Το Yale «επιστρέφει» πολύτιμο κομμάτι της χαμένης εβραϊκής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης

Περίπου 100 προφορικές μαρτυρίες Θεσσαλονικών Εβραίων επιζησάντων του Ολοκαυτώματος οι οποίες περιλαμβάνονται σε ένα σύνολο 4.400 μαρτυρίων που συγκέντρωσε το Yale «επιστρέφουν» στην γενέτειρα πόλη τους. Η Βιβλιοθήκη και το Κέντρο Πληροφόρησης του ΑΠΘ απέκτησαν εδώ και λίγες μέρες ανοιχτή πρόσβαση στην ηλεκτρονική βάση του Αρχείου Προφορικών Μαρτυριών Fortunoff του Πανεπιστημίου του Yale. Σε αυτήν καταγράφονται προφορικές μαρτυρίες Εβραίων που έζησαν από πρώτο χέρι τις ναζιστικές διώξεις, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που κρύβονταν για να σωθούν. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα οπτικοακουστικά αρχεία ιστορίας στον κόσμο με βιντεοσκοπήμενο υλικό άνω των 12.000 ωρών.

Οι μαρτυρίες ηχογραφήθηκαν σε όποια γλώσσα προτιμούσε ο μάρτυρας-κυρίως σε γαλλικά, γερμανικά, εβραϊκά και λίγες στα ελληνικά- και η διάρκεια τους κυμαίνονταν από 30 λεπτά έως πάνω από 40 ώρες (ηχογραφήθηκαν σε πολλές συνεδρίες). Το αρχείο είναι πλήρως ψηφιοποιημένο και αποτελεί μια ανοιχτή διαδικτυακή πρωτογενή πηγή προφορικών μαρτυριών για τις ανθρωπιστικές και τις κοινωνικές επιστήμες.

Stephen Naron: Είναι ζήτημα κληρονομιάς για τη Θεσσαλονίκη

«Το αρχείο περιλαμβάνει και ένα κομμάτι για τη Θεσσαλονίκη μέσω προφορικών μαρτυριών Εβραίων. Για αυτό και βρίσκομαι σήμερα εδώ. Για να φέρω πίσω αυτό το κομμάτι της ιστορίας της πόλης προκειμένου να το χρησιμοποιήσετε στην εκπαίδευση και στην έρευνα. Είναι ζήτημα πολιτιστικής κληρονομιάς και είναι πολύ σημαντικό που επιστρέφει. Δεν υπάρχουν μόνο ιστορίες για τον θάνατο αλλά και για την ζωή των Εβραίων» δήλωσε ο Διευθυντής του Αρχείου Fortunoff, κ. Stephen Naron κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του Οπτικοακουστικού Ιστορικού Αρχείου, ενώ πρόσθεσε ότι στόχος της προσπάθειας μέσω των προφορικών μαρτυριών ήταν να ξεκλειδώσουν οι αναμνήσεις των επιζησάντων του Ολοκαυτώματος. Όπως εξήγησε ο ίδιος, ο τρόπος που έγιναν οι συνεντεύξεις, ουσιαστικά, υπηρετούν, αναδεικνύουν και υποστηρίζουν την μαρτυρία. Εκτός από συνεντεύξεις των επιζησάντων τα αρχεία περιλαμβάνουν τραγούδια Εβραίων που περιγράφουν όσα έζησαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. «Είναι ένα έργο από τους επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος για τους επιζώντες» συμπλήρωσε ο κ. Naron.

Αιμίλιος Μαυρουδής: Aναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της πόλης

«Πρόκειται για μια από τις πρώτες συλλογές αυτού του είδους και είναι γνωστό σε όλους τους ερευνητές που ασχολούνται με το Ολοκαύτωμα. Αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της πόλης μας καθώς περιλαμβάνει 100 μαρτυρίες Ελλήνων Εβραίων» τόνισαν από την πλευρά τους ο Πρόεδρος της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ, Καθηγητής κ. Αιμίλιος Μαυρουδής και η Προϊσταμένη Διεύθυνσης της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ, κα Αγγελική Χατζηγεωργίου.

Η δυνατότητα πρόσβασης του ΑΠΘ στο συγκεκριμένο Αρχείο είναι δωρεάν.

Πολύ σημαντική μέρα για το πανεπιστήμιο χαρακτήρισε την σημερινή ο Επίκ. Καθηγητής της Έδρας Εβραϊκών Σπουδών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, κ. Γεώργιος Αντωνίου ενώ ευχαρίστησε την Γενική πρόξενο των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη Elizabeth K. Lee για την βοήθειά της προκειμένου να αποκτήσει ελεύθερη πρόσβαση το ΑΠΘ στο αρχείο του Yale. Στόχος, όπως είπε, να αγκαλιάσουν το αρχείο νέοι συνεργάτες και ιδρύματα για να αποκτήσει νόημα και ζωή το περιεχόμενο του αρχείου στην κοινωνία, έξω από τα όρια του πανεπιστημίου.

Μεθοδολογία συνέντευξης

Η μεθοδολογία συνεντεύξεων του Fortunoff Archive που ακολουθήθηκε επικεντρώνεται στον ηγετικό ρόλο του μάρτυρα, στη δομή και την αφήγηση της δικής του ιστορίας. Οι ερωτήσεις χρησιμοποιούνται κυρίως για να εξακριβωθεί ο χρόνος και ο τόπος ή να αντληθούν πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με θέματα που έχουν ήδη αναφερθεί. Συνήθως δίνεται έμφαση σε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου που δίνουν την πρωτοβουλία στον μάρτυρα.

Πως ξεκίνησε η προσπάθεια

Το 1979 το Holocaust Survivors Film Project, άρχισε να βιντεοσκοπεί επιζώντες και μάρτυρες του Ολοκαυτώματος στο New Haven του Κονέκτικατ. Το 1981, η αρχική συλλογή μαρτυριών δωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Yale και άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό το επόμενο έτος. Έκτοτε, το Αρχείο Fortunoff εργάστηκε για την καταγραφή, τη συλλογή και τη διατήρηση μαρτυριών μαρτύρων του Ολοκαυτώματος και για τη διάθεση της συλλογής του σε ερευνητές, εκπαιδευτικούς και στο ευρύ κοινό.

Στο τέλος της παρουσίασης η βιβλιοθηκονόμος του Γραφείου Προσκτήσεων της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ κα Ξένια Αγορογιάννη ξενάγησε τους χρήστες στο νέο αρχείο του ΑΠΘ.