Επιστρέφει η ζωή στη λίμνη Κορώνεια (pics)

Η ζωή επιστρέφει στη λίµνη Κορώνεια, στην περιοχή του Λαγκαδά, 20 χιλιόµετρα από τη Θεσσαλονίκη. Αν και µε αργούς ρυθµούς, καθώς η ποιότητα του νερού δεν είναι ακόµη η ενδεδειγµένη, οι επιστήµονες αισιοδοξούν ότι ο άλλοτε έρηµος λασπότοπος θα αναγεννηθεί.

Χωρίς να ελπίζουν να φτάσει στο βάθος των οκτώ µέτρων, όπως είχε µετρηθεί τη δεκαετία του 1970, τότε που 600 οικογένειες της περιοχής του Λαγκαδά συντηρούνταν από τα αλιεύµατα και χιλιάδες άγρια πουλιά φώλιαζαν στους καλαµιώνες, εκτιµούν ότι σταδιακά θα φτάσει σε ένα καλό επίπεδο. Ηδη έχουν καταµετρηθεί εννέα είδη ψαριών, όπως µεγάλα γριβάδια, πεταλούδες, ηλιόψαρα και µαυροτσιρόνια. Επίσης, επανεµφανίστηκαν φυτοπλαγκτόν και µη τοξικοί µικροοργανισµοί -16 διαφορετικές ταξινοµικές οµάδες φυτοπλαγκτού-, αλλά και πλήθος ψαροφάγων πουλιών, ανάµεσά τους τέσσερα σπάνια και απειλούµενα είδη: η κοκκινόχηνα, το στεπογέρακο, ο βαλτόµπουφος και η χαµωτίδα.

Χάθηκαν, ωστόσο, οριστικά τα φλαµίνγκο και, γενικά, τα φοινικόπτερα, επειδή το είδος αυτό προτιµά βαλτώδη οικοσυστήµατα µε ρηχά νερά. «Ολα τα στοιχεία που έχουµε δείχνουν µια εικόνα της λίµνης αρκετά βελτιωµένη, θα λέγαµε “ενθαρρυντική”. Ωστόσο, το σύστηµα δεν έχει ακόµη ισορροπήσει και οι οικολογικοί δείκτες είναι κακοί» λέει στο «Εθνος» η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τµήµατος Βιολογίας στο ΑΠΘ και πρόεδρος του Φορέα ∆ιαχείρισης Λιµνών Κορώνειας-Βόλβης και Χαλκιδικής Δήµητρα Μπόµπορη.

Η λίµνη Κορώνεια είχε εξαφανιστεί πριν από µία δεκαετία και τα 45 τετρ. χλµ. της έκτασής της είχαν γίνει ένας απέραντος έρηµος τόπος. Οι βάρκες των ψαράδων κόλλησαν στο χώµα και αποκαλύφθηκε ο πυθµένας της. Η υπεραλίευση αφάνισε τα ψάρια και η υπεράντληση των υδάτων από τους αγρότες για την άρδευση των καλλιεργειών περιόρισε τον υδροφόρο ορίζοντα.

Περισσότερες από 2.000 γεωτρήσεις τραβούσαν για χρόνια νερό, εξαντλώντας τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, ενώ χρόνο µε τον χρόνο αυξανόταν η χρήση λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων τα υπολείµµατα των οποίων κατέληγαν στο νερό. Η καταστροφή είχε ξεκινήσει πριν από τα µέσα της δεκαετίας του 1990. Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980 η απότοµη εκβιοµηχάνιση έφερε στις όχθες της µεγάλο αριθµό βιοµηχανιών και βιοτεχνιών. Πάνω από 21 µεγάλες επιχειρήσεις, κυρίως βαφεία, φινιστήρια, γαλακτοβιοµηχανίες, στήθηκαν στις όχθες της και όχι µόνο αντλούσαν νερό για τις ανάγκες της παραγωγής, αλλά έριχναν ανεπεξέργαστα όλα τα λύµατά τους, σκοτώνοντας κάθε ίχνος ζωής. Το καλοκαίρι του 1999 η λίµνη ήταν πλέον αποξηραµένη, µε χιλιάδες ψάρια να βγαίνουν νεκρά στις όχθες.

