Oprah: Ντοκιμαντέρ η ζωή του Sidney Poitier - Ο σερβιτόρος που τον έμαθε να διαβάζει και η «προφητεία» για τον θάνατό του

«Αν με θυμούνται γιατί έκανα μερικά καλά πράγματα και αν η παρουσία μου στον κόσμο έδωσε το έναυσμα να κυκλοφορήσουν καλές ενέργειες, αυτό και μόνο μού είναι αρκετό» είχε πει ο Σερ Σίντνεϊ Πουατιέ (Sidney Poitier) για τη συνάντησή του με τον θάνατο. Ο θρυλικός ηθοποιός του κινηματογράφου, σκηνοθέτης, συγγραφέας, ακτιβιστής για τα πολιτικά δικαιώματα και διπλωμάτης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 94 ετών, στις 6 Ιανουαρίου, αφήνοντας πίσω του πολλά περισσότερα από τις ταινίες του.

Σίντνεϊ Πουατιέ: «Είχα τρομερή τύχη και γεννήθηκα ιστορικά την κατάλληλη στιγμή» 

Υπήρξε ο πρώτος Αφροαμερικανός σταρ του κινηματογράφου και ο πρώτος που κέρδισε Όσκαρ για τον ρόλο του στην ταινία « Κάτω από το βλέμμα του Θεού» (Lillies of the Field, 1963), σπάζοντας το φράγμα του χρώματος στην αμερικανική βιομηχανία του κινηματογράφου. Ακολούθησαν οι ταινίες «In the Heat of the Night», «Guess Who’s Coming to Dinner» και «To Sir, With Love» και μία ζωή σαν παραμύθι για τον ηθοποιό, που τα media αποκαλούσαν «μαύρο Κάρι Γκραντ» και «Μάρτιν Λούθερ Κινγκ του κινηματογράφου».  

Το 1974 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ιππότη Διοικητή του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας από τη Βασίλισσα Ελισάβετ Β' και έλαβε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον Μπαράκ Ομπάμα το 2009.

Ανάμεσα στα πολλά γνωστά πρόσωπα που εξέφρασαν τη θλίψη τους για τον θάνατo του Πουατιέ είναι και η Όπρα Γουίνφρεϊ (Oprah Winfrey). Η Όπρα είχε αναφέρει στον αέρα της εκπομπής της «The Oprah Winfrey Show» ότι όταν ήταν μόλις 10 ετών τη σημάδεψε η σκηνή στην οποία ο Σίντεϊ Πουατιέ, ένας μαύρος ηθοποιός, παραλαμβάνει το βραβείο Όσκαρ. «Τον είδα στην τηλεόραση και είπα "Αν μπορεί εκείνος να κάνει αυτό, τότε τι μπορώ να κάνω εγώ;"» και έγινε το ίνδαλμά της. Στόχος της από τότε ήταν να τον συναντήσει. Και όχι μόνο τον συνάντησε, αλλά έγιναν καλοί φίλοι!

Ο Πουατιέ ρωτήθηκε σε κάποιο κόκκινο χαλί για την επιτυχία του και απάντησε: «Είχα τρομερή τύχη και γεννήθηκα ιστορικά την κατάλληλη στιγμή».

Όπρα για Πουατιέ: «Το μεγαλύτερο "δέντρο" έπεσε» - Το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του

Η Όπρα έκανε μια συγκινητική ανάρτηση για τον Πουατιέ γράφοντας: «Για μένα, το μεγαλύτερο από τα "μεγάλα δέντρα" έπεσε. Σίντνεϊ Πουατιέ. Τιμή μου που τον αγάπησα σαν μέντορα. Φίλο. Αδελφό. Έμπιστο. Σοφό δάσκαλο. Τρέφω την υπέρτατη, υψηλότατη εκτίμηση, για τη σπουδαία, μεγαλοπρεπή ζωή του. Τον λάτρευα. Τον αγαπούσα. Είχε μία τεράστια ψυχή που πάντα θα υπεραγαπώ. Ευλογίες στη Τζοάνα και στον κόσμο του από υπέροχες κόρες». Η Όπρα είχε φιλοξενήσει τον Πουατιέ στην εκπομπή της, και εκείνος της έκανε έκπληξη στα 20α γενέθλια του «The Oprah Winfrey Show». Τηλεοπτική ιστορία έγραψε και το δείπνο της Όπρα με τον Πουατιέ στο Beverly Hills, όπου παρουσιάστηκε και το αυτοβιογραφικό βιβλίο του «The Measure of a Man: A Spiritual Autobiography» (2007).

