Στη Θεσσαλονίκη ο πρώτος κάθετος κήπος σε δημόσιο κτίριο

Ανάμεσα στις γκρίζες πενταώροφες και εξαώροφες πολυκατοικίες της Τούμπας στη Θεσσαλονίκη ξεχωρίζει ένα....πράσινο κτίριο. Η Διεύθυνση Διαχείρισης Αστικού Περιβάλλοντος του δήμου Θεσσαλονίκης έχει μετατραπεί εξωτερικά σε έναν κρεμαστό κήπο με δενδρολίβανα, αγγελικές νάνες, ναντίνες, ευώνυμα πανασέ και αποτελεί το αξιοθέατο για τους περαστικούς.

Πρόκειται για τον πρώτο κάθετο κήπο βάρους 6,5 τόνων σε δημόσιο κτίριο στη χώρα μας, τον οποίο δημιούργησε ο δήμος Θεσσαλονίκης φυτεύοντας στην πρόσοψη του κτιρίου 800 φυτά σε ειδικά διαμορφωμένα φυτοδοχεία σε μια επιφάνεια η οποία καλύπτει 50τ.μ. Το αξιοσημείωτο είναι ότι η συντήρηση του κρεμαστού κήπου και το πότισμα των φυτών, γίνεται με οικονομία νερού μέσα από ένα καινοτόμο σύστημα συλλογής βρόχινου νερού. 

Ο κάθετος κήπος κατασκευάστηκε στα πλαίσια του  συμφώνου συνεργασίας που υπογράφηκε τον Απρίλιο του 2017 ανάμεσα στο Δήμο Θεσσαλονίκης και την διεθνή μη κυβερνητική οργάνωση Global Water Partnership Med στο πλαίσιο του «Προγράμματος Συλλογής Όμβριων Υδάτων».  

«Αυτό το οποίο βλέπουμε στην Κλεάνθους μπορεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα να συνεχίσουμε και άλλες παρεμβάσεις σε άλλα δημόσια κτίρια ούτε ώστε ο κάθετος κήπος-ένα διαδεδομένο είδος στις ευρωπαϊκές πόλεις-να αποκτήσει σάρκα και οστά και για άλλα δημοτικά κτίρια της πόλης», είπε ο αντιδήμαρχος Αστικού Σχεδιασμού Θανάσης Παππάς.  

H άρδευση των φυτών πραγματοποιείται κυρίως με τη συλλογή των όμβριων υδάτων του δώματος του κτιρίου, τα οποία με τις κατάλληλες κλίσεις που υπάρχουν στην επιφάνειά του  συγκεντρώνονται σε δύο σημεία. Εκεί είναι τοποθετημένες  δύο αντλίες οι οποίες αντλούν  το βρόχινο νερό και το οδηγούν  σε μία πλαστική δεξαμενή χωρητικότητας 1 κυβικού μέτρου.

Με τη δεξαμενή είναι συνδεδεμένες δύο ηλεκτροβάνες  οι οποίες όταν δίνεται εντολή από τον κεντρικό προγραμματιστή διοχετεύουν το νερό σε δύο  κάθετους κεντρικούς πλαστικούς σωλήνες  που είναι τοποθετημένοι στις πλευρές του κάθετου κήπου. Στους σωλήνες αυτούς είναι συνδεδεμένοι σε παράλληλη διάταξη σωλήνες μικρότερης διαμέτρου με αυτορυθμιζόμενους σταλλάκτες για το πότισμα των φυτών.  Επίσης στο σύστημα παρεμβάλλεται μία κεφαλή υδρολίπανσης για την τροφοδοσία των φυτών με τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για τη σωστή ανάπτυξή τους.  

“Πρέπει να αλλάξουμε τη λογική στην αντιμετώπιση και την διαχείριση των ομβρίων υδάτων η οποία συνδέεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή. 
Στα επόμενα χρόνια η διαχείρισή τους θα εξελιχθεί με ένα διαφορετικό τρόπο και νομίζω ότι αυτό είναι στις άμεσες στοχεύσεις του δήμου” είπε ο κ. Παππάς με αφορμή την δημιουργία του κάθετου κήπου. 

Για την κατασκευή του πράσινου τείχους χρειάστηκαν πέντε μέρες, συμμετείχαν υπάλληλοι του δήμου Θεσσαλονίκης και ένας γερανός. Για τη στήριξή του κάθετου κήπου δημιουργήθηκε μετά από στατική μελέτη ειδική κατασκευή που υποστηρίζει το φορτίο των 6,5 τόνων. Η κατασκευή επενδύθηκε με ανοξείδωτο υλικό προσδίδοντας ένα ιδιαίτερα όμορφο αισθητικό αποτέλεσμα.

Επιλέχτηκαν φυτά με χαμηλή και πυκνή ανάπτυξη και έντονους χρωματισμούς φυλλώματος που εναλλάσσονται τις τέσσερις εποχές του έτους. Επίσης φυτά με ικανότητα να μεταβολίζουν επικίνδυνους ρύπους όπως τα βαρέα μέταλλα που συχνά υπάρχουν στα βρόχινα νερά. Παράλληλα τοποθετήθηκαν  λάμπες led με σκοπό να αναδείξουν μία διαφορετική οπτική του κάθετου κήπου τις νυχτερινές ώρες.

Το έργο αν και έχει πιλοτικό χαρακτήρα παρουσιάζει δύο σημαντικές καινοτομίες. Όπως εξηγεί ο κ. Παππάς ο κρεμαστός κήπος της Τούμπας στοχεύει στην ανάδειξη μίας νέας πρακτικής (φύτευση προσόψεων κτιρίων) που είναι πολύ δημοφιλής στο χώρο της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού του τοπίου παγκοσμίως αλλά όχι τόσο διαδεδομένη στη χώρα μας. Μίας πρακτικής που μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο διαφοροποίησης των κτιρίων από την αστική ομοιομορφία, μεταλλάσσοντας την σκληρή και μονότονη επιφάνεια του τσιμέντου σε μία ζωτική πράσινη επιφάνεια που εναλλάσσεται μαζί με τις εποχές του χρόνου. “Ίσως αποτελεί τη μοναδική λύση μαζί με τα φυτεμένα δώματα σε πυνκνοδομημένες πόλεις χωρίς ελεύθερους χώρους όπως είναι η  Θεσσαλονίκη” ανέφερε ο αντιδήμαρχος Αστικού Σχεδιασμού. Από την άλλη, η  ενσωμάτωση της διαχείρισης των όμβριων υδάτων στο δημόσιο αστικό χώρο σκοπεύει στη μείωση της επιφανειακής απορροής στις σκληρές και αδιαπέραστες επιφάνειες της πόλης, την εξοικονόμηση νερού διαμέσου συλλογής και επαναχρησιμοποίησης και την προστασία από πλημμυρικά φαινόμενα.

Σύμφωνα με τους μελετητές του έργου ο κάθετος κήπος εκτός από την αισθητική και ποιοτική αναβάθμιση του κτιρίου και της γύρω περιοχής θα προσφέρει και πολλά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη στους τομείς της θερμικής μόνωσης του κτιρίου, της ηχομόνωσης, του καθαρισμού της ατμόσφαιρας αλλά και στη διατήρηση και εμπλουτισμό της βιοποικιλότητας.