Η Εγνατία αλλάζει χέρια με ανοιχτά θέματα ασφαλείας: Σήραγγες χωρίς άδεια και κόστος εκατομμυρίων για το Δημόσιο

Με μη αδειοδοτημένες τουλάχιστον 60 σήραγγες και με «κουτσουρεμένο» το τίμημα που θα απομείνει στα δημόσια ταμεία κατά τουλάχιστον 180 εκατομμύρια ευρώ εξαιτίας του γεγονότος ότι το Δημόσιο εκχωρεί την πιστοποίησή τους, η οποία με δική του υπαιτιότητα καθυστέρησε στο ανάδοχο σχήμα, προχωρά η κυβέρνηση στην 35ετή παραχώρηση της Εγνατίας Οδού.

Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών κατέθεσε στη Βουλή το Σαββατοκύριακο το «πακέτο» συμβάσεων, στο οποίο περιλαμβάνονται η βασική σύμβαση της παραχώρησης για την Εγνατία Οδό και τους κάθετους άξονες και τρεις τροποποιητικές: η πρώτη αφορά την Εγνατία και οι άλλες δύο την Αττική Οδό και το υπό κατασκευή αεροδρόμιο του Καστελλίου. Παρά τον όγκο των εκατοντάδων σελίδων των ρυθμίσεων, προγραμμάτισε μάλιστα την πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής για σήμερα νωρίς το μεσημέρι με στόχο να έχει ψηφιστεί έως την Τετάρτη!

Οπως είχε αναφέρει σε κοινοβουλευτικές της τοποθετήσεις η ηγεσία του υπουργείου, η παραχώρηση προβλέπεται να ξεκινήσει χωρίς οι σήραγγες να έχουν αδειοδοτηθεί ως κατηγορίας Ε΄,η οποία αφορά τις υψηλότερες προδιαγραφές ασφαλείας. Επρόκειτο για μία από τις υποχρεώσεις του Δημοσίου, η οποία παραμένει σε εκκρεμότητα εδώ και περίπου 19 μήνες μέχρι σήμερα που τελικά εκχωρείται με το ...αζημίωτο στον παραχωρησιούχο, την κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis Projects.

Για την πληρωμή των εργασιών πιστοποίησης, τις οποίες τελικώς θα αναλάβει ο ιδιώτης δημιουργείται ειδικός λογαριασμός, στον οποίο θα κατατεθούν τα 180 εκατ. από τα 1,35 δισ. του τιμήματος της παραχώρησης, το οποίο απομειώνεται έτι περαιτέρω και από τα 60 εκατ. ευρώ που προβλέπονται ως χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου. Να σημειωθεί ότι το αρχικό τίμημα της προσφοράς ανερχόταν σε 1,5 δισ. και αυτό το ποσό αναφέρει και η έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, αλλά είχε ήδη υποστεί μία πρώτη απομείωση εξαιτίας των επιτοκίων με αποτέλεσμα στον προυπολογισμό του 2024 να έχουν ήδη προυπολογιστεί μειωμένα έσοδα στα 1,35 δισ.

Πλέον ποσό που θα προέρχεται από αυτό το τίμημα πρακτικά θα επιστρέψει συν τω χρόνω στους αναδόχους λόγω του πρόσθετου αντικειμένου που αναλαμβάνουν μέσω αποζημιώσεων για κεφαλαιουχικές δαπάνες αδειοδότησης, πρόσθετες μελέτες, μειωμένα έσοδα, αλλά και το έξτρα κόστος του Ανεξάρτητου Μηχανικού, όπως προβλέπει η τροποποιητική σύμβαση, η οποία εγκρίθηκε πριν λίγες ημέρες από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Σε ό,τι αφορά την δυνατότητα έναρξης της παραχώρησης χωρίς οι σήραγγες να έχουν λάβει άδεια Κατηγορίας Ε, προβλέπεται ότι αυτό προχωρά εφόσον το Δημόσιο γνωστοποιήσει εγγράφως ότι οι σήραγγες δεν έχουν αδειοδοτηθεί, ενώ ο Παραχωρησιούχος αναλαμβάνει όλες τις μελέτες, ενέργειες και εργασίες για την ολοκλήρωση της αδειοδότησης μετά την Έναρξη Παραχώρησης.