Όσα γνωρίζει η Όπρα για τον Σίντεϊ Πουατιέ σίγουρα λίγοι γνωρίζουν, οπότε η είδηση ότι η μεγιστάνας των media θα είναι παραγωγός ντοκιμαντέρ για την Apple με θέμα τον θρύλο του Χόλιγουντ, ήταν σχεδόν αναμενόμενη. Σύμφωνα με το Deadline, η Apple ετοιμάζει το ντοκιμαντέρ για τον βραβευμένο με Όσκαρ ηθοποιό εδώ και πάνω από έναν χρόνο με την Όπρα Γουίνφρεϊ να είναι εκτελεστική παραγωγός μέσω της Harpo Productions και της Network Entertainment και τον Ρέτζιναλντ Χάντλιν να σκηνοθετεί.

Το ντοκιμαντέρ θα υλοποιηθεί με τη συμμετοχή της οικογένειας του σταρ. Υπήρξε παντρεμένος με την Χουανίτα Χάρντι από το 1950 μέχρι και το 1965, το ζευγάρι απέκτησε 4 κόρες. Παντρεύτηκε για δεύτερη φορά το 1976 με την ηθοποιό Τζοάνα Σίμκους, με την οποία είναι παντρεμένος μέχρι και σήμερα και με την οποία έχει αποκτήσει άλλες 2 κόρες. 

«Η μητέρα μου απελπίστηκε γιατί θα πέθαινα λίγο μετά τη γέννα» - Η προφητεία που βγήκε αληθινή

Πολλές είναι οι ιστορίες που υφαίνουν τη ζωή του Πουατιέ, και κάποιες της έχει διηγηθεί σε συνεντεύξεις του ο ίδιος. Γεννήθηκε στο Μαϊάμι της Φλόριντα, στις 20 Φεβρουαρίου 1927, όπου οι γονείς του βρίσκονταν για να κάνουν εμπόριο ντομάτας. Βάση της οικογένειας ήταν το νησί Κατ στις Μπαχάμες και ο Σίντνεϊ γεννήθηκε πρόωρα... σε «ξένο σπίτι», όπως είχε πει ο ίδιος. Τα παιδικά του χρόνια ήταν πολύ απλά και γεμάτα ψάρεμα και εργασίες στα χωράφια. Πέντε ετών ήδη εργαζόταν στη φάρμα. Μια απλή ζωή, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς ζεστό νερό και ανέσεις. Αλλά μια ζωή που αφουγκραζόταν τη φύση. Ο ίδιος θυμάται ότι ο πατέρας του δίδαξε στα έξι παιδιά του τρόπους, σεβασμό στον μεγαλύτερο και ότι όλα τα μέλη της οικογένειας ήταν ισότιμα. Πάντα θυμόταν τον τρόπο που ο πατέρας του γλυκομιλούσε στην μητέρα του παρά τις δυσκολίες της καθημερινότητας...  

Σε συνέντευξή του ο Πουατιέ έχει διηγηθεί ένα περιστατικό όταν γεννήθηκε πρόωρα και ήταν έτοιμος να πεθάνει. Ο πατέρας του έχασε την ελπίδα του και περίμενε το τέλος... με ένα κουτί παπουτσιών έτοιμο για την κηδεία του νεογέννητου Σίντνεϊ! Η μητέρα του λεχώνα και ταλαιπωρημένη δεν άντεξε την απελπισία και πήρε τους δρόμους. Γυρνώντας στο σπίτι το σούρουπο βρέθηκε στα σκαλιά μιας γυναίκας που έλεγε το μέλλον. Εκείνη της είπε ότι ο θάνατος θα... αργήσει και ο Σίντνεϊ θα επιβιώσει. «Της είπε ότι θα ταξιδέψω σε όλες τις γωνιές της της Γης. Θα περπατήσω με βασιλιάδες. Θα γίνω πλούσιος και διάσημος. Όλα αυτά έγιναν ακριβώς όπως τα είπε». Αργότερα ο Πουατιέ θα πει «Είμαι άνθρωπος της λογικής. Αλλά πιστεύω ότι υπάρχουν δυνάμεις της φύσης που δεν καταλαβαίνουμε, και οι οποίες επηρεάζουν τη ζωή μας με τρόπους καταλυτικούς».   

