Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Μια ευκαιρία να μιλήσουμε για την υγεία της - Το ethnos.gr αναδεικνύει το χάσμα στην υγειονομική περίθαλψη

«Oι γυναίκες αποτελούν σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού και έχουν σημαντική επιρροή στην ευημερία των οικογενειών, των κοινοτήτων και της οικονομίας τους. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα παγκόσμια ανισότητα στην υγειονομική περίθαλψη». Δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει αλλιώς ένα κείμενο για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, παρά με τα συμπεράσματα, τα λόγια των ίδιων των πρωταγωνιστριών αυτής της ημέρας που ανέκαθεν καλούνταν να αντιμετωπίσουν δεκάδες προκλήσεις και να συνδυάσουν άλλους τόσους ρόλους - πολλές φορές ακόμα και κόντρα στις επιθυμίες τους- για να προχωρήσουν.

Ανάμεσα στις προκλήσεις αυτές καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει και αυτός της υγείας τους, η οποία -και- εξαιτίας της πανδημίας επηρεάστηκε σημαντικά. Η αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, ο παρατεταμένος εγκλεισμός, η επιδείνωση της ψυχικής υγείας και τα προβλήματα που καταγράφηκαν σε εργασιακό επίπεδο έρχονται να προστεθούν στο χάσμα της υγειονομικής περίθαλψης ανάμεσα στα δύο φύλα που δεν θα έπρεπε καν να τίθεται ως ζήτημα προς διαπραγμάτευση το 2022. Για όλες τις πτυχές των θεμάτων αυτών, το ethnos.gr συζήτησε με τρεις γυναίκες επιστήμονες. Η πολλαπλότητα των καταπιέσεων που υφίστανται τα βασικά πρόσωπα αυτής της επετείου υπογραμμίζει την αδήριτη ανάγκη για μια διαθεματική ματιά στο κίνημα υπέρ των δικαιωμάτων τους.

Οι σημαντικότερες προκλήσεις για την υγεία της σύγχρονης γυναίκας

Μιλώντας στο ethnos.gr η καρδιολόγος, μέλους του Ειδικού Διδακτικού Προσωπικού ΕΚΠΑ και Επιστημονική Υπεύθυνη Καρδιολογικού Τμήματος του Αρεταιείου Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, κυρία Δωροθέα Τσεκούρα, σχολιάζει πως «οι γυναίκες έχουν μοναδικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο που σχετίζονται με πτυχές της γυναικείας αναπαραγωγικής βιολογίας κατά τη διάρκεια της ζωής τους, συμπεριλαμβανομένων των παθήσεων που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη, του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών και της εμμηνόπαυσης».

Σύμφωνα με την ίδια, διατρέχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο για αυτοάνοσες ρευματικές νόσους, οι οποίες παίζουν ρόλο στην προδιάθεση και την παθογένεση της καρδιαγγειακής νόσου. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί διαφορική επίδραση των παραδοσιακών παραγόντων κινδύνου αθηρωματικής καρδιαγγειακής νόσου στις γυναίκες, έτσι ώστε ο καρδιαγγειακός κίνδυνος να είναι μεγαλύτερος σε αυτές από ό,τι στους άνδρες. Τέλος, έχουν αποδειχθεί διαφορές μεταξύ των φύλων ως προς τις θεραπείες για τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και τις συννοσηρότητες, που σχετίζονται με διαφορές στον γυναικείο μεταβολισμό και την απέκκριση των φαρμάκων καθώς και με συνοδά νοσήματα όπως ο καρκίνος του μαστού, η νεφρική νόσος και η κατάθλιψη.

Η συνεκτίμηση του φύλου, της ορμονικής κατάστασης και του ιστορικού εγκυμοσύνης πρέπει να περιλαμβάνονται στην αξιολόγηση του καρδιαγγειακού κινδύνου, στη διάγνωση και στη θεραπεία των γυναικών με καρδιαγγειακή νόσο. Καθώς οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες στη βλαπτική επίδραση του καπνού και του οινοπνεύματος, τονίζει, πρέπει να αποφεύγουν το κάπνισμα και την μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος για να περιορίσουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Τέλος επειδή η φυσική κατάσταση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον περιορισμό της ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου στις γυναίκες, η ιατρική κοινότητα συστήνει την άσκηση σε κάθε ηλικία.

Η κυρία Τσεκούρα επισημαίνει πως «αναμφίβολα σήμερα η ενημέρωση όλων μας είναι πολύπλευρη και συνεχής, καθώς ο Τύπος, η τηλεόραση, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ευαισθητοποιήσει τις γυναίκες σε μεγάλο βαθμό για τον κίνδυνο τον οποίο διατρέχουν σε σχέση με την καρδιαγγειακή τους υγεία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα περισσότερες να υποβάλλονται σε προληπτικούς ελέγχους από ό,τι στο παρελθόν. Ταυτόχρονα όμως επειδή οι σύγχρονες γυναίκες είναι πολυάσχολες, πολύ συχνά αμελούν τον τακτικό προληπτικό έλεγχο στον οποίο πρέπει να υποβάλλονται».

