους χιλιάδες επισκέπτες της περιοχής που συνωθούνται στα γραφικά δρομάκια.

Στο ethnos.gr είχαμε αναφερθεί προσφάτως ειδικά στο ετοιμόρροπο συγκρότημα κτισμάτων που βρίσκεται στην οδό Στράτωνος, ξεκίνησε να κατασκευάζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1996 αλλά σταμάτησε ως αυθαίρετο (!) και έμεινε έκτοτε να ρημάζει ημιτελές, γεμίζοντας με σκουπίδια στο εσωτερικό και μουτζούρες στους τοίχους του. Για το «πολιτιστικό γιαπί» όπως ονομάζεται περιπαικτικά, ο Δήμαρχος Αθηναίων είχε πει στην προαναφερθείσα συνεδρίαση ότι θα συνεννοηθεί με το Υπουργείο Πολιτισμού και θα εξαντλήσει «όλα τα νόμιμα μέσα». Το ερείπιο ανήκει πλέον στην Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου η οποία αναζήτησε και βρήκε εργολάβο για να προχωρήσει στις απαραίτητες εργασίες που αναμένεται να ξεκινήσουν σήμερα Δευτέρα 4 Μαΐου.

Στο μεταξύ, πριν τα περιοριστικά μέτρα στην κυκλοφορία, το επισκέφθηκε ο Αντιδήμαρχος Καθαριότητας Νίκος Αβραμίδης και κάποια στιγμή, εντός πανδημίας, μαζεύτηκε ένα μέρος των σκουπιδιών από τον δήμο. Η επιχείρηση «αντι-γκράφιτι» όμως δεν προχώρησε. Σήμερα, στην Οικονομική Επιτροπή του Δήμου Αθηναίων έχει προγραμματισθεί να συζητηθεί η πρόθεση του σωματείου «Σύμπραξη για την Αθήνα» για «τη δωρεά έργου καθαρισμού επιφανειών από γκράφιτι (graffiti), μουτζούρες (tags), συνθήματα και αφίσες στην περιοχή των Αναφιώτικων για την υποστήριξη της δράσης αντί - γκράφιτι (anti graffiti) στο Δήμο Αθηναίων, με την υποστήριξη της εταιρείας Raycap A.E.»

Ανεβαίνοντας στα Αναφιώτικα χθες, ανάμεσα σε πολλές δεκάδες επισκεπτών που έρχονται στην περιοχή για να περπατήσουν, να δουν την θέα ή να ονειρευτούν πως «έσπασαν την καραντίνα» και βρέθηκαν σε κάποιο νησί, συναντούμε και κάποιους κατοίκους. Χαίρονται που ξεκινούν οι εργασίες αλλά μας ενημερώνουν πως μόλις πριν λίγες μέρες τελείωσε μια από τις πολλές δικές τους συλλογικές επιχειρήσεις καθαρισμού των τοίχων από τα γκράφιτι: «Ξέρετε πόσα δοχεία των 10 κιλών χρειάστηκαν και πόσα χέρια δούλεψαν για να καθαριστούν οι τοίχοι;», μας λέει η Αλεξάνδρα. «Τα βαψίματα με το σπρέι, βγαίνουν πάνω από τα καλυπτικά και τα χρώματα. Χρειαζονται πολλές στρώσεις για να καλυφθούν ολοκληρωτικά», προσθέτει, καθώς μας δείχνει τους τοίχους που είναι τώρα καθαροί. «Το πιο δύσκολο είναι τα γκράφιτι πάνω στα βράχια, εκεί ελπίζουμε να βρούμε λύση από το αντιγκράφιτι» μας λέει, εξηγώντας ότι τα υλικά που είχαν αγοράσει τελείωσαν και κάποιοι τοίχοι έμειναν ακαθάριστοι. Μας δείχνει επίσης μικρά φυτά που έβαλαν σε παρτέρια αφού απομάκρυναν εκατοντάδες μπουκάλια και τενεκεδάκια που αφήνουν πίσω τους παρέες οι οποίες μένουν εδώ ως αργά τα βράδυα. Λίγο πιο κάτω, άλλος κάτοικος, ο Ηλίας, ακροβατεί πάνω σε μια οροφή με σπασμένα κεραμίδια προσπαθώντας να αποκαταστήσει την στεγανότητά της.

