Μεταναστευτικό: Διπλάσιες ροές στο Αιγαίο το 2019, ασφυξία στα νησιά

Ρεκόρ τριετίας παρουσίασαν οι προσφυγικές – μεταναστευτικές ροές στην Ελλάδα τη χρονιά που πέρασε. Στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου καταγράφηκαν σχεδόν 60.000 νέες αφίξεις, διπλάσιες από το 2018, ενώ το σύνολο των 74.348 νεοεισερχόμενων στη χώρα από ξηρά και θάλασσα είναι αυξημένο κατά 47%, έναντι των 50.508 της προηγούμενης χρονιάς. Πρόκειται για τις μαζικότερες ροές μετά το 2016 και το «σφράγισμα» της πάλαι ποτέ «βαλκανικής» οδού, μέσω της οποίας πέρασαν προς την Ευρώπη εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες.

Η γεωμετρική αύξηση των διελεύσεων κάθε χρόνο προκαλεί έντονο προβληματισμό στις ελληνικές Αρχές και διαμορφώνει συνθήκες «ασφυξίας» στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, τα οποία σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος μετά την υπογραφή της συμφωνίας Τουρκίας – Ε.Ε., το Μάρτιο του 2016, που εγκλωβίζει σ΄ αυτά τους νεοεισερχόμενους αιτούντες άσυλο. Παρά την ευρεία επιχείρηση αποσυμφόρησης και μεταφοράς χιλιάδων ανθρώπων στην ενδοχώρα, η αυγή του 2020 βρήκε τα νησιά με 42.000 εγκλωβισμένους πρόσφυγες και μετανάστες, πολλοί εκ των οποίων καλούνται να ξεχειμωνιάσουν σε θερινές σκηνές χωρίς θέρμανση. Η κατάσταση εγκυμονεί κινδύνους τόσο για τους ίδιους, όσο και για την συνοχή των τοπικών κοινωνιών.

Απολογισμός ροών

Οι «στρόφιγγες» των προσφυγικών – μεταναστευτικών ροών άνοιξαν για τα καλά το περασμένο καλοκαίρι, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει μια «έκρηξη» αφίξεων στα νησιά του Βόρειου Αιγαίου, που σε πολλές περιπτώσεις θύμιζε μέρες του 2015 και του 2016. Είναι χαρακτηριστικό πως 2 στις 3 αφίξεις ολόκληρου του 2019 καταγράφηκε μέσα στο πεντάμηνο Αυγούστου – Δεκεμβρίου. Στο διάστημα αυτό έφτασαν στα νησιά συνολικά 50.102 πρόσφυγες και μετανάστες, σχεδόν όσο το σύνολο των αφίξεων του 2018 από στεριά και θάλασσα (50.508).

Πίνακας Ι: Αφίξεις 2019 ανά μήνα, σε χερσαία και θαλάσσια σύνορα (από επεξεργασία στοιχείων της UNHCR)

Σχεδόν 1,25 εκατομμύρια μετανάστες στην εξαετία

Σε σύγκριση με το 2018 οι αφίξεις του 2019 σχεδόν διπλασιάστηκαν στα νησιά (συνολικά 59.457 έναντι 32.494), ενώ αντίθετα οι διελεύσεις από τον Έβρο ήταν λιγότερες (14.891 έναντι 18.014).

Συνολικά από το 2014 μέχρι σήμερα εισήλθαν στη χώρα 1.243.348 πρόσφυγες και μετανάστες. Στη συντριπτική τους πλειονότητα ήταν διερχόμενοι από την χώρα στη διάρκεια των ετών 2015 και 2016.

Πίνακας ΙΙ: Προσφυγικές – μεταναστευτικές ροές στην εξαετία (πηγή: UNHCR)

Στην Ελλάδα οι 6 στους 10 πρόσφυγες που μπήκαν στην Ευρώπη

Οι 74.348 πρόσφυγες και μετανάστες που έφτασαν στην Ελλάδα το 2019 αντιστοιχούν στο 60% του συνόλου των 125.309 που έφτασαν στην Ευρώπη.

Η χώρα μας έχει αναδειχτεί τα τελευταία χρόνια σε βασική πύλη εισόδου των προσφυγικών κυμάτων από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, και η μοναδική στην οποία παρουσιάζεται αύξηση ροών κάθε χρόνο.

Στην Ιταλία, που δεχόταν τα περασμένα χρόνια εκατοντάδες χιλιάδες αφίξεις, έφτασαν το 2019 μόλις 11.463 άτομα, ενώ η Ισπανία -δεύτερη σε αφίξεις μετά την Ελλάδα- δέχτηκε το 32.492.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της γειτονικής μας Βουλγαρίας, με οριογραμμή εκατοντάδων χιλιομέτρων με την Τουρκία, η οποία δέχτηκε συνολικά 2.033 αφίξεις, δηλαδή το 1/7 όσων πέρασαν από τον Έβρο στην Ελλάδα

Πίνακας ΙΙΙ: Αφίξεις προσφύγων και μεταναστών στις χώρες της Μεσογείου (πηγή: UNHCR)

42.000 εγκλωβισμένοι στα νησιά

Στον αριθμό ρεκόρ των 41.926 έφτασαν οι εγκλωβισμένοι στα νησιά πρόσφυγες και μετανάστες με την εκπνοή του 2019. Σχεδόν οι μισοί βρίσκονται στη Λέσβο

Τα μεγέθη έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τις αντοχές των δομών φιλοξενίας, με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να δίνουν μάχη επιβίωσης σε αυτοσχέδιες παράγκες και σκηνές έξω από τα hot spots. Την ίδια ώρα οι τοπικές κοινωνίες ασφυκτιούν και οι δήμαρχοι υψώνουν φωνή διαμαρτυρίας, ζητώντας αποσυμφόρηση και ισομερή καταμερισμό στις περιοχές της ηπειρωτικής χώρας.

Πίνακας ΙV: Πρόσφυγες και μετανάστες στα νησιά (Πηγή: Ε.Σ.Κ.Ε.Σ.Μ.Α.)