Τα απελπισμένα ταξίδια των παιδιών στις προσφυγικές διαδρομές (pics)

Η 21 ετών αθλήτρια κολύμβησης Yusra Mardini από τη Συρία ζει σήμερα με ασφάλεια στο Βερολίνο. Είναι Πρέσβειρα Καλής Θέλησης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και έχει λάβει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το 2016, ως μέλος της πρώτης Ολυμπιακής Ομάδας Προσφύγων.

Κάθε φορά που μαθαίνει για κάποιο ναυάγιο με προσφυγικό σκάφος στο Αιγαίο ή στη Μεσόγειο, ανακαλεί στη μνήμη τη δική της τραυματική εμπειρία, το 2015, και τη μάχη που έδωσε σε ηλικία 17 ετών τότε, μαζί με την μεγαλύτερη αδελφή της, Σάρα, για να σώσουν τις ζωές των ίδιων, και άλλων 18 ατόμων που επέβαιναν στην ίδια βάρκα για τη Λέσβο.

Έμπειρες κολυμβήτριες και οι δύο, έπρεπε να υπερνικήσουν τον φόβο τους και να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο όταν η λέμβος ακινητοποιήθηκε μεσοπέλαγα λόγω βλάβης στη μηχανή και άρχισε να πλέει ακυβέρνητη, στο έλεος των κυμάτων που την χτυπούσαν, ενώ ο αέρας φυσούσε δυνατά και άρχισε να σκοτεινιάζει. Κάποιοι από τους υπόλοιπους επιβαίνοντες ήταν μικρά παιδιά, άλλοι δεν ήξεραν καν να κολυμπούν.

Οι δυο τους έπεφταν εναλλάξ στο νερό για να ελαφρύνουν τη βάρκα και προσπαθούσαν να τη στρέφουν κόντρα στο κύμα, ώστε να μην ανατραπεί. «Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτό το ταξίδι στη θάλασσα. Κολυμπούσαμε για περισσότερες από τρεις ώρες. Όλοι προσεύχονταν», διηγείται η ίδια στην περιοδική έκθεση «Ταξίδια Απελπισίας» της Ύπατης Αρμοστείας που είδε το φως της δημοσιότητας και προσθέτει: «Κάθε φορά που ακούω για μια ομάδα ανθρώπων που πνίγηκε στη θάλασσα, θυμάμαι την εμπειρία αυτή: να κρατώ σφιχτά το σχοινί της βάρκας, πασχίζοντας απελπισμένα να κρατηθώ στην επιφάνεια του νερού».

Τελικά σαν από θαύμα, η μηχανή πήρε ξανά μπροστά και η βάρκα έφτασε στην ακτή.

Στο πλαίσιο του ρόλου της ως Πρέσβειρας της Υ.Α., η Yusra συναντά δεκάδες άλλους νεαρούς πρόσφυγες και μοιράζεται τις δικές τους εμπειρίες από τα ταξίδια απελπισίας στις χερσαίες και θαλάσσιες προσφυγικές διαδρομές.

Έχει συναντήσει, μεταξύ άλλων, τη Rita, η οποία έφυγε από τη Νιγηρία με το ενός έτους βρέφος της μετά τη βάναυση δολοφονία του συζύγου της. «Μου μίλησε για το φρικτό ταξίδι της ως τη Λιβύη και έπειτα στην Ευρώπη, στη διάρκεια του οποίου είδε φίλους της να πεθαίνουν.

Γνώρισε, επίσης, ένα 12χρονο κορίτσι από την Ερυθραία, που χωρίστηκε από τη μεγαλύτερη αδελφή του όταν διέσχιζαν τη Μεσόγειο και δεν την έχει δει από τότε. «Γνώρισα κορίτσια που μου είπαν ότι τα πούλησαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Μερικές φορές δυσκολεύομαι να κοιμηθώ τη νύχτα», λέει.