«Η σύγχρονη γυναίκα έχει αποκτήσει το παλαιό "αντρικό" πρότυπο με την έννοια της προσπάθειας καταξίωσης στην επαγγελματική αρένα, της διάκρισης, της οικονομικής ανεξαρτησίας, ενώ ταυτόχρονα παραμένει μητέρα και σύντροφος με σημαντικές υποχρεώσεις για να υπηρετήσει αυτό τον τριπλό ρόλο. Η σύγχρονη γυναίκα έχει άγχος, σωματική και ψυχική καταπόνηση αλλά και τον φόβο της ανεπάρκειας απέναντι στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει», σημειώνει η κυρία Τσεκούρα.

«Όλα αυτά την κάνουν να κινδυνεύει περισσότερο σήμερα από καρδιαγγειακή νόσο τόσο από τις γυναίκες άλλων εποχών αλλά και από τους άντρες. Οι γυναίκες σήμερα γνωρίζουν καλύτερα από ποτέ ότι πρέπει να προλαμβάνουν παρά να θεραπεύουν τις νόσους συχνά όμως αμελούν τις προληπτικές εξετάσεις λόγω των πολλαπλών υποχρεώσεών τους. Χρειάζεται λοιπόν η ενημέρωσή τους όχι μόνο να τις προειδοποιεί αλλά και να τις απενοχοποιεί και να τις παροτρύνει, καθώς μόνο αν έχουν καλή υγεία θα μπορούν να επιτύχουν τους στόχους τους και να υπηρετήσουν την πολυσχιδή θέση τους στην οικογένεια αλλά και στην εργασία τους», συμπληρώνει.

Οι παράγοντες... πανδημία και φύλο

Αναλύοντας τον τρόπο που η πανδημία του κορονοϊού επηρέασε τη σωματική αλλά και την ψυχική υγεία των γυναικών, η καρδιολόγος και ηλεκτροφυσιολόγος, κυρία Λήδα Πιερέττα Παπαβασιλείου, M.D., Ph.D, υπογραμμίζει πως με βάση τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου -σχετικά με τη διάσταση του φύλου κατά την περίοδο της κρίσης COVID-19 και έπειτα από αυτή- η πανδημία COVID-19 όχι μόνο άλλαξε τον τρόπο ζωής των πολιτών διαταράσσοντας τις καθημερινές συνήθειες, χωρίζοντας οικογένειες και φίλους αλλά προκάλεσε και οικονομική ανασφάλεια.

Όπως αναφέρεται, η κοινωνική και οικονομική κρίση έχουν μια μακροπρόθεσμη επίπτωση στην ισότητα των φύλων, απειλώντας την ήδη υπάρχουσα πρόοδο. Με βάση το World Economic Forum’s (Global Gender Gap report 2021 ) υπολογίζεται ότι η πανδημία μας έφερε πίσω 39 χρόνια. Η υγεία των γυναικών κατ’ επέκταση επηρεάστηκε σε πολλαπλά επίπεδα. Αρχικά -ειδικά τις περιόδους του lockdown- ο αναγκαστικός εγκλεισμός αύξησε κατά πολύ τα ποσοστά ενδοοικογενιακής βίας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας παρουσιάζουν αυξητική τάση κατά τις πανδημίες.

Στοιχεία από χώρες όπως η Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κύπρος δείχνουν αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας από την έκρηξη της πανδημίας του κορονοϊού (covid-19). Σύμφωνα με την ειδικό, ένα δεύτερο κομμάτι είναι η ψυχική υγεία καθώς έρευνες αναδεικνύουν πρώτον ότι η υποκειμενική εκτίμηση της κατάστασης της υγείας παρουσιάζει κατά τους τελευταίους 12 μήνες σχετικά μικρή χειροτέρευση η οποία είναι πιο εμφανής στις γυναίκες, στις ηλικίες 25-54 ετών, στους κατοίκους της Βόρειας Ελλάδας, καθώς και στα κατώτερα εισοδηματικά στρώματα, και δεύτερον οι γυναίκες δήλωσαν σε υψηλότερο ποσοστό ότι έπασχαν από κατάθλιψη και από αγχώδεις διαταραχές σε σύγκριση με τους άνδρες, ποσοστά που εμφανίζονται τουλάχιστον τριπλάσια με παρόμοια έρευνα του 2019.

