«Η Ελλάδα λέει ότι δεν εγκαταλείπει μετανάστες στη θάλασσα, αλλά πιάστηκε επ' αυτοφώρω»: Ρεπορτάζ-κόλαφος των NYT

«Η Ελλάδα λέει ότι δεν εγκαταλείπει τους μετανάστες στη θάλασσα. Πιάστηκε επ' αυτοφώρω». Αυτό είναι το νέο ρεπορτάζ - «κόλαφος» των New York Times για το μεταναστευτικό, που μέχρι σήμερα αποτελεί «αγκάθι» για τη χώρα. Η εφημερίδα στην ηλεκτρονική της σελίδα, δημοσιεύει βίντεο - ντοκουμέντο όπου φαίνονται αιτούντες άσυλο, μεταξύ τους και παιδιά να περισυλλέγονται και να εγκαταλείπονται σε μία λέμβο, από την ελληνική ακτοφυλακή.

Ήλπιζαν για μία νέα ζωή, αλλά τους πήραν τα πάντα

Οι αιτούντες άσυλο είχαν ήδη ταξιδέψει από χώρα σε χώρα για χρόνια για να ξεφύγουν από τον πόλεμο στο Κέρας της Αφρικής. Μόλις είχαν πατήσει το πόδι τους στην Ευρώπη, ελπίζοντας να ξεκινήσουν μία νέα ζωή, όταν άνδρες με μάσκες τους περισυνέλλεξαν και τους στέρησαν όλα τους τα υπάρχοντα.

Τώρα, βρέθηκαν στριμωγμένοι σε μία λέμβο στα ανοιχτά νερά και προσπαθούσαν να προστατευτούν από τον ήλιο που έκαιγε, καθώς η Naima Hassan Aden κρατούσε το έξι μηνών μωρό της και έκλαιγε.

«Δεν περιμέναμε να ζήσουμε εκείνη την ημέρα», δήλωσε η Aden, που είναι 27 ετών και κατάγεται από τη Σομαλία. «Όταν μας έβαζαν στη φουσκωτή λέμβο, το έκαναν χωρίς κανένα έλεος».

Τα όσα βίωσαν θα μπορούσαν να είχαν μείνει άγνωστα, όπως και πολλών άλλων αιτούντων άσυλο των οποίων οι μαρτυρίες για κακομεταχείριση έχουν διαψευστεί από την ελληνική κυβέρνηση, όπως τονίζει η εφημερίδα. Μόνο που αυτή τη φορά, όλα καταγράφηκαν σε βίντεο από ακτιβιστή που το μοιράστηκε με τους New York Times.

Πολλοί φορούσαν ακόμα τα ίδια ρούχα που είχαν φορέσει στο βίντεο. Έδωσαν λεπτομερείς περιγραφές των όσων τους συνέβησαν, οι οποίες συμφωνούσαν με τα γεγονότα στο βίντεο -πριν οι δημοσιογράφοι των Times τους δείξουν το υλικό.

Η ελληνική κυβέρνηση δεν απάντησε σε επανειλημμένα αιτήματα των NYT για σχόλιο. Όμως, κάνοντας προεκλογική εκστρατεία στη Λέσβο την περασμένη εβδομάδα ενόψει των βουλευτικών εκλογών της Κυριακής, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπερασπίστηκε τις «σκληρές αλλά δίκαιες» μεταναστευτικές πολιτικές της κυβέρνησής του και δήλωσε υπερήφανος για τη μείωση κατά 90% της άφιξης «παράνομων μεταναστών», σχολιάζει η εφημερίδα.

Ίσως η πιο καταδικαστική απόδειξη για την παραβίαση των διεθνών νόμων

Η κυβέρνηση της Ελλάδας, πάντα σύμφωνα με όσα γράφουν οι NYT, αρνείται σταθερά ότι κακομεταχειρίζεται τους αιτούντες άσυλο και υπογραμμίζει το γεγονός ότι επωμίζεται δυσανάλογο βάρος της διαχείρισης των νέων εισροών στην Ευρώπη.

Όμως το βίντεο, το οποίο δόθηκε από έναν Αυστριακό εργαζόμενο σε ανθρωπιστική οργάνωση, τον Fayad Mulla, ο οποίος έχει περάσει μεγάλο μέρος των τελευταίων δυόμισι ετών δουλεύοντας στο νησί και προσπαθώντας να καταγράψει τις κακοποιήσεις κατά των μεταναστών, μπορεί να είναι η πιο καταδικαστική απόδειξη μέχρι στιγμής για την παραβίαση των διεθνών νόμων και των κανόνων της Ε.Ε. που διέπουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίζονται οι αιτούντες άσυλο από τις ελληνικές αρχές.

Εκτός από τη συνέντευξη που έδωσαν οι αιτούντες άσυλο στην Τουρκία, οι Times επαλήθευσαν το υλικό κάνοντας ανάλυση καρέ-καρέ για να αναγνωρίσουν τους ανθρώπους στο βίντεο, εντοπίζοντας γεωγραφικά τα βασικά γεγονότα και επιβεβαιώνοντας την ώρα και την ημέρα χρησιμοποιώντας δεδομένα θαλάσσιας κυκλοφορίας, καθώς και μια ανάλυση της θέσης του ήλιου και των ορατών σκιών.