Σκάλες κατεβαίνουν στριφογυριστά ανάμεσα σε τοίχους, χαμηλά τειχία και μικρές στέγες. Από ψηλά, φαίνεται καθαρά πόσο μικρά είναι τα σπίτια που κατασκεύασαν οι Αναφιώτες μαστόροι που ήρθαν στην Αθήνα, για να χτίσουν την πόλη μετά την Επανάσταση του 1821. Τον Ηλία είχαμε συναντήσει και σε μια συζήτηση που είχε οργανώσει λίγο πριν την πανδημία (6/3/2020) με θέμα τα Αναφιώτικα, η δημοτική παράταξη Ανοιχτή Πόλη. Ιδού και μερικά στοιχεία για το καθεστώς των Αναφιώτικων όπως τα παρουσίασαν ομιλητές, κάτοικοι και στέλεχος της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ακροπόλεως:

• Εως την δεκαετία του '70 υπήρχαν 84 σπίτια, το μικρότερο 6 τετραγωνικά μέτρα. Κάποια έχουν σε χωριστό κτίσμα την κουζίνα ή την τουαλέτα.
• Αποτελούν δείγματα ανώνυμης λαϊκής αρχιτεκτονικής με πολύ έντονο το στοιχείο της γειτονιάς όπως ίσχυε κάποτε σε όλες τις περιοχές της Αθήνας.
• Επί Χούντας, απαλλοτριώθηκαν όλα εκτός από 9, για να γίνουν αρχαιολογικές ανασκαφές. Τελικά, κατεδαφίστηκαν 27, δηλαδή η σειρά που ήταν πιο κοντά στον Ιερό Βράχο όπου αργότερα διαμορφώθηκε ο περίπατος των επισκεπτών.
• Αλλα 13 έμειναν ακατοίκητα και έχουν μετατραπεί σε ερείπια. Ανάμεσά τους και ένα που είχε ανακατασκευασθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού. Διασώζονται τα υπόλοιπα χάρη στις συνεχείς εργασίες συντήρησης των ενοίκων τους.
• Οι ένοικοι είναι τεσσάρων κατηγοριών: Οι ιδιοκτήτες των 9 σπιτιών, οι απόγονοι όσων ζούσαν την εποχή της απαλλοτρίωσης και αρνήθηκαν να τα εγκαταλείψουν, οικιστές που ήρθαν ακόμη και 40 χρόνια πριν και τα συντηρούν χωρίς καμία κατοχύρωση και κάποιοι που πληρώνουν τέλη για αυθαίρετη χρήση.
• Τυπικά, η κατεδάφιση του οικισμού παραμένει σε εκκρεμότητα πάνω από 40 χρόνια. Δεν υπάρχουν όροι δόμησης και δεν εκδίδονται άδειες για οικοδομικές εργασίες παρά μόνον για λόγους υγιεινής. Το κράτος δεν έχει δείξει ως τώρα τι θέλει να κάνει, δεν τα έχει κρίνει διατηρητέα ενώ έχουν ακουστεί κατά καιρούς πολλά για εμπορική αξιοποίηση έως και για υλοποίηση του σκοπού της απαλλοτρίωσης, δηλαδή κατεδάφιση.

Μετά την επίσκεψη-αυτοψία από κοινού με την Μαρέβα Μητσοτάκη, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη συμφώνησε να γίνει μια Ομάδα Εργασίας ώστε οι συναρμόδιοι φορείς να διαμορφώσουν προτάσεις. Υπάρχουν σκέψεις για ξενώνες προσωπικοτήτων, συνεργασία με πανεπιστήμια αλλά ο δρόμος είναι μακρύς και τα δεδομένα περίπλοκα.

Στην συζήτηση της 9ης Μαρτίου, η αρχαιολόγος της Εφορίας Ακροπόλεως Τατιάνα Πούλου διατύπωσε μια δική της πρόταση απεμπλοκής: Να προσφύγουν στο ΣτΕ οι παλαιοί ιδιοκτήτες, να ζητήσουν ακύρωση της απαλλοτρίωσης για να ξεκαθαριστεί το ιδιοκτησιακό. Πάντως, κάτοικοι των σπιτιών που παραμένουν εδώ ολόκληρες δεκαετίες ανέφεραν πως εκείνοι δεν πρόκειται να αποχωρήσουν γιατί εδώ είναι η ζωή τους, εδώ γεννήθηκαν οι ίδιοι και τα παιδιά τους, χωρίς αυτούς τα σπίτια θα είχαν προ πολλού καταρρεύσει.