Οκτώ ώρες στο πορτ-μπαγκάζ

Καταθέτοντας τη δική του τραυματική εμπειρία, ο 17χρονος J. από το Αφγανιστάν περιγράφει το μακρύ και μαρτυρικό ταξίδι που είχε μαζί με τον αδελφό του στα χέρια διακινητών μέχρι να φτάσει στα παράλια του Αιγαίου και από εκεί στην Ελλάδα. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής, επιβίβασαν τους δυο τους και άλλους 11 -συνολικά 13 άτομα- σε ένα μικρό ΙΧ. «Τρεις μπροστά, επτά πίσω, ενώ εγώ και ο αδελφός μου μαζί με άλλο ένα άτομο κρυφτήκαμε στο πορτ-μπαγκάζ. Μείναμε κρυμμένοι εκεί για 7-8 ώρες, ενώ το αυτοκίνητο βρισκόταν εν κινήσει. Χωρίς φαγητό και νερό», διηγείται. Σε κάποιο σημείο περιγράφει το πέρασμα από ένα μέρος με συρματοπλέγματα -προφανώς συνοριακό πέρασμα- όπου άρχισαν να τρέχουν υπό τον ήχο πυροβολισμών. «Ακριβώς δίπλα μου ένας άνθρωπος δέχτηκε σφαίρα και έπεσε στο έδαφος. Μόνο πέντε από μας καταφέραμε να διαφύγουμε», λέει, ενώ περιγράφει με δραματικό τρόπο και το πέρασμα συνολικά 36 ατόμων με βάρκα σε κάποιο ελληνικό νησί. «Τα νερά ήταν σκοτεινά και βαθιά, κι εμείς δεν ξέραμε κολύμπι. Δεν είχαμε σωσίβια γιλέκα, ούτε προσωπικά αντικείμενα μαζί μας, ήταν ένα ταξίδι γεμάτο κινδύνους». Και σε αυτή την περίπτωση η μηχανή χάλασε και το σκάφος έπλεε ακυβέρνητο. «Τρέμαμε από το φόβο μας. Μέσα στο χάος είδαμε ένα μεγάλο σκάφος να πλησιάζει και τότε μόνο συνειδητοποιήσαμε ότι θα μας έσωζαν. Αν το σκάφος είχε φτάσει μισή ώρα αργότερα, το φουσκωτό μας θα είχε βυθιστεί», σημειώνει.

Στη Σάμο τα παιδιά κοιμούνται …εναλλάξ!

Η Ύπατη Αρμοστεία απευθύνει έκκληση στα ευρωπαϊκά κράτη να ανοίξουν θέσεις για τη μετεγκατάσταση των παιδιών, ως μια χειρονομία αλληλεγγύης, και να επιταχύνουν τις μεταφορές για τα παιδιά που πληρούν τα κριτήρια για οικογενειακή επανένωση.

Η διεθνής ανθρωπιστική οργάνωση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται δεκάδες χιλιάδες παιδιά, που ζουν σε ακατάλληλες και ανεπαρκείς δομές φιλοξενίας, εκτεθειμένα σε μεγάλους κινδύνους.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ΚΥΤ Σάμου, όπου εξαιτίας του σοβαρού υπερσυνωστισμού, τα παιδιά αναγκάζονται να κοιμούνται εναλλάξ στον περιορισμένο χώρο που τους παρέχεται. Οι ανησυχίες για την ασφάλεια είναι τέτοιες, ώστε η αστυνομία συνοδεύει τα κορίτσια στο μπάνιο, ενώ μερικά παιδιά αναγκάζονται να διαμένουν σε αυτοσχέδια καταλύματα εκτός του επίσημου κέντρου υποδοχής, όπου παραμένουν συχνά επί μήνες χωρίς πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και ασφάλεια, όπως επισημαίνεται.

Η Υ.Α. παραθέτει κάποια θετικά παραδείγματα μοντέλων φροντίδας που εφαρμόζονται πιλοτικά στη χώρα και βασίζονται σε βέλτιστες πρακτικές. Μεταξύ αυτών, η υποστηριζόμενη ανεξάρτητη διαβίωση για μεγαλύτερης ηλικίας ασυνόδευτα παιδιά, καθώς και η αναδοχή στο πλαίσιο της κοινότητας. Ωστόσο, όπως επισημαίνει, οι διαθέσιμοι χώροι φιλοξενίας απέχουν πολύ από το να ανταποκρίνονται στις αντίστοιχες ανάγκες.

Ως το τέλος Σεπτεμβρίου, από τα 4.600 ασυνόδευτα και χωρισμένα από την οικογένειά τους παιδιά στη χώρα, μόνο το 26% είχε στέγαση κατάλληλη για την ηλικία του, με αποτέλεσμα τα υπόλοιπα να εκτίθενται σε κινδύνους όπως η σεξουαλική βία και η αστεγία. Από αυτά, 1.600 στεγάζονταν σε υπερπλήρη κέντρα υποδοχής στα νησιά του Αιγαίου.

Μόνο φέτος έχουν φτάσει στην Ελλάδα διά θαλάσσης περισσότερα από 12.900 παιδιά, μεταξύ των οποίων πάνω από 2.100 ασυνόδευτα ή χωρισμένα από την οικογένειά τους.