Η Κομισιόν «ανησυχεί για το υλικό»

Οι δημοσιογράφοι των NYT έδειξαν το βίντεο σε τρεις ανώτερους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες, περιγράφοντάς τους αναλυτικά πώς το επαλήθευσαν. Αργότερα, σε γραπτά σχόλια, η Επιτροπή δήλωσε ότι «ανησυχεί για το υλικό» και ότι, αν και δεν το είχε επαληθεύσει η ίδια, θα έθετε το θέμα υπόψη των ελληνικών Αρχών.

Η Ελλάδα «πρέπει να σεβαστεί πλήρως τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τους κανόνες της ΕΕ για το άσυλο και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης της πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου», δήλωσε η Anitta Hipper, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα μετανάστευσης.

Οι ελληνικές Αρχές αρνήθηκαν αιτήματα της εφημερίδας για προσωπική συνάντηση προκειμένου να εξεταστεί το βίντεο.

Η ανατομία μίας εγκληματικής απέλασης

Ήταν λίγο μετά το μεσημέρι της 11ης Απριλίου όταν ένα λευκό βαν χωρίς διακριτικά κατέβηκε σε έναν μικρό όρμο με ξύλινη αποβάθρα στο νότιο άκρο της Λέσβου, σύμφωνα με το βίντεο του κ. Mulla.

Καθώς το βαν πλησίαζε στην ακτή, δύο άνδρες που περίμεναν σε ένα ταχύπλοο σκάφος κάλυψαν τα πρόσωπά τους με μάσκες του σκι, όπως φαίνεται. Όταν το βαν σταμάτησε, τρεις άνδρες βγήκαν, άνοιξαν τις πίσω πόρτες και βγήκαν 12 άτομα, πολλά από τα οποία ήταν μικρά παιδιά.

Ανάμεσα στους επιβάτες ήταν η κα Aden και το μωρό της και ο Awale, με τον οποίο είχαν αρχικά εγκαταλείψει την Jilib, μια μικρή πόλη σε μια περιοχή της Σομαλίας που ελέγχεται από την Al Shabab, μια παραστρατιωτική ομάδα που συνδέεται με την Αλ Κάιντα, όπως αφηγείται η ίδια. Η 27χρονη είπε ότι είχαν αποβιβαστεί στη Λέσβο με μια βάρκα λαθρεμπόρων μία ημέρα νωρίτερα και είχαν περάσει το βράδυ κρυμμένοι στους θάμνους πριν τους μαζέψουν άνδρες με μάσκες.

Η Sulekha Abdullahi, 40 ετών, και τα έξι παιδιά της ήταν επίσης στριμωγμένοι στο φορτηγάκι.

Το ίδιο και ο Mahdi, 25 ετών, και ο Miliyen, 33 ετών, οι οποίοι δήλωσαν ότι είχαν επίσης φτάσει στη Λέσβο με φουσκωτό και αναζήτησαν καταφύγιο μέσα στους θάμνους. Συνελήφθησαν μετά από μια σύντομη καταδίωξη και οι αστράγαλοι του Miliyen έφεραν ακόμα βαθιές γρατζουνιές όταν έδωσε συνέντευξη στους NYT.

Συμφώνησαν να μοιραστούν τις ιστορίες τους, αλλά ζήτησαν να αναγνωριστούν μόνο με τα μικρά τους ονόματα, φοβούμενοι αντίποινα.

Λίγα λεπτά αφότου τους απομάκρυναν από το βαν, βγήκαν στα νερά του Αιγαίου με το ταχύπλοο. Από μακριά έμοιαζε με μια τουριστική βόλτα αναψυχής. Όμως, δεν ήταν...

Πέρασαν άλλα τρία λεπτά και τότε το ταχύπλοο πλησίασε το σκάφος 617 του Λιμενικού Σώματος, το οποίο πληρώθηκε κυρίως με κονδύλια της Ε.Ε., σύμφωνα με αρχειοθετημένους καταλόγους περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος.

Ένας προς έναν, οι μετανάστες αποβιβάστηκαν από το ταχύπλοο και μεταφέρθηκαν στην πρύμνη του σκάφους του Λιμενικού Σώματος, συνοδευόμενοι από έξι, ορισμένα από τα οποία φαίνεται να φορούσαν την κλασική σκούρα μπλε στολή.

Πώς οι Times εξακρίβωσαν τη θέση της λέμβου

Στη συνέχεια, το σκάφος του Λιμενικού Σώματος έστριψε ανατολικά προς την Τουρκία και ξεκίνησε την πορεία του. Το σκάφος δεν εξέπεμπε τη θέση του, σύμφωνα με το Marine Traffic, μια πλατφόρμα θαλάσσιων live δεδομένων που παρακολουθεί τα θαλάσσια σκάφη. Ωστόσο, οι Times μπόρεσαν να προσεγγίσουν τη θέση του χρησιμοποιώντας δεδομένα θέσης από άλλα κοντινά εμπορικά σκάφη που φαίνονται στα πλάνα.

