Ηταν ένας από τους 200: Η σεξουαλική κακοποίηση του Πάτρικ Σιόμπεργκ από τον κατά συρροή βιαστή ανηλίκων

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Αντζελες το 1984 ένας 19χρονος ανεβαίνει στο δεύτερο σκαλί του βάθρου και δίνει το πρώτο ολυμπιακό μετάλλιο στη Σουηδία στο αγώνισμα από το 1920. Οι ειδικοί θεωρούν ότι μόλις έχει ανατείλει το άστρο του πιο ταλαντούχου άλτη ύψους που είχε «δει» ποτέ η Ευρώπη. Και πράγματι, οι προφητείες επαληθεύονται.

Ο Πάτρικ Σιόμπεργκ, περί ου ο λόγος, έχει ραγδαία εξέλιξη και με εφαλτήριο το χρυσό μετάλλιο στο Ευρωπαϊκό Κλειστού το 1985, που είχε φιλοξενηθεί στο ΣΕΦ, θα εκτοξευτεί σε ύψη που κανείς δεν είχε φτάσει έως τότε. Δύο χρόνια αργότερα επιστρέφει στο Φάληρο και στο διεθνές μίτινγκ κλειστού στίβου που διοργανώθηκε στη μνήμη του Χρήστου Μάντικα, σπάει το παγκόσμιο ρεκόρ κλειστού, ξεπερνώντας τα 2,41μ. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους καταρρίπτει και το παγκόσμιο ρεκόρ ανοιχτού στίβου, με άλμα στα 2,42μ., ενώ τον Αύγουστο το ’87 κατακτά το χρυσό μετάλλιο στη Ρώμη, στο πρώτο παγκόσμιο πρωτάθλημα της ιστορίας. 

Όταν σταμάτησε την καριέρα του είχε ένα εντυπωσιακό παλμαρέ, με επιτυχίες που τον ανέδειξαν σε έναν από τους σημαντικότερους στην ιστορία του αγωνίσματος. Οχτώ χρυσά συνολικά σε μεγάλες διοργανώσεις, τρεις φορές παγκόσμιος ρέκορντμαν και τρία ολυμπιακά μετάλλια. Μπορεί να μην κατέκτησε το χρυσό σε Ολυμπιακούς, αλλά είναι ο μοναδικός μέχρι σήμερα άλτης που ανέβηκε τρεις φορές στο βάθρο, ενώ το 2,42μ. παραμένει ρεκόρ Ευρώπης, αφού οι μοναδικοί που το έχουν ξεπεράσει είναι ο Χαβιέρ Σοτομαγιόρ και ο Καταριανός Μπαρσίμ.

Κι όμως, ο «λευκός βασιλιάς» του στίβου, όπως επονομάστηκε για το αλά Μπιον Μποργκ παρουσιαστικό του, απασχόλησε – και εξακολουθεί να απασχολεί – περισσότερο τα ΜΜΕ για κάτι που γνωστοποιήθηκε μετά το τέλος της καριέρας του, παρά λόγω των επιδόσεων του κατά τη διάρκειά της.

Κατά συρροή κακοποίηση

Αιτία, η ανατριχιαστική εξομολόγηση που έκανε στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του το 2011, προκαλώντας σοκ στο χώρο του στίβου και στη σουηδική κοινή γνώμη. Στο βιβλίο με τίτλο «Όσα δεν είδατε», ο ζωντανός θρύλος του σουηδικού αθλητισμού έβγαλε στο φως το μεγάλο ψυχικό τραύμα του, αποκαλύπτοντας ότι ο προπονητής και πατριός του τον κακοποιούσε σεξουαλικά όταν ήταν παιδί.  