Μέχρι τότε, θα εφαρμόζονται προσωρινά μέτρα ασφάλειας σηράγγων, εγκριμένα από τη Διεύθυνση Ασφάλειας Σηράγγων και βεβαιωμένα από τον Ανεξάρτητο Μηχανικό. Η ρύθμιση αυτή αντιμετωπίζει το πρόβλημα που καθήλωσε το έργο επί σχεδόν δύο χρόνια, καθώς οι εκκρεμότητες της Εγνατία Οδός Α.Ε. δεν επέτρεπαν την ενεργοποίηση της παραχώρησης, μετακυλίοντας ωστόσο το σύνολο του κόστους για οποιοδήποτε συμβάν προκύψει και αποδοθεί στο ζήτημα αυτό στο Δημόσιο.

Η χρηματοδότηση των εργασιών στις σήραγγες διασφαλίζεται με τη δημιουργία ειδικού λογαριασμού στην Τράπεζα της Ελλάδος, στον οποίο το Υπερταμείο αποδίδει 180 εκατομμύρια ευρώ από το τίμημα της παραχώρησης.

Στη σύμβαση ορίζεται ότι ο λογαριασμός χρησιμοποιείται αποκλειστικά για αποζημιώσεις σχετικές με τις σήραγγες, αποδεσμεύει ποσά υπέρ του Παραχωρησιούχου γι΄αυτό τον σκοπό και αποδίδει πιθανό υπόλοιπο, μετά το τέλος των εργασιών, στο λογαριασμό εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους.

Στη συνοδευτική έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, πάντως, προβλέπεται και πιθανή μελλοντική δαπάνη του Δημοσίου καθώς επισημαίνεται ότι ο τελικός λογαριασμός των εργασιών μπορεί να υπερβεί το ποσό των 180 εκατ. ευρώ.

Με προσωρινά μέτρα ασφαλείας οι σήραγγες και το κόστος στο Δημόσιο

Το ζήτημα της μη πιστοποίησης των 60 σηράγγων δημιουργεί και προβληματισμό αναφορικά με την οδική ασφάλεια καθώς στο μεσοδιάστημα μέχρι την πιστοποίησή τους θα λειτουργούν με προσωρινά μέτρα ασφαλείας. Ωστόσο το κόστος για οποιοδήποτε ζήτημα θα δημιουργηθεί, θα μετακυλίεται στο Δημόσιο. Η προτεινόμενη σύμβαση προβλέπει ότι στο διάστημα μέχρι την ολοκλήρωση των έργων και της πιστοποίησης ο παραχωρησιούχος δεν βαρύνεται με οποιαδήποτε ευθύνη (συμβατική, αστική, διοικητική, ποιvική ή άλλη) σχετιζόμεvη αιτιωδώς με τηv μη αδειοδότηση/πιστοποίηση τωv σηράγγωv κατά Κατηγορία Ε ή/και τηv μη συμμόρφωση τωv σηράγγωv με τις απαιτήσεις αδειόδοτησης, τηv οποία εξακολουθεί να φέρει το Δημόσιο. Επίσης ορίζεται ότι το Δημόσιο θα αποζημιώvει για κάθε χρηματικό ποσό που μπορεί να προκύψει από δικαστικές αποφάσεις για περιστατικά που σχετίζονται με τη μη πιστοποίηση των σηράγγων.

Την ίδια στιγμή η σύμβαση δίνει κατ΄εξαίρεση τη δυνατότητα ύπαρξης στον αυτοκινητόδρομο και στηθαίων ασφαλείας μη συμβατών με τα ευρωπαικά πρότυπα με το κόστος πιθανού προβλήματος και στην περίπτωση αυτή να πληρώνεται από το Δημόσιο.