Η ενωτική τάφρος και η εκτροπή των χειµάρρων συνέβαλαν στον εµπλουτισµό της λίµνης µε νερό

Το καλοκαίρι του 2007 πέθαναν 30.000 πουλιά και το 2008, µε λιγοστό νερό να έχει εισρεύσει -η έκταση της λίµνης είχε περιοριστεί στα 10.000 στρµ. και το µέγιστο βάθος στο µισό βάθος-, αποξηράνθηκε για άλλη µία φορά. Οι οικολογικές οργανώσεις αγωνιούσαν και διαµαρτύρονταν, αλλά ο τότε νοµάρχης Παναγιώτης Ψωµιάδης µείωνε τα πρόστιµα των υπηρεσιών. Μπορεί να καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης, αλλά η λίµνη δεν σώθηκε.

Ο Π. Ψωµιάδης κρίθηκε ένοχος τόσο πρωτόδικα όσο και σε δεύτερο βαθµό για τα αδικήµατα της παράβασης καθήκοντος και της απιστίας, καθώς επέβαλε πρόστιµα σε ιδιοκτήτες που ρύπαιναν µε καθυστέρηση 15 µηνών από τις εισηγήσεις των αρµόδιων υπηρεσιών, µειωµένα µάλιστα κατά περίπτωση έως και 30%. Τον Φεβρουάριο του 2013 η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο γιατί δεν απέτρεψε την καταστροφή της Κορώνειας, ενώ το 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποίησε για πρόστιµα ύψους 30.000-70.000 την ηµέρα, σε περίπτωση που δεν αποκαθίστατο περιβαλλοντικά η λίµνη.

Η αναγέννηση

Δύο σηµαντικά έργα-παρεµβάσεις που έγιναν βοήθησαν ώστε η λίµνη σταδιακά να αναγεννηθεί. Η ενωτική τάφρος και η εκτροπή των χειµάρρων από το Σχολάρι και τα Λαγκαδίκια από το 2010 έχουν συµβάλει στον εµπλουτισµό της µε νερό. Ανάλογα µε τις ανάγκες της, τα θυροφράγµατα ανοίγουν και το πλεονάζον νερό διοχετεύεται είτε στην Κορώνεια είτε στη γειτονική Βόλβη. Σηµαντική ήταν η συµβολή και του τεχνητού υγρότοπου στο δυτικό ανάχωµα, που δέχεται νερό από τον ποταµό Μπογδάνα. Η πυκνή βλάστηση απαλλάσσει το νερό από ρυπογόνα στοιχεία και έτσι διοχετεύεται νερό καλύτερης ποιότητας.

«Η είσοδος σηµαντικών ποσοτήτων νερού µέσω της ενωτικής τάφρου βελτίωσε τα χηµικά χαρακτηριστικά του νερού και έδωσε τη δυνατότητα επανεγκατάστασης της ιχθυοπανίδας. Η βελτίωση των υδρολογικών χαρακτηριστικών της λίµνης είχε θετικά αποτελέσµατα και στους πληθυσµούς της ορνιθοπανίδας που απαντώνται στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης απορροής της Κορώνειας και έχουν άµεση εξάρτηση, κυρίως τροφική, από το υγρό στοιχείο και τους ιχθυοπληθυσµούς που συντηρεί» αναφέρει η κ. Μπόµπορη.

Σύµφωνα µε τους επιστήµονες, το νερό δεν είναι πια γλυκό, ενώ ο πυθµένας είναι επιβαρυµένος από τοξικά απόβλητα, κατάλοιπα του παρελθόντος. Σήµερα η Κορώνεια έχει µέγιστο βάθος 2 µ., µε εκτιµώµενο βάθος τα 4 µ. (αργεί ακόµη), ενώ θεωρείται αδύνατον να φτάσει στα 8 µ., όπως πριν από περίπου µισό αιώνα, καθώς η ανύψωση του πυθµένα δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο. Η επιστηµονική κοινότητα και οι φορείς της περιοχής βρίσκονται σε αυξηµένη επαγρύπνηση για να µην επιστρέψει ο εφιάλτης. Μέσα σε µία δεκαετία 30.000 πουλιά από 39 είδη, ανάµεσά τους σπάνια και απειλούµενα, βρέθηκαν νεκρά, ενώ ανυπολόγιστος ήταν ο αριθµός των νεκρών ψαριών. Ολα µε την εξής διάγνωση: «Το νερό είναι δηλητήριο».