Ο Φινλανδός Βίλιο Νουσιάινεν, ο οποίος απεβίωσε τη χρονιά που σταμάτησε την καριέρα του ο Σόμπιεργκ (1999), θεωρούνταν αυθεντία στη Σουηδία ως μέντορας και προπονητής αθλητών στίβου. Διακρίνοντας το ταλέντο του Σιόμπεργκ, τον ανέλαβε από μικρή ηλικία και μόλις στα 10 χρόνια του εμφάνισε πάνω του τη σκοτεινή πλευρά του χαρακτήρα του. «Σταμάτησε να με κακοποιεί σεξουαλικά όταν ήμουν 14 ετών. Προσπάθησα να ξεχάσω τι είχε συμβεί. Αλλά ήμουν ένα θυμωμένο παιδί και είμαι θυμωμένος σε όλη μου τη ζωή», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Σιόμπεργκ, ο οποίος έκανε πάντως μέσα του ένα συμβιβασμό, που σοκάρει σχεδόν όσο και αυτά που υπέστη από τον άνθρωπο που ήταν ο παιδαγωγός του. Ένα «παζάρι» με την ψυχή του, επιλέγοντας να κρατήσει κρυφό το «ένοχο» μυστικό και να παραμείνει στο πλευρό του Νουσιάινεν ακόμα και όταν το δίλημμα ήταν αυτός ή η μητέρα του. Ο Σιόμπεργκ ήταν παιδί χωρισμένων γονιών και ο δεύτερος σύζυγός της μητέρας του ήταν ο Νουσιάινεν, ο οποίος εγκαταστάθηκε στο σπίτι τους, για να εξελιχθεί σε... πατριός – βιαστής.

«Είμαι σίγουρος ότι παντρεύτηκε την μητέρα μου για να βρεθεί πιο κοντά μου», έχει πει σε συνέντευξή του. Κι όμως όταν το ζευγάρι χώρισε, ο νεαρός Πάτρικ προτίμησε να μείνει με τον πατριό του. Σε μια ακόμα πιο πικρή για τον ίδιο εξομολόγηση, αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι στο βωμό της διαφαινόμενης λαμπρής καριέρας του θυσίασε την αξιοπρέπεια του, διατηρώντας στη ζωή του τον Νουσιάινεν. «Δεν υπήρχε δίλημμα για μένα όταν χώρισαν. Αν διάλεγα εκείνον θα γινόμουν ο κορυφαίος άλτης ύψους στον κόσμο. Αν έμενα με τη μητέρα μου, δεν θα μπορούσα να αφοσιωθώ στις προπονήσεις».

Αυτός ήταν και ο λόγος που δεν αποκάλυψε ποτέ τίποτα στη μητέρα του. «Τον μισούσα για ό,τι μου έκανε, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούσα να αρνηθώ ότι ήταν σπουδαίος προπονητής. Νόμιζα ότι δεν θα μπορούσε να δουλέψω τόσο καλά με κανέναν άλλο. Ίσως βέβαια αυτό να ήταν ένα μεγάλο λάθος».

Ιδιότητα: βιαστής ανηλίκων

Η σχέση κακοποίησης σταμάτησε όταν ο Σιόμπεργκ απείλησε τον προπονητή του ότι θα τον καταγγείλει στην Αστυνομία. «Είχα άλλωστε μεγαλώσει λίγο και δεν νομίζω ότι ήμουν πια ενδιαφέρουσα περίπτωση για τον Βίλιο. Προτιμούσε μικρότερα αγόρια», ήταν η επόμενη – και μάλλον πιο σοκαριστική – αποκάλυψη του Σιόμπεργκ! Ο Νουσιάινεν είχε περάσει σχεδόν όλη την προπονητική καριέρα του με αυτή τη διττή - Δρ. Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ - υπόσταση. Αφότου δημοσίευσε το βιβλίο του, οι αποκαλύψεις στη Σουηδία πήραν τη μορφή χιονοστιβάδας. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν έρθει σε επαφή μαζί του, αποφασίζοντας να μιμηθούν το παράδειγμά του και να σπάσουν τη σιωπή τους. Σύμφωνα με τον ίδιο, σήμερα πιστεύεται ότι ο Νουσιάινεν κακοποίησε έως και 200 αγόρια στην ευρύτερη περιοχή του Γκέτεμποργκ! Μεταξύ αυτών και οι μεταγενέστεροι άλτες του ύψους, ο Σουηδός Γιάνικ Τρεγκάρο και ο Νορβηγός Σκάαρ Τόμασεν. 