Όταν έγινε 10 ετών οι γονείς του μετακόμισαν στην πόλη Νασάου στις Μπαχάμες και στα 15 του χρόνια οι γονείς του τον έστειλαν στο Μαϊάμι για να ζήσει με τον αδελφό του. Αργότερα πήγε στη Νέα Υόρκη όπου εργάστηκε ως λαντζιέρης. Έλεγε συχνά ψέματα για την ηλικία του, προκειμένου να εργαστεί.

Ο σερβιτόρος που τον έμαθε να διαβάζει στα 15 - «Μετανιώνω που δεν τον ευχαρίστησα»

Στην ίδια συνέντευξή του στην «American Academy of Achievement» περιέγραψε το πώς έμαθε να διαβάζει. «Στη Νέα Υόρκη έπλενα πιάτα. Διάβαζα σαν να πήγαινα τρίτη δημοτικού, αλλά κατάλαβα ότι επειδή όλες οι πληροφορίες, οι σημαντικές για την επιβίωσή μου, θα έρχονταν σε μένα μέσω λέξεων έπρεπε να μάθω να διαβάζω. Ήξερα τότε ότι αυτός είναι ο στόχος μου. Να μάθω να διαβάζω».

Ο 15χρονος Πουατιέ έπλενε πιάτα σε ένα εστιατόριο και όταν τελείωνε η βάρδια του, καθόταν στη βασική αίθουσα και διάβαζε... εφημερίδα. Αγόραζε - με τα λιγοστά του χρήματα - εφημερίδες γιατί στις αγγελίες υπήρχαν δουλειές, αλλά πάσχιζε να ενώσει τις συλλαβές για να φτιάξει προτάσεις. Ένας μεγαλύτερος σε ηλικία σερβιτόρος τον πλησίασε και του είπε χαλαρά: «Τι λένε τα νέα σήμερα;». «Θα σου έλεγα, αλλά δεν ξέρω να τα διαβάζω» απάντησε ο Πουατιέ. Έκπληκτος ο σερβιτόρος του πρότεινε να διαβάζουν μαζί. Εκείνος ο σερβιτόρος, χωρίς να έχει καμία υποχρέωση, έμαθε τον Πουατιέ να διαβάζει. «Μου έμαθε τη δομή της γλώσσας. Το κόμμα και γιατί μπαίνει εκεί. Τις παραγράφους, τις προτάσεις. Κάθε βράδυ, ακούραστος, βρισκόταν εκεί να με μάθει να διαβάζω. Μετά από χρόνια όταν έγινα γνωστός και διάσημος ηθοποιός έψαξα να τον βρω, αλλά ήταν πολύ αργά. Ακόμα μετανιώνω που δεν μπόρεσα να του πω πόσο ευγνώμων είμαι».

Πώς έγινε ηθοποιός - Έγιναν όλα από τύχη!

Μία ακόμα από τις ιστορίες που του άρεσε να διηγείται είναι το πώς έγινε ηθοποιός. «Δεν έψαχνα να γίνω ηθοποιός, έγιναν όλα από τύχη». Μία ημέρα έψαχνε στην εφημερίδα αγγελίες για λαντζέρηδες και δεν υπήρχε καμία. Σπανίως συνέβαινε κάτι τέτοιο και απογοητευμένος τσαλάκωσε στα χέρια του την εφημερίδα. Λίγο πριν την πετάξει στον κάδο, είδε να διαγράφεται στην πίσω σελίδα η φράση «Ζητείται ηθοποιός». Είπε «γιατί όχι». Όταν απέτυχε φυσικά να διαβάσει τον ρόλο στην ακρόαση, γιατί δεν ήξερε ανάγνωση, ο άντρας που ήταν επικεφαλής του είπε: «Γιατί δεν πας να γίνεις κάνας λαντζέρης». «Περπατώντας για να πάρω το μετρό αναρωτήθηκα "μα πού το κατάλαβε ότι είμαι λαντζέρης, μάγος είναι; Και μετά κατάλαβα ότι αυτή ήταν η αντίληψή του για την αξία μου ως άνθρωπος. Εκεί θύμωσα πολύ και το θεώρησα υπέρτατη προσβολή. Εκεί στον δρόμο πήρα μία απόφαση. Είπα "θα του δείξω ότι έκανε λάθος για μένα. Όχι μόνο θα γίνω ηθοποιός, αλλά θα γίνω και καλός ηθοποιός"».

