Έρευνα διαΝΕΟσις: Πώς θα αποκτήσει η Αθήνα πάρκα στις γειτονιές της

Τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να δημιουργηθούν πάρκα γειτονιάς στην Αθήνα, δίνοντας λύσεις στο οξύ πρόβλημα της έλλειψης ανοιχτών χώρων πρασίνου και αναψυχής εξετάζει, στη νέα έρευνα της, η διαΝΕΟσις. 

Η ερευνητική ομάδα, η οποία εργάστηκε υπό τον συντονισμό του αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Αριστείδη Ρωμανού, περιγράφει τον φορέα και το νομικό πλαίσιο που θα επέτρεπαν στοχευμένες και προσεκτικά σχεδιασμένες παρεμβάσεις στον αστικό ιστό και αναλύει όλες τις πτυχές του θέματος, παρουσιάζοντας δύο προτάσεις για τη δημιουργία πάρκων γειτονιάς στα Κάτω Πατήσια. 

Τα πάρκα γειτονιάς είναι κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου οι οποίοι εξυπηρετούν συνήθως τους πολίτες που ζουν σε απόσταση 400-500 μέτρων από αυτά και μπορούν να τα προσεγγίσουν περπατώντας. Είναι κατά κανόνα εκτάσεις της τάξης των 20 στρεμμάτων, δηλαδή μεγαλύτερα από τις συνήθεις μικρές πλατείες του κέντρου, και μπορούν να φιλοξενήσουν ποικίλη βλάστηση και μια σειρά από χρήσιμες δραστηριότητες.

Προτεραιότητα σε υποβαθμισμένες περιοχές

Σύμφωνα με τους ερευνητές, κρίνεται σκόπιμο να φτιαχτούν πάρκα γειτονιάς σε υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας, με μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού και μικρούς ελεύθερους χώρους. Όπως αναφέρουν, «σε κάποιες από τις πυκνοδομημένες περιοχές της Αθήνας, δε, ζουν άνθρωποι από χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, οι οποίοι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για ελεύθερους, ανοιχτούς χώρους, καθώς στερούνται εναλλακτικών λύσεων (κήπους, μεγάλες βεράντες, πρόσβαση σε αθλητικούς χώρους). Ακόμα και η ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού παίζει ρόλο. Ένα πάρκο γειτονιάς είναι περισσότερο χρήσιμο σε υποβαθμισμένες περιοχές όπου ζουν άνθρωποι με πολύ ελεύθερο χρόνο, όπως ηλικιωμένοι ή παιδιά».

Τα πάρκα γειτονιάς μπορούν να φτιαχτούν με τρεις τρόπους:

• Ο Tύπος Α προκύπτει με την απαλλοτρίωση ενός ολόκληρου οικοδομικού τετραγώνου ή ενός ενιαίου χώρου μεγάλου μεγέθους.
• Ο Tύπος Β στηρίζεται στις πεζοδρομήσεις ενός ή περισσότερων δρόμων, και τις συμπληρωματικές απαλλοτριώσεις χώρων κατά μήκους του δρόμου (ή των δρόμων) για τη δημιουργία ενός ελεύθερου ενιαίου χώρου.
• Ο Τύπος Γ στηρίζεται στην επέκταση και την ενίσχυση υφιστάμενων χώρων πρασίνου.                                 

Όχι στη δική μου αυλή

Οι δυσκολίες, ωστόσο, για τέτοιου είδους εγχειρήματα είναι σημαντικές. Το ελλιπές νομικό πλαίσιο, η απουσία κατάλληλων και επαρκώς ανεξάρτητων αρμόδιων φορέων και το ζήτημα της χρηματοδότησης αποτελούν σοβαρά εμπόδια. Οι ερευνητές δίνουν, επίσης, μεγάλη έμφαση στο θέμα των αντιδράσεων των κατοίκων. Όπως επισημαίνουν, πολλά τέτοια εγχειρήματα αποτυγχάνουν λόγω των έντονων αντιδράσεων, οι οποίες επικεντρώνονται στη φράση «όχι στην δική μου αυλή». «Οι ιδιοκτήτες που θα συμμετάσχουν στη διαδικασία θα πρέπει να είναι καλά ενημερωμένοι για όλα τα στάδιά της, να έχουν πρόσβαση σε συμβουλευτική υποστήριξη και, βεβαίως, κάθε δυνατότητα νομικής αμφισβήτησης της απαλλοτρίωσης και του ύψους της αποζημίωσης. Οι, δε, τυχόν αποζημιώσεις που θα δοθούν να είναι κοντά στις επικαιροποιημένες αγοραίες τιμές, όπως αυτές θα εξακριβωθούν από ειδικούς εκτιμητές». 

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα εμπόδια μετριάζονται αν η περιοχή που θα επιλεγεί περιλαμβάνει δημόσια ή δημοτική γη, παλαιά και εγκαταλελειμμένα κτήρια, ή πολλά αδόμητα οικόπεδα και χαμηλό συντελεστή δόμησης. Ρόλο στην επιλογή παίζουν επίσης το υφιστάμενο δίκτυο των πεζοδρόμων, η διαθεσιμότητα των κοινόχρηστων χώρων και η σχέση με υφιστάμενες κοινωφελείς υποδομές. Σε δύο σημεία της Αθήνας με αυτά τα χαρακτηριστικά προτείνουν τη δημιουργία πάρκων γειτονιάς. Το πρώτο είναι η περιοχή της οδού Λιοσίων, όπου βρίσκεται σήμερα το αμαξοστάσιο των ΚΤΕΛ, ενώ το δεύτερο βρίσκεται στην οδό Ευγενίου Καραβία στα Πατήσια.