Συγκεκριμένα, η σύμβαση προβλέπει ότι ο παραχωρησιούχος υποχρεούται να αντικαταστήσει στηθαία συνολικού μήκους 100 χλμ. Οι αντικαταστάσεις θα πραγματοποιηθούν σε οδικά τμήματα:

• Σημαντικού κυκλοφοριακού φόρτου
• Συγκέντρωσης ατυχημάτων
• Μεγάλης παλαιότητας και θα τοποθετούνται σε μήκος τουλάχιστον 10 χλμ. ή θα καλύπτουν ολόκληρη την απόσταση μεταξύ δύο ανισόπεδων κόμβων.

Από τη δεύτερη επέτειο της Ημερομηνίας Έναρξης Παραχώρησης και κάθε έτος εφεξής, ο Παραχωρησιούχος υποχρεούται να αντικαθιστά ή τοποθετεί εκ νέου μήκος μεταλλικών στηθαίων ίσο με το 1/23 του λοιπού, δηλαδή πέραν των 100 χλμ. της πρώτης διετίας, συνολικού μήκους μεταλλικών στηθαίων του αυτοκινητοδρόμου. Μετά το 25ο έτος της Περιόδου Παραχώρησης, ο Παραχωρησιούχος υποχρεούται σε ετήσια αντικατάσταση στηθαίων.

Σε περίπτωση που ο παραχωρησιούχος δεν τοποθετήσει το απαιτούμενο μήκος στηθαίων εντός της ετήσιας χρονικής περιόδου για κάθε ημερολογιακή ημέρα καθυστέρησης θα καταβάλει ποινική ρήτρα στο Δημόσιο 3.000 ευρώ, ενώ το άθροισμα των ποσών των ποινικών ρητρών που επιβάλλονται σε σχέση με τις υποχρεώσεις αντικατάστασης στηθαίων κάθε ετήσιας περιόδου δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των 500.000.

Προβλέπεται ωστόσο κατ΄εξαίρεση η δυνατότητα του παραχωρησιούχου να χρησιμοποιήσει στηθαία που δεν πληρούν το πρότυπο ΕΝ 1317 («παλαιού τύπου») σε τμήματα όπου σημειώνεται τροχαίο ατύχημα ή υπάρχει φθορά και δεν έχει ακόμη έλθει η σειρά αντικατάστασης στηθαίων κατά το πρότυπο ΕΝ 1317 του συγκεκριμένου οδικού τμήματος. Για τα οδικά τμήματα και για το χρονικό διάστημα που αυτά είναι εξοπλισμένα με «παλαιού τύπου» στηθαία, ορίζεται ότι το Δημόσιο εξακολουθεi να βαρύνεται με τους κινδύνους που σχετίζονται με αστικές και ποινικές ευθύνες αν αποδεδειγμένα προκύψει ευθύνη ατυχήματος λόγω μη ύπαρξης μεταλλικού στηθαίου κατά το πρότυπο ΕΝ 1317.

Επιπλέον ορίζεται ότι κατά την Περίοδο Παραχώρησης ο Παραχωρησιούχος δεν υποχρεούνται να αντικαταστήσει τα στηθαία που είναι κατασκευασμένα από σκυρόδεμα. Το Δημόσιο βαρύνεται και πάλι με τους κινδύνους που σχετίζονται με αστικές και ποινικές ευθύνες αν αποδεδειγμένα προκύψει ευθύνη ατυχήματος λόγω μη ύπαρξης στηθαίου από σκυρόδεμα κατά το πρότυπο ΕΝ 1317.

Εάν το Δημόσιο θελήσει να προβεί σε αντικατάσταση στηθαίων από σκυρόδεμα κατά τη διάρκεια της Παραχώρησης θα πρέπει να το προχωρήσει είτε ως Νέο Έργο Δημοσίου είτε με ανάθεση της κατασκευής στον Παραχωρησιούχο ως συμπληρωματικό έργο και κατά συνέπεια με συμπληρωματική αμοιβή.