Το σκάφος του Λιμενικού Σώματος σταμάτησε όταν πλησίασε στην ακτή των ελληνικών χωρικών υδάτων. Το βίντεο που τράβηξε ο Mulla από τις ακτές της Λέσβου είναι θολό λόγω της απόστασης, αλλά αργότερα φαίνεται ένα μαύρο αντικείμενο να επιπλέει δίπλα στο σκάφος του Λιμενικού.

Σε συνεντεύξεις στο κέντρο κράτησης της Σμύρνης, όλοι οι μετανάστες ανέφεραν ότι τους έσπρωξαν σε μια μαύρη φουσκωτή σωσίβια σχεδία και τους άφησαν. Η χρήση αυτών των μηχανοκίνητων σχεδίων έχει καταγραφεί στο παρελθόν, αλλά οι ελληνικές Αρχές διαψεύδουν ότι αφήνουν τους μετανάστες να επιπλέουν σε αυτές, επειδή είναι ακυβέρνητες και μπορούν να ανατραπούν, γράφουν οι New York Times.

Οι Times μπόρεσαν να προσεγγίσουν τη θέση της διάσωσης μέσω των συντεταγμένων του MSC Valencia, ενός μεγάλου εμπορικού πλοίου που ήταν αγκυροβολημένο σε κοντινή απόσταση και φαινόταν στο βάθος.

Η διάσωση της 11ης Απριλίου, όπως και πολλές άλλες, αναρτήθηκε σε ιστότοπο που ενημερώνεται τακτικά από τις τουρκικές Αρχές.

Η ακτοφυλακή της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι διέσωσε «12 παράτυπους μετανάστες στη σωσίβια λέμβο που απωθήθηκε στα τουρκικά χωρικά ύδατα από ελληνικά μέσα», στα ανοικτά των ακτών του Ντικιλί, απέναντι από τη Λέσβο, στις 14:30 τοπική ώρα.

Έτσι, οι Times ανέλυσαν βίντεο που παρείχε η τουρκική ακτοφυλακή και κατάφεραν να αναγνωρίσουν τα άτομα που φαίνονται στο υλικό του Mulla σε ένα από τα πλάνα, το οποίο δείχνει τους μετανάστες να φτάνουν στο λιμάνι του Ντικιλί στην Τουρκία. Οι Times μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν ότι επρόκειτο για τους ίδιους ανθρώπους.

Εγκλωβισμένοι και αντιμέτωποι με ένα αβέβαιο μέλλον

Η τύχη της ομάδας είναι πλέον αβέβαιη.

Ο Mahdi, ένας νεαρός Αιθίοπας, αφέθηκε ελεύθερος στις αρχές Μαΐου με δικαστική εντολή, αλλά δήλωσε στους Times -μετά την απελευθέρωσή του- ότι ο Miliyen, οι γυναίκες και τα παιδιά από τη Σομαλία κρατούνται ακόμη.

Όταν είχαν δώσει συνέντευξη, οι γυναίκες από τη Σομαλία και μερικά από τα μεγαλύτερα παιδιά είχαν περιγράψει τις τουρκικές εγκαταστάσεις ως φυλακή και είχαν πει ότι δεν άντεχαν να μείνουν άλλο.

«Είμαι μια μητέρα που μεγαλώνει παιδιά των οποίων ο πατέρας είναι νεκρός», είχε πει η κα Abdullahi. «Έχω προβλήματα με την καρδιά μου και υψηλή χοληστερόλη. Δεν μπορώ να συνεχίσω να υπομένω τις συνθήκες μέσα σε αυτή τη φυλακή».

Ο Ozge Oguz, δικηγόρος που συνεργάζεται με ανθρώπους στο κέντρο κράτησης, δήλωσε ότι πολλοί παραμένουν εκεί για μήνες πριν ληφθεί απόφαση για το αν θα απελαθούν: «Όταν οι άνθρωποι οδηγούνται σε αυτό το ίδρυμα επειδή τους άφησαν οι Έλληνες σε βάρκες στο Αιγαίο, είναι ήδη θύματα», είπε.

Οι τουρκικές Αρχές μπορεί να διασώζουν τους μετανάστες στη θάλασσα, αλλά τους αναγνωρίζουν μόνο περιορισμένα δικαιώματα.

Στα χαρτιά, είπε ο κ. Oguz, οι αιτούντες άσυλο έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση διεθνούς προστασίας στην Τουρκία -αλλά οι πιθανότητες είναι ελάχιστες. «Κάνουν αίτηση, αλλά απορρίπτονται», είπε.

Ούτε οι τουρκικές Αρχές απάντησαν σε αιτήματα των Times για σχολιασμό.

Το βίντεο - ντοκουμέντο των New York Times

Μπορείτε να δείτε το βίντεο που έφεραν στο «φως» οι NYT, εδώ.