Οι Τούρκοι «γκριζάρουν» και τη μαστίχα Χίου

Το success story της μαστίχας Χίου βρίσκει μιμητές και στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου, οι οποίοι προσπαθούν να την αντιγράψουν με σκοπό να κερδίσουν κάτι από τη λάμψη του χρυσοφόρου δώρου της χιώτικης γης με την παγκόσμια ακτινοβολία.

Χιλιάδες μαστιχόδεντρα έχουν φυτευτεί τα τελευταία χρόνια στην ευρύτερη περιοχή του Τσεσμέ, απέναντι από τη Χίο, στο πλαίσιο πειραματικής καλλιέργειας που υποστηρίζεται από τον Δήμο Τσεσμέ και ερευνητικά ιδρύματα, ενώ σύμφωνα με δημοσίευμα τουρκικής ιστοσελίδας, πρόσφατα έγινε ακόμα και προσπάθεια εκμετάλλευσης μερικών δεκάδων γερασμένων μαστιχόδεντρων που ανήκαν σε Έλληνες και είχαν εγκαταλειφθεί μετά την Μικρασιατική Καταστροφή.

Το σχετικό πρόγραμμα του Δήμου Τσεσμέ ονομάστηκε «Στάζει μαστίχα από τον Τσεσμέ». Τα 110 δέντρα καθαρίστηκαν συντηρήθηκαν και αφού έφτασαν σε κατάσταση ικανή για καρποφορία χαράχτηκαν οι κορμοί τους προκειμένου να αρχίσει να ρέει το χρυσοφόρο «δάκρυ», που γίνεται ανάρπαστο στην παγκόσμια αγορά τροφίμων, καλλυντικών και φαρμάκων. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, από τα συγκεκριμένα δέντρα περιμένουν να συγκομίσουν από 5 ως 8 κιλά μαστίχας, τα οποία θα πωληθούν έναντι 300 ευρώ το κιλό.

«Τα δέντρα αυτά τα έχω δει, είναι σε ένα πάρκο στα Αλάτσατα και είναι σχετικά νεαρά. Δεν μπορεί να είναι από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Εκτός αν είναι παραφυάδες των παλιών που άφησαν Έλληνες παραγωγού», διευκρίνισε στο ethnos.gr ο πρόεδρος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, Γιώργος Τούμπος.

Πάντως, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στα συγκεκριμένα 110 δέντρα, ούτε ακόμα και στα συνολικά 17.300 που έχουν φυτευτεί τα τελευταία 10-15 χρόνια στην ευρύτερη περιοχή στο πλαίσιο πειραματικής καλλιέργειας. Άλλωστε, η παραγωγή παραμένει σε ερασιτεχνικό επίπεδο, σε ποσότητες και ποιότητα που δεν συγκρίνονται με την ελληνική, ενώ το προϊόν πωλείται με το όνομα Sakiz και όχι Μαστίχα. Είναι ενδεικτικό ότι στα Μαστοχοχώρια της νότιας Χίου καλλιεργούνται σήμερα 1 εκατομμύριο 200 χιλιάδες μαστοχόδεντρα, στα οποία προστίθενται κάθε χρόνο 10.000-15.000 νέες φυτεύσεις, με τη συνολική παραγωγή να φτάνει του; 150 τόνους ετησίως.

Η δυνητική απειλή για την ελληνική μαστίχα βρίσκεται στην προσπάθεια κάποιων επιτήδειων να πουλήσουν το τουρκικό προϊόν ως μαστίχα Χίου, θολώνοντας τη λάμψη του ελληνικού Προϊόντος Ονομασίας Προέλευσης. «Έχουμε βρει κατ΄ επανάληψη απέναντι κουτάκια συσκευασιών με τα δικά μας σήματα να περιέχουν προϊόν που δεν είναι μαστίχα Χίου», επεσήμανε ο κ.Τούμπος και πρόσθεσε: «Κάποιοι αντιγράφουν τις συσκευασίες μας και πωλούν προϊόν που στην καλύτερη περίπτωση είναι αναμεμιγμένο με χιώτικη μαστίχα, την οποία προμηθεύονται στη μαύρη αγορά».