Τα διόδια

Με την έναρξη της περιόδου παραχώρησης, ο παραχωρησιούχος αναλαμβάνει τη λειτουργία του αυτοκινητοδρόμου με ανοιχτό σύστημα διοδίων, το οποίο περιλαμβάνει μετωπικούς και πλευρικούς σταθμούς. Όλοι οι σταθμοί εξυπηρετούν τόσο χειροκίνητες πληρωμές όσο και ηλεκτρονικές διέλευσεις μέσω πομποδέκτη, ενώ προβλέπεται και η κατασκευή νέου σταθμού «Πλάτανος».

Εντός 24 μηνών, θα εγκατασταθεί υβριδικό σύστημα διοδίων σε πέντε τμήματα: Καλοχώρι –Ευκαρπία, Αγ. Ανδρέας – Άσπρα Χώματα, Δωδώνη – Παμβώτιδα, Μάκρη – Κήποι και Ταξιάρχης – Καλαμιά. Στα τμήματα αυτά η χρέωση για οχήματα με πομποδέκτη γίνεται αναλογικά με τη διανυόμενη απόσταση, ενώ στα υπόλοιπα τμήματα συνεχίζεται το ανοιχτό σύστημα, με δυνατότητα μελλοντικής εγκατάστασης κλειστού συστήματος.

Ο παραχωρησιούχος έχει το αποκλειστικό δικαίωμα είσπραξης διοδίων, με ανώτατο όριο 0,051€/χλμ για οχήματα κατηγορίας 2. Επιτρέπονται εκπτώσεις ή μειώσεις διοδίων για ειδικές κατηγορίες χρηστών, όπως συχνούς χρήστες ή οχήματα με ειδικά χαρακτηριστικά. Απαλλαγές προβλέπονται για οχήματα ατόμων με αναπηρία και αναπήρων πολέμου. Οι απαλλαγές με εντολή Δημοσίου για κατοίκους όμορων περιοχών ή ανέργους προβλέπονται μόνο προσωρινά για 2+1 χρόνια κι αυτό με δυνατότητα αποζημίωσης του παραχωρησιούχου για απώλεια εσόδων.

Σε περίπτωση μη καταβολής διοδίων, η παράβαση βεβαιώνεται με φωτογραφία του οχήματος και στοιχεία του υπόχρεου. Μετά από 15 ημέρες, εάν δεν καταβληθεί το οφειλόμενο τέλος, ο παραχωρησιούχος μπορεί να ζητήσει διαταγή πληρωμής για το διπλάσιο του ποσού, χωρίς ευθύνη του Δημοσίου για την είσπραξη.

Τα διόδια αναπροσαρμόζονται ετησίως την 1η Ιανουαρίου με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή και μπορούν να προσαρμοστούν σε περίπτωση αλλαγής του ΦΠΑ. Ο παραχωρησιούχος υποχρεούται να ενημερώνει το κοινό τουλάχιστον ένα μήνα πριν την εφαρμογή νέων τελών, διασφαλίζοντας διαφάνεια και ενημέρωση των χρηστών. Παράλληλα, η λειτουργία του συστήματος διοδίων δεν πρέπει να προκαλεί ουσιαστική καθυστέρηση στη ροή της κυκλοφορίας, ενώ η καταμέτρηση οχημάτων γίνεται συνεχώς για στατιστικούς και ελεγκτικούς σκοπούς.

Κατάργηση της Εγνατία Α.Ε. με ένα ...άρθρο

«Ταφόπλακα» στη λειτουργία της εταιρίας της Εγνατίας Οδού που έχει ολοκληρώσει πλήθος οδικών έργων έως σήμερα βάζει με ένα ...άρθρο το νομοσχέδιο για την παραχώρηση, την ώρα που οι περίπου 130 εργαζόμενοι κάνουν λόγο για «ξεπούλημα» δημόσιας περιουσίας.

