Με τεχνολογία από τη Λέσβο κυνηγούν δεινόσαυρους στην Κίνα (pics)

Σκυμμένος πάνω από γιγάντιες πατηµασιές δεινοσαύρων ηλικίας 150 εκατ. ετών, στο Γεωπάρκο Yanqing της Κίνας, ο καθηγητής του Πανεπιστηµίου Αιγαίου, Νικόλαος Ζούρος, επιχειρεί να καταγράψει, να µελετήσει, να ερµηνεύσει και να κωδικοποιήσει το πέρασµα των τεράστιων σαρκοφάγων και φυτοφάγων θηλαστικών που κυριάρχησαν στη συγκεκριµένη περιοχή κατά την Υστερη Ιουρασική Περίοδο.

Τα ίχνη που άφησαν πίσω τους προκαλούν δέος µέχρι και σήµερα. Αποστολή του Ελληνα επιστήµονα και της οµάδας της οποίας ηγείται, από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους της Λέσβου, είναι ο καθαρισµός και η συντήρηση των ιχνών αυτών, που αποκαλύφθηκαν σε µια απότοµη πλαγιά πριν από επτά χρόνια, ώστε να παραµείνουν ανεξίτηλα αντικείµενα θαυµασµού και επιστηµονικής έρευνας για τις επόµενες γενιές.

Παρόλο που οι δεινόσαυροι δεν πάτησαν ποτέ στον ελλαδικό χώρο ώστε να αφήσουν και εδώ τα αποτυπώµατά τους (στη συγκεκριµένη γεωλογική περίοδο η ελληνική χερσόνησος βρισκόταν στο βυθό της Θάλασσας της Τηθύος και άρχισε να αναδύεται µε µια σειρά γεωλογικών διεργασιών µετά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων από τη Γη, πριν από 65 εκατ. χρόνια), η χώρα µας «εξάγει» τεχνογνωσία στη συντήρηση και ανάδειξη των απολιθωµάτων τους στην Κίνα.

Στο πλαίσιο τριετούς προγράµµατος συνεργασίας µε το Γεωπάρκο Yanqing, που έληξε πρόσφατα, οι Ελληνες επιστήµονες χρησιµοποίησαν δικές τους εξελιγµένες τεχνικές συντήρησης, που έχουν αναπτύξει στο Απολιθωµένο ∆άσος της Λέσβου, για να συντηρήσουν τα ιχνοαπολιθώµατα πέντε ειδών δεινοσαύρων στο κινεζικό γεωπάρκο, που βρίσκεται στο Σινικό Τείχος, στο Πεκίνο.

Χάρη στο Απολιθωµένο Δάσος έχουµε αναπτύξει τις δικές µας εξελιγµένες τεχνικές συντήρησης και αποκατάστασης φθορών

Με χηµικές ενώσεις (ρητίνες) ειδικής σύστασης που εφάρµοσαν µε πινέλο πέτυχαν την αδιαβροχοποίηση των πετρωµάτων που φιλοξενούν τα αποτυπώµατα, προκειµένου να αποτρέψουν τη διάβρωση και την καταστροφή τους από τις καιρικές συνθήκες, ενώ εκπαίδευσαν Κινέζους συναδέλφους τους στις συγκεκριµένες τεχνικές, προκειµένου να συνεχίσουν οι ίδιοι τα επόµενα στάδια της συντήρησης. Ως ανταπόδοση, στο πλαίσιο της συνεργασίας, το ελληνικό νησί προβάλλεται προνοµιακά στα µουσεία του γεωπάρκου και του Σινικού Τείχους, τα οποία επισκέπτονται εκατοµµύρια τουρίστες κάθε χρόνο.

Ο καθηγητής και διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου, Νίκος Ζούρος, περιγράφει ως συγκλονιστικό το συναίσθηµα του επιστήµονα όταν βρίσκεται πάνω από τεκµήρια ζωής 150 εκατ. ετών. «Τα ίχνη αυτά µας δίνουν πάρα πολλές πληροφορίες, όχι µόνο για τα ζώα, αλλά για το παλαιοπεριβάλλον, τις γεωλογικές και τις παλαιοκλιµατικές µεταβολές. Είναι συγκλονιστικό να αντλεί κανείς τέτοιες πληροφορίες. Είχαµε την τύχη να βρεθούµε µπροστά σε µοναδικά τεκµήρια αλλά και τη µεγάλη ευθύνη να τα συντηρήσουµε, γιατί θα έρθουν και άλλοι επιστήµονες µετά από εµάς για να συνεχίσουν την έρευνα και να την πάνε παρακάτω» επισηµαίνει στο «Εθνος της Κυριακής».

Συνεργασία για τα ρήγματα

Ο ίδιος ήταν νεαρός, υποψήφιος διδάκτωρ Γεωλογίας όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά τη συγκεκριµένη περιοχή, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, στο πλαίσιο της τότε συνεργασίας του Τµήµατος Γεωλογίας του ΑΠΘ -στο οποίο σπούδασε- µε την Κινεζική Ακαδηµία Γεωλογικών Επιστηµών. «Τότε χαρτογραφήσαµε τα ενεργά γεωλογικά ρήγµατα της περιοχής, ενώ Κινέζοι συνάδελφοι βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη για τη µελέτη των εδώ ρηγµάτων, µετά τον µεγάλο σεισµό του 1978. Τα αποτελέσµατα της κοινής µας έρευνας δηµοσιεύθηκαν στο πιο έγκυρο περιοδικό του κλάδου» θυµάται. Τρεις δεκαετίες µετά, βρέθηκε να εργάζεται ξανά στην ίδια περιοχή, αυτήν τη φορά για τη συντήρηση αποτυπωµάτων δεινόσαυρων που ανακαλύφθηκαν σε ανασκαφές το 2011 και αυτό αποτέλεσε την αφορµή για τη δηµιουργία του γεωπάρκου.