Η πρόσμιξη ελληνικής μαστίχας με άλλες φθηνές ρητίνες χαμηλής ποιότητας, κυρίως από τη Μέση Ανατολή, είναι συνήθης πρακτική στην αγορά και η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών λαμβάνει όλα τα απαραίτητα προϊόντα προκειμένου να θωρακίσει το ΠΟΠ. Η παραγωγική διαδικασία είναι καθετοποιημένη και δεν πωλείται πλέον χύμα, αλλά τυποποιηγμένη, ενώ η προμήθεια μηχανημάτων που θα καθαρίζει το προϊόν στο χωράφι, θα βάλει τέλος και στα δίκτυα πώλησης μαστίχας στη «μαύρη» αγορά, έξω από τις διαδικασίες της ΕΜΧ. Επίσης, η Ένωση έχει ιδρύσει εταιρία στην Τουρκία, μέσω της οποίας -μεταξύ άλλων- μπορεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις, αλλά και να προχωρά σε νομικές ενέργειες αν χρειαστεί.

Μόνο στη Χίο

Το φυτό της μαστίχας, ο σχίνος (επισημονική ονομασία Pistacia lentiscus), ευδοκιμεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, από την Ιβηρική Χερσόνησο ως την Τουρκία, το Ισραήλ και τις αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής. Η ιδιαίτερη ποικιλία του μαστιχοφόρου σχίνου (Pistacia lentiscus var. Chia), που δίνει τη φυσική ρητίνη ή μαστίχα, ευδοκιμεί στα χωριά της Νότιας Χίου, όπου έχει βρει τις κατάλληλες εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες. «Έχουμε βρει μαστιχόδεντρα και στη Σύμη, και στο Αγαθονήσι και αλλού. Αλλά η παραγωγή τους είναι 5 γραμμάρια, ενώ στη Χίο είναι 300», εξηγεί ο πρόεδρος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών, προσθέτοντας πως και παλιότερα, τον 18^ο και 19^ο αιώνα, είχαν γίνει προσπάθειες να περάσει η καλλιέργεια απέναντι, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία.

Στη Χερσόνησο της Ερυθραίας (Καράμπουρουν), που βρίσκεται απέναντι από τη Χίο και έχει παρόμοιες συνθήκες, ξεκίνησε από το 1984 η πειραματική καλλιέργεια μαστιχόδεντρων, και συνεχίστηκε με μεγαλύτερη ένταση τα τελευταία χρόνια. Πρόσφατα, μάλιστα, έγινε διήμερο θεματικό φεστιβάλ, ενώ στα μέσα του καλοκαιριού διοργανώθηκε ειδική εκδήλωση για την χάραξη των κορμών που θα δώσουν το χρυσοφόρο δάκρυ. Ο δήμαρχος του Τσεσμέ, Εκρέμ Οράν, που είχε εκλεγεί με βασική εξαγγελία την ανάπτυξη της καλλιέργειας μαστίχας (σ.σ. την ονομάζουν Sakiz) στην περιοχή, βρέθηκε επί τόπου και χάραξε συμβολικά ένα δέντρο, δηλώνοντας πως στόχος είναι να ακολουθήσουν το παράδειγμα «του απέναντι νησιού, όπου η καλλιέργεια μαστίχας αποτελεί μεγάλη οικονομική αξία».

«Από ό,τι βλέπουμε στις εικόνες, η συγκομιδή γίνεται με πλαστικά ποτηράκια μιας χρήσεως. Βρίσκονται στο σημείο που ήμασταν εμείς πριν από 200-300 χρόνια. Επίσης το προϊόν φαίνεται μαύρο, ενώ η δική μας μαστίχα έχει κρυστάλλινη όψη», σχολίασε ο κ.Τούμπος και πρόσθεσε: «Μπορεί να γίνονται προσπάθειες, ακόμη και με μεταφορές μοσχευμάτων από τα δικά μας δέντρα. Αλλά δεν φαίνεται να είναι ανταγωνιστικές προς εμάς, τουλάχιστον για τα επόμενα 20-30 χρόνια».