Οι σαρδέλες Αµβρακικού και η αγαπημένη γάμπαρη του Τζέιμς Μποντ!

«Γαρίδες; Ναι, αλλά Αµβρακικού» απαντούσε ο κινηµατογραφικός Τζέιµς Μποντ το 1981 στο φιλµ «Για τα µάτια σου µόνο», συστήνοντας σε όλο τον κόσµο τη γαρίδα (γάµπαρη για την ακρίβεια) της περιοχής.

Μια πρωτοποριακή έρευνα, µε καινοτόµες µεθόδους ιχνηλασιµότητας και αυθεντικότητας, µε στόχο την ταυτοποίηση των τριών ειδών, εκπόνησε το τµήµα Γεωπονίας του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων (πρώην ΤΕΙ Αρτας) µε επικεφαλής τον καθηγητή Γιάννη Σκούφο.

Η έρευνα, που χρηµατοδοτήθηκε από το υπουργείο Οικονοµικών, µέσω της Περιφέρειας Ηπείρου, µε το ποσό των 250.000 ευρώ, απέδειξε ότι οι σαρδέλες, οι γαρίδες και οι κουτσοµούρες του Αµβρακικού έχουν πρωτεΐνες που εντοπίζονται αποκλειστικά και µόνο σε καθένα από τα τρία αυτά είδη και τους προσδίδουν ευεργετικά στοιχεία για την υγεία των καταναλωτών.

Οπως είπε στον «Αγρότη» ο κ. Σκούφος, «για πρώτη φορά διεθνώς ταυτοποιήθηκε και χαρακτηρίστηκε το πρωτεϊνικό περιεχόµενο των τριών αυτών ειδών» και ανοίγει ο δρόµος για τη σύνταξη των φακέλων προκειµένου να καταστούν Προϊόντα Ονοµασίας Προέλευσης. Η σαρδέλα του Αµβρακικού περιέχει 1.003 πρωτεΐνες, από τις οποίες οι 556 εκφράζονται αποκλειστικά σε αυτές και από αυτές οι 59 τη διαφοροποιούν από τη σαρδέλα του Ιονίου και του Κόλπου της Καλλονής. Αυτό σηµαίνει πρακτικά ότι το 50% του σώµατος του ψαριού είναι διαφορετικό από τα υπόλοιπα.

Ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε για τους επιστήµονες η κουτσοµούρα του Αµβρακικού, η οποία περιέχει 575 πρωτεΐνες και είναι πιο πλούσια σε ω-3 λιπαρά

Oι 556 πρωτεΐνες µπορούν να αποτελέσουν το έναυσµα για την ταυτοποίηση, την ιχνηλασιµότητα και τη µοναδικότητα της σαρδέλας του Αµβρακικού. Αντίστοιχα και η γαρίδα της περιοχής έχει 347 πρωτεΐνες, από τις οποίες οι 188 εκφράζονται αποκλειστικά σε αυτήν και οι 22 τις προσδίδουν µοναδικά βιολογικά χαρακτηριστικά. Ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε για τους επιστήµονες η κουτσοµούρα του Αµβρακικού, η οποία περιέχει 575 πρωτεΐνες και είναι πιο πλούσια σε ω-3 λιπαρά από τα άλλα δύο είδη. ∆είγµατα µοναδικότητας «Για πρώτη φορά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ερευνήθηκαν µε τεχνολογίες αιχµής ψάρια-τρόφιµα για να βρεθούν χαρακτηριστικά µοναδικότητας που καθιστούν τα ψάρια του κόλπου µοναδικά και άρα ισχυρούς φίλους µας στην τοπική διατροφή, στην ανάπτυξη παραγωγικών δράσεων µε παραγωγή βιοτροφίµων και µε διεθνή προβολή των τοπικών προϊόντων, αφού αποτελούν δείγµατα µοναδικότητας για το µεσογειακό οικοσύστηµα» δήλωσε ο κ. Σκούφος.

1.003 πρωτεΐνες περιέχει η σαρδέλα του Αµβρακικού από τις οποίες οι 556 εκφράζονται αποκλειστικά σε αυτές. Αυτό σηµαίνει ότι το 50% του σώµατος του ψαριού είναι διαφορετικό από τα υπόλοιπα

Τα αποτελέσµατα της έρευνάς του, η οποία κράτησε τρία χρόνια µε ένα τεράστιο δείγµα ψαριών, παρουσιάστηκαν πριν από λίγες ηµέρες σε ειδική εκδήλωση στην Πρέβεζα και όπως δήλωσε ο αντιπεριφερειάρχης Πρέβεζας, Στράτος Ιωάννου, «τα τρία αυτά αλιεύµατα του Αµβρακικού, όπως και τα υπόλοιπα, έχουν µια ξεχωριστή γεύση αλλά και ανώτερες ευεργετικές ιδιότητες».