Προσπάθησε να μπει σε θεατρική σχολή αλλά δεν τον δέχτηκαν αρχικά γιατί δεν διάβαζε καλά. Εκείνος τους πρότεινε να γίνει επιστάτης του κτιρίου σε αντάλλαγμα με μαθήματα. Το δέχθηκαν, αν και στις πρώτες του παραστάσεις έκανε πολλά λάθη. Οι συμφοιτητές του τον αγαπούσαν και σιγά σιγά άρχισε να παίζει όλο και πιο πολύπλοκους ρόλους, αφού έμαθε να διαβάζει. 

Ήταν, όπως λένε, ο πρωταγωνιστικός ρόλος στη θεατρική παράσταση Λυσιστράτη (βασισμένη στην ομώνυμη κωμωδία του Αριστοφάνη) στο Μπρόντγουεϊ, που του χάρισε καλές κριτικές. Εκεί τον πρόσεξε κι ο διευθυντής της 20th Century Fox, Ντάριλ Φ. Ζάνουκ, που τον προσέλαβε στα 22 του για να συμμετάσχει στην ταινία του Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς «Το Μίσος Προστάζει» (No Way Out, 1949) στο ρόλο ενός γιατρού που απειλείται από έναν λευκό άνδρα τον οποίο υποδύθηκε ο Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ. 

Η ερμηνεία του τον οδήγησε σε περισσότερους ρόλους, πολλοί από τους οποίους ήταν αξιοσημείωτοι, σε σχέση με εκείνους που προσέφεραν σε άλλους Αφροαμερικανούς ηθοποιούς της περιόδου. Καθιερώθηκε με τη συμμετοχή του στην ταινία «Η Ζούγκλα του Μαυροπίνακα» (Blackboard Jungle, 1955), όπου εμφανίστηκε στο ρόλο μαθητή μιας ανεπίδεκτης τάξης πλάι στον Γκλεν Φορντ. Η αρχή είχε γίνει και υποσχόταν μία πορεία καταπληκτική...

Αρνήθηκε να φάει... χαστούκι και να μην αντιδράσει!

«Βρήκα ένα τρόπο μέσα στη δουλειά μου να είμαι πιστός στις αρχές μου, να είμαι αξιοπρεπής, και ακόμα και σήμερα δεν θα έπαιζα ποτέ μία σκηνή που δεν θα ένιωθα τον εαυτό μου μέσα. Απλά δεν θα έπαιζα» είχε πει ο Πουατιέ πιστός στις αρχές του μέχρι την τελευταία του πνοή. Ο Πουατιέ είχε αρχικά αρνηθεί να παίξει στην ταινία «Το Μίσος Προστάζει», γιατί στην σκηνή που ο λευκός άνδρας τον χαστουκίζει το αρχικό σενάριο έλεγε ότι εκείνος έπρεπε να γυρίσει το κεφάλι του και να φύγει. Ο Πουατιέ είπε ότι αυτό θα ήταν ανήκουστο και ότι σε καμία περίπτωση δεν θα έπαιζε έναν μαύρο που θα έτρωγε χαστούκι από έναν λευκό και δεν θα αντιδρούσε στην Αμερική του '50.

Και όχι μόνον αυτό. Έβαλε την παραγωγή να δεσμευτεί ότι, αν μετά την προβολή της ταινίας υπάρξουν αντιδράσεις, η σκηνή αυτή δεν θα κοπεί ποτέ από την τελική κόπια του φιλμ... Η σκηνή παίχτηκε όπως ζήτησε ο Πουατιέ και θεωρήθηκε εμβληματική στο Χόλιγουντ όσον αφορά τον ρατσισμό. Ο ηθοποιός είχε αρνηθεί να παίξει ρόλους δολοφόνων, αλλά και τον ρόλο του... Οθέλλου σε τηλεοπτική παραγωγή. 

*Πηγές: BBC, Time, American Academy of Achievement, Guardian