«Οταν πέθανε, αισθάνθηκα ανακούφιση, διότι κανείς δεν θα μάθαινε ποτέ τι συνέβη. Ένιωθα τεράστια ντροπή και για αυτό δεν μίλησα νωρίτερα. Τελικά όμως μου ήταν αδύνατο να το κρατήσω μέσα μου για πάντα. Ο λόγος που έγραψα αυτό το βιβλίο δεν είναι μόνο αυτά που έκανε ο Βίλιο σε μένα, αλλά και σε τόσα άλλα παιδιά. Μεγάλωσα με νεαρούς αθλητές που κακοποιήθηκαν, δεν έκαναν καριέρα και δεν τους δόθηκε ποτέ η ευκαιρία και ο χώρος να μιλήσουν. Εμείς είμαστε η φωνή όλων αυτών», έχει πει ο Σιόμπεργκ, εννοώντας και τους Τρεγκάρο, Τόμασεν, που ένωσαν τις φωνές τους μαζί του.

Μετά την έκδοση του βιβλίου του, ο Σουηδός πρωταθλητής, επιδόθηκε σε έναν αγώνα υπεράσπισης των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης. Με έντονη παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με συχνές δημόσιες ομιλίες και συνεντεύξεις παροτρύνει μικρούς και μεγάλους να μιλήσουν ανοιχτά και να καταγγείλουν περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησης.

«Τα μικρά παιδιά είναι πιο εύκολο να χειραγωγηθούν και η κακοποίηση στις παιδικές ηλικίες είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Ο Νουσιάινεν στόχευε κυρίως σε παιδιά με έλλειψη πατρικής φιγούρας. Παρατηρούσε ποια είχαν δύσκολη ζωή στο σπίτι, που δεν είχαν συνηθίσει να ακούνε θετικά πράγματα για τον εαυτό τους. Κατέστρεψε τη ζωή μου και πολλών παιδιών ακόμα. Παρά τα επιτεύγματά μου, αν μπορούσα να γυρίσω το χρόνο πίσω, δεν θα εμπλεκόμουν ποτέ με το άλμα εις ύψος».

Ενα βιβλίο με μεγάλη κοινωνική προσφορά

Η εκστρατεία του Σιόμπεργκ θεωρείται ότι είχε ευεργετικές προεκτάσεις στη Σουηδία. Έχει ενθαρρύνει χιλιάδες ανθρώπους να καταγγείλουν, ή να βγάλουν στο φως τα δικά τους βιώματα σεξουαλικής κακοποίησης, ενώ επέφερε και κάποιες ρυθμίσεις στη σουηδική νομοθεσία που ευνοούν την καταγγελία και αποθαρρύνουν τους επίδοξους μιμητές του Νουσιάινεν. Ο σουηδικός αθλητισμός, που μόνο αγγελικά πλασμένος δεν αποδείχτηκε ότι ήταν, φέρεται να είναι πια πιο ασφαλής χώρος για παιδιά και εφήβους. Ο Σιόμπεργκ ενέπνευσε μικρούς και μεγάλους. Ενίοτε... πολύ μεγάλους. Η προσφιλής του ιστορία, αυτή που χρησιμοποιεί σχεδόν πάντα στις διαλέξεις του για να παροτρύνει και να κινητοποιήσει («το τραύμα δεν απαλύνεται ποτέ αν δεν το μοιραστείς», λέει) είναι αυτή με έναν 93χρονο, που τον πλησίασε μετά από το τέλος μιας ομιλίας του. Όπως έχει πει, τα λόγια του δεν πρόκειται να τα ξεχάσει ποτέ.

«Θα διαβάσω το βιβλίο σου, θα δώσω ένα στη γυναίκα μου και από ένα σε κάθε μου παιδί. Και μετά θα τους πω τι μου συνέβη όταν ήμουν 10 ετών. Εσύ το αποκάλυψες μέσα απ’ το βιβλίο σου. Εγώ ντρεπόμουν σε όλη μου τη ζωή και ήμουν έτοιμος να το πάρω στον τάφο μου, αλλά τώρα είμαι έτοιμος να το μοιραστώ με την οικογένειά μου»...