Σύµφωνα µε τα συµπεράσµατα που παρουσίασε ο κ. Σκούφος και η επιστηµονική του οµάδα, η σαρδέλα του Αµβρακικού έχει πρωτεΐνες που βοηθούν στην όραση, στην καλή λειτουργία της καρδιάς, στο νευρικό σύστηµα, ενώ περιέχει τη µεγαλύτερη ποσότητα λεπτίνης, της ορµόνης που ελέγχει το σωµατικό βάρος και σχετίζεται µε τη γονιµότητα. Η γαρίδα του Αµβρακικού περιέχει πρωτεΐνες που σχετίζονται µε την ανάπτυξη του νευρικού και του κινητικού συστήµατος στο ανθρώπινο σώµα και επιπλέον έχει αντιοξειδωτικές και αντιγηραντικές ιδιότητες.

Ανοίγει ο δρόµος για τη σύνταξη των φακέλων προκειµένου να καταστούν Προϊόντα Ονοµασίας Προέλευσης

Η συγκεκριµένη γαρίδα είναι ένα ενδηµικό είδος που ολοκληρώνει τον βιολογικό του κύκλο µέσα στον κόλπο και έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ξεχωρίζει από το έντονο κόκκινο χρώµα, τα µακριά µουστάκια και τις χρωµατιστές ρίγες στην πλάτη και είναι αρκετά µεγάλη σε µέγεθος. Οσο για την κουτσοµούρα, οι πρωτεΐνες της βοηθούν στην οµαλή κυτταρική διαίρεση κατά την ανάπτυξη του οργανισµού και συµβάλουν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήµατος. «Πρέπει να επισηµάνουµε ότι οι σαρδέλες του Αµβρακικού και της Καλλονής έχουν το ίδιο γενετικό υλικό, αυτό όµως εκφράζεται διαφορετικά. Χρησιµοποιήθηκαν πρωτοποριακές µέθοδοι µοριακής βιολογίας για την ανάλυση των πρωτεϊνών και τα αποτελέσµατα είναι πολύ ενδιαφέρονται» µας είπε ο κ. Σκούφος.

Η σύνθεση του φυτοπλαγκτού και του ζωοπλαγκτού κάνει τη διαφορά

Η µελέτη του πληθυσµού των ιχθυαλιευµάτων έγινε συγκριτικά µε άτοµα του ίδιου είδους µε γεωγραφική διασπορά, άτοµα δηλαδή από άλλα σηµεία του Ιονίου Πελάγους, του Θρακικού Πελάγους και του Κόλπου της Καλλονής και διερευνήθηκε η παρουσία ειδικών βιοµορίων που κάνουν διακριτούς τους πληθυσµούς του Αµβρακικού.

Γιατί όµως συµβαίνει εκεί; Γιατί δηλαδή οι σαρδέλες, οι γαρίδες και οι κουτσοµούρες του Αµβρακικού είναι διαφοροποιηµένες γενετικά και έχουν αυτά τα ιδιαίτερα θρεπτικά συστατικά, πολύτιµα για την υγεία των καταναλωτών; Σύµφωνα µε τον κ. Σκούφο, αυτό οφείλεται στη σύνθεση του φυτοπλαγκτού και του ζωοπλαγκτού στον κλειστό αυτό κόλπο. Τα ψάρια βρίσκουν εκεί για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα πλούσια τροφή, θρεπτική και έτσι αναπτύσσουν διαφορετικούς ιστούς από τα αντίστοιχα άτοµα του ίδιου είδους.

Τα αποθέµατα

Σηµειώνεται ωστόσο ότι τα ιχθυαποθέµατα δεν είναι ανεξάντλητα και µάλιστα ειδικά στον Αµβρακικό, όπου όταν τα ψάρια µεγαλώσουν λίγο φεύγουν προς την ανοιχτή θάλασσα.

Η υπεραλίευση έχει εξαφανίσει κάποια είδη και απειλεί αρκετά άλλα, είναι µάλιστα χαρακτηριστικό πως τουλάχιστον 150 αλιευτικά σκάφη βγαίνουν και ψαρεύουν χωρίς άδεια. Στις βόρειες ακτές του Αµβρακικού εκβάλλουν οι ποταµοί Λούρος και Αραχθος και τα δέλτα τους σχηµατίζουν λιµνοθάλασσες και καλαµιώνες µοναδικής οµορφιάς και οικολογικής σηµασίας. Οι απέναντι νότιες ακτές του είναι απότοµες και έντονα βραχώδεις, σαν φιόρδ µε µικρούς κολπίσκους που περιστοιχίζονται από κατάφυτες πλαγιές. Ο πλούσιος αυτός ψαρότοπος φηµίζεται επίσης για τα όστρακά του, τους κέφαλους, τις γλώσσες, τον γαύρο, είδη που θα αποτελέσουν το αντικείµενο µιας µελλοντικής έρευνας από τον κ. Σκούφο και την επιστηµονική του οµάδα. 

Την πρότεινε και ο «007»

«Γαρίδες; Ναι, αλλά Αµβρακικού» απαντούσε ο κινηµατογραφικός Τζέιµς Μποντ το 1981 στο φιλµ «Για τα µάτια σου µόνο». Και είχε δίκιο καθώς σύµφωνα µε την έρευνα η γαρίδα της περιοχής έχει 347 πρωτεΐνες, από τις οποίες οι 22 τις προσδίδουν µοναδικά βιολογικά χαρακτηριστικά. ∆εξιά η γαρίδα Αµβρακικού και του Ιονίου (γκρι χρώµα).