Το Yanqing και το Απολιθωµένο ∆άσος στη δυτική πλευρά της Λέσβου αποτελούν δύο από τις 140 περιοχές γεωλογικού ενδιαφέροντος σε όλο τον πλανήτη, αναγνωρισµένες από την UNESCO. Η συνεργασία τους ξεκίνησε το 2015, στη βάση διεθνούς προγράµµατος. Από το φθινόπωρο του 2017 και για ένα έτος έγιναν οι εργασίες συντήρησης των ιχνοαπολιθωµάτων δεινόσαυρων µε τις εξειδικευµένες τεχνικές των Ελλήνων επιστηµόνων. «Εχουµε εµπειρία 25 ετών στη συντήρηση και την προστασία από διάβρωση των απολιθωµένων κορµών δέντρων στη Λέσβο και έχουµε αναπτύξει τις δικές µας εξελιγµένες τεχνικές συντήρησης αλλά και αποκατάστασης φθορών» εξηγεί ο κ. Ζούρος και προσθέτει πως η τεχνογνωσία αυτή προσαρµόστηκε στις ειδικές συνθήκες του γεωπάρκου της Κίνας για τη συντήρηση των ιχνοαπολιθωµάτων δεινόσαυρων.

Τα γιγάντια ζώα κινούνταν και άφηναν τα αποτυπώµατά τους πάνω στην αµµουδιά, στην όχθη µιας λίµνης η οποία σήµερα έχει εξαφανιστεί µετά τις γεωλογικές µεταβολές εκατοµµυρίων ετών. Η τότε αµµουδιά στερεοποιήθηκε και καλύφθηκε από χώµα και άλλα πετρώµατα, γεγονός που συντήρησε τα αποτυπώµατα µέχρι σήµερα. Η ανασκαφή του 2011 αποκάλυψε µια επιφάνεια ψαµµίτη µε ύψος 25 µέτρων και πλάτος 60 µέτρων, σε µια απότοµη πλαγιά βουνού µεγάλης κλίσης, που αναδείχθηκε σε φυσικό µνηµείο µεγάλου ενδιαφέροντος, καθώς περιλαµβάνει 185 ιχνοαπολιθώµατα δεινόσαυρων.

Οπως έχει προκύψει από την παλαιοντολογική έρευνα, οι πατηµασιές ανήκουν σε πέντε από τα σηµαντικότερα γνωστά είδη δεινόσαυρων. Στην περιοχή ζούσαν κοινά σαρκοφάγα θηριόποδα µε πανίσχυρα σαγόνια και δόντια κοφτερά σαν λεπίδες, αλλά και φυτοφάγα σαυρόποδα, αγκυλόσαυροι και ορνιθόποδα. «Οπως και στη Λέσβο, τα απολιθώµατα βρίσκονται σε υπαίθριο χώρο, εκτεθειµένα σε βροχές, σε πάγο και σε άλλες καιρικές συνθήκες που µπορεί να τα αλλοιώσουν και να τα καταστρέψουν» ανέφερε ο κ. Ζούρος και εξήγησε τον τρόπο της παρέµβασης για την προστασία τους, που εφαρµόστηκε µε τους επιστήµονες να πατούν πάνω σε ειδικά ικριώµατα ύψους 35 µέτρων: «Αρχικά κάναµε αναγνώριση των αναγκών προστασίας και χαράξαµε τη µεθοδολογία παρέµβασης. Επιλέξαµε τα κατάλληλα υλικά επίστρωσης µε βάση τη φύση του πετρώµατος και προχωρήσαµε την επέµβαση που εξασφαλίζει την αδιαβροχοποίηση του υλικού, ώστε να µην εισέρχεται το νερό στους πόρους του και το διαβρώνει. Ταυτόχρονα, εκπαιδεύσαµε τους Κινέζους συναδέλφους, καθώς απαιτείται επανάληψη της ίδιας τεχνικής κάθε πέντε χρόνια, και στο τέλος προχωρήσαµε σε αισθητική αποκατάσταση του απολιθώµατος».

Η Λέσβος αναµένει τα επόµενα χρόνια σηµαντικά ανταποδοτικά οφέλη στον τοµέα της προσέλκυσης επισκεπτών, ως αποτέλεσµα της τριετούς συνεργασίας µε το Γεωπάρκο Yanqing. Το Απολιθωµένο ∆άσος της Λέσβου προβάλλεται σε περίοπτη θέση στο µουσείο του γεωπάρκου, µε πλούσιο φωτογραφικό υλικό αλλά και ένα τµήµα απολιθωµένου κορµού δέντρου από το Σίγρι που εκτίθεται στον χώρο.

Το µοναδικό γεωλογικό µνηµείο στο δυτικό τµήµα του ελληνικού νησιού είναι ένα από τα σπουδαιότερα σε παγκόσµιο επίπεδο. ∆ηµιουργήθηκε πριν από 20 εκατ. χρόνια, έπειτα από ηφαιστειακές εκρήξεις. Τα ηφαιστειακά υλικά κάλυψαν και απολίθωσαν το δάσος που κάλυπτε την περιοχή. Η φυσική διάβρωση των ηφαιστειακών πετρωµάτων αποκαλύπτει σήµερα εντυπωσιακούς κορµούς δέντρων -πεσµένων ή και όρθιων, µε το ριζικό σύστηµα σε πλήρη ανάπτυξη- που φτάνουν σε µήκος έως και τα 20 µέτρα και σε διάµετρο τα 3 µέτρα.