Βάσει των προβλέψεων του νομοσχεδίου, μετά την ολοκλήρωση της σύμβασης παραχώρησης της Εγνατίας Οδού, η εταιρεία «Εγνατία Οδός Α.Ε.» παύει ουσιαστικά να δραστηριοποιείται στην κατασκευή, συντήρηση και εκμετάλλευση του οδικού δικτύου και προβλέπεται η μεταφορά του προσωπικού της εταιρείας που υπηρετεί με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ή σε εποπτευόμενους φορείς, όπως δημόσιες επιχειρήσεις, νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου και ανώνυμες εταιρείες. Η μεταφορά γίνεται με αίτηση των εργαζομένων εντός ενός μήνα από τη δημοσίευση της σχετικής υπουργικής απόφασης.

Η διαδικασία διασφαλίζει ότι οι υπάλληλοι θα διατηρήσουν την ίδια σχέση εργασίας, τα τυπικά τους προσόντα και την εργασιακή τους κατάσταση. Η κατάταξη στον νέο φορέα βασίζεται στον συνολικό χρόνο υπηρεσίας που έχει διανυθεί στην Εγνατία Οδός Α.Ε., ενώ για τη μισθολογική και βαθμολογική εξέλιξη εφαρμόζονται η ισχύουσα νομοθεσία. Οι δαπάνες μισθοδοσίας βαρύνουν τον φορέα υποδοχής, ενώ οι προσωποπαγείς θέσεις που θα δημιουργηθούν θα καταργούνται μετά την αποχώρηση των υπαλλήλων.

Η απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών θα καθορίζει τη διαδικασία μεταφοράς, τα κριτήρια επιλογής των φορέων, τις θέσεις υποδοχής και τη σειρά προτεραιότητας των εργαζομένων. Οι υπάλληλοι που δεν υποβάλουν αίτηση θα τοποθετούνται υποχρεωτικά σε θέσεις που προσδιορίζονται από την ίδια υπουργική απόφαση.

Για ξεπούλημα του μεγαλύτερου αυτοκινητόδρομου της χώρας, ενός έργος τεράστιας γεωπολιτικής και στρατηγικής σημασίας, που κόστισε στους Έλληνες και Ευρωπαίους πολίτες 7 δισ. ευρώ κάνει λόγο σε επιστολή που έστειλε στη Βουλή, στον Πρωθυπουργό, στο υπουργείο και στην Ευρωπαική Επιτροπή ο Σύλλογος Εργαζομένων στην Εγνατία. Επισημαίνει ότι η παραχώρηση αυτή είναι ενάντια στο δημόσιο συμφέρον για τους παρακάτω λόγους:

1. Το έργο είναι πλήρως κατασκευασμένο και λειτουργικό ήδη από το 2010 και αποπληρώνει τμήμα του Δημόσιου Χρέους.

2. Παρά το χαμηλότερο τίμημα διοδίων από όλους τους άλλους αυτοκινητοδρόμους, παράγει έσοδα τα οποία καλύπτουν πλήρως τα έξοδα λειτουργίας και συντήρησής του, ενώ εξασφαλίζει και υπερβάλλον κεφάλαιο που μπορεί να διατεθεί σε άλλα έργα ή επενδύσεις.

«Αναρωτιόμαστε, σε ένα έργο που έχει ήδη ολοκληρωθεί, ποιο θα ήταν το εύλογο τίμημα παραχώρησης, ώστε να μην θεωρηθεί «ξεπούλημα» δημόσιας περιουσίας. Αναρωτιόμαστε πάλι, λόγω της κλειστής διαδικασίας που ακολουθήθηκε, εάν στα τεύχη του διαγωνισμού έχουν αφαιρεθεί οι εργασίες συντήρησης που έχουν εκτελεστεί ή εάν περιλαμβάνεται και επιδότηση του υποψήφιου παραχωρησιούχου για παρόμοιες εργασίες. Αναρωτιόμαστε τέλος, ποιος νοήμων άνθρωπος μπορεί να πει ότι οι συνθήκες της σταθερά μειωμένης κυκλοφορίας που φτάνουν στο 50% και των αντίστοιχα μειωμένων εσόδων διοδίων, αποτελούν κατάλληλη στιγμή για τη διαμόρφωση οικονομικών προσφορών οι οποίες βασίζονται στην πρόβλεψη μελλοντικών εσόδων», επισημαίνουν οι εργαζόμενοι.