Αντώνης Φραγκάκης: «Η γιόγκα απαιτεί μόνο ευλύγιστο μυαλό»

Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τη γιόγκα και τι σας ενέπνευσε περισσότερο στη φιλοσοφία της;

Ο λόγος που πήγα για πρώτη φορά σε ένα μάθημα γιόγκα είναι άσχετος με την πρακτική. Τότε δεν είχα καμία εικόνα του τι μπορεί να γίνεται σε ένα μάθημα γιόγκα ούτε το τι είναι η γιόγκα γενικότερα. Το 19971998 δεν υπήρχε το διαδίκτυο οπότε οι πληροφορίες έρχονταν από τους άλλους ή με προσωπική εμπειρία. Εκείνη τη μέρα, λοιπόν, έκανε πολύ κρύο και περνούσα έξω από έναν χώρο όπου έκαναν Hot Yoga. Μπήκα απλώς για να ζεσταθώ. Το μάθημα μου άφησε μια πολύ ωραία αίσθηση, κυρίως εσωτερική όχι εξωτερική, κι  έτσι συνέχισα να πηγαίνω. Τα πρώτα χρόνια οι πληροφορίες αφορούσαν το σώμα αλλά εκείνο που μ’ έκανε να επιστρέφω ήταν περισσότερο η γαλήνη που ένιωθα μετά από κάθε μάθημα παρά η άσκηση. Με τη φιλοσοφία της γιόγκα ήρθα σε επαφή ύστερα από πολλά χρόνια.

Τι διαφοροποιεί τη γιόγκα από τα άλλα είδη άσκησης;

Η γιόγκα αποτελεί άσκηση του μυαλού. Ο ορισμός της από τον άνθρωπο που συστηματοποίησε τη φιλοσοφία της, τον Μαχαρίσι Παταντζάλι, είναι «έλεγχος των μεταβολών του νου». Σε όλο το έργο αυτό  τα Yoga Sutras οι μεταβολές στο σώμα είναι ελάχιστες. Οι σωματικές ασκήσεις Asanas στα σανσκριτικά, που σημαίνει θέση, χρησιμοποιούνται με αυτόν τον στόχο: Να φέρουν τον νου σε ησυχία. Το σώμα είναι το όχημα. Η πραγματική άσκηση της γιόγκα είναι ότι προσπαθείς να είσαι στο εδώ και τώρα με πλήρη συνείδηση. 

Η γιόγκα απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους; Για ποιους θα μπορούσε να λειτουργήσει θεραπευτικά;

Ναι, απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους. Πολλοί έχουν την εντύπωση πως για να κάνει κάποιος γιόγκα πρέπει να είναι ευλύγιστος. Λάθος.Το σώμα μπορεί να είναι σε οποιαδήποτε κατάσταση.Το μυαλό χρειάζεται να είναι «ευλύγιστο». Έχω κάνει μάθημα σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας ή με σοβαρά κινητικά προβήματα και χάρη σε συγκεκριμένα βοηθήματα καρέκλες, τούβλα, σχοινιά, ζώνες, μαξιλάρια μπόρεσαν όχι μόνο να παρακολουθήσουν τα μαθήματα αλλά και να ωφεληθούν από αυτά. Μιλάω για τη Iyengar Yoga που γνωρίζω