Το τρίτο κομμάτι αφορά την αναπαραγωγική υγεία των γυναικών καθώς το στρες και οι διαταραχές ύπνου που σχετίζονται με την πανδημία είχαν αρνητικές επιπτώσεις σε αυτή. Αναφορικά με την καρδιαγγειακή υγεία, οι γυναίκες συνεχίζουν να αποτελούν ένα ευαίσθητο υποπληθυσμό ασθενών. Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι ο καρδιαγγειακός θάνατος είναι η κύρια αιτία θανάτου στο 55% των γυναικών σε σύγκριση με το 43% των θανάτων των ανδρών, ενώ ο καρκίνος του μαστού είναι υπεύθυνος για μόνο το 3% των θανάτων των γυναικών. Επιπλέον οι γυναίκες όχι μόνο υπο-εκπροσωπούνται στις κλινικές μελέτες, αλλά και καταγράφεται ότι έχουν μικρότερη συχνότητα χρήσης φαρμακευτικών αγωγών σε σύγκριση με τους άνδρες στην ίδια νόσο».

Η κυρία Παπαβασιλείου εξηγεί πως η γυναικεία υγεία θα μπορούσε να χωριστεί σε 2 δύο βασικές κατηγορίες με βάση την ηλικία, καθώς οι φυσιολογικές αλλαγές (ορμονολογικές) την επηρεάζουν διαφορετικά. Αναφορικά με την καρδιαγγειακή υγεία, οι γυναίκες θεωρούνταν χαμηλού κίνδυνου, ωστόσο αυτό οφείλει να αναθεωρηθεί καθώς είναι πλέον ευρέως γνωστό ότι οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες σε ανθυγιεινές συμπεριφορές και άρα σε αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνo. Επιπλέον συχνά υποδιαγνώσκονται και υποθεραπεύονται. Πιο συγκεκριμένα στην αναπαραγωγική ηλικία η εγκυμοσύνη μπορεί να απορυθμίσει ή να ξεσκεπάσει λανθάνοντα καρδιολογικά προβλήματα ενώ με την εμμηνόπαυση οι γυναίκες όχι μονό εξισώνονται σε ποσοστό καρδιαγγειακού κινδύνου με τους άνδρες αλλά πολλές φόρες εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και επιπλοκών.

«Σε γενικές γραμμές, εκτός από τις ασθένειες που σχετίζονται άμεσα με το φύλο -που οι γυναίκες και οι ιατροί έχουν μάθει να αναγνωρίζουν και να προλαμβάνουν- οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καθυστερημένης διάγνωσης και επιπλοκών, σε οποιαδήποτε πάθηση, καθώς συχνά καθυστερεί η διάγνωση και η αντίστοιχη θεραπεία. Είναι πλέον επιβεβλημένο τόσο από τις ίδιες τις γυναίκες αλλά και από το κοινωνικό σύνολο και την ιατρική κοινότητα να υπάρχει επαγρύπνηση και σχολαστικός έλεγχος καθώς είναι πολύ συχνό φαινόμενο τα συμπτώματα των γυναικών να υποεκτιμώνται καθώς δεν είναι σπάνιο να διαφέρουν από τα λεγόμενα "κλασικά" συμπτώματα», αναφέρει.

Το χάσμα στην υγειονομική περίθαλψη

Σε ερώτημα που θέσαμε στις ειδικούς για το καίριο ζήτημα της υγειονομικής περίθαλψης και τη σημασία της πρόσβασης σε αυτή, η απάντηση της Διευθύντριας ΕΣΥ Α’ Καρδιολογικής Κλινικής, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλους Δ.Σ. Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, κυρίας Χριστίνας Χρυσοχόου ήταν σαφής. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, οι γυναίκες αποτελούν σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού και έχουν σημαντική επιρροή στην ευημερία των οικογενειών, των κοινοτήτων και της οικονομίας τους, ωστόσο, υπάρχει ακόμα παγκόσμια ανισότητα στην υγειονομική περίθαλψη ανάμεσα στα δύο φύλα.

«Mε αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας αναδεικνύεται η αναγκαιότητα η γυναίκα να γνωρίζει και να προστατεύει αποτελεσματικά την υγεία της. Επομένως η πρόληψη είναι κύριο ζητούμενο. Αποτελεί δύναμη στα χέρια της να προστατεύει τον εαυτό της σε ένα ανταγωνιστικό και δυσμενές περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι προσπάθειες της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας ως επιστημονικής εταιρείας, για να ενημερωθεί έγκαιρα και έγκυρα ο γυναικείος πληθυσμός της χώρας για κρίσιμα θέματα υγείας που σχετίζονται ευρύτερα με την καρδιαγγειακή υγεία», λέει χαρακτηριστικά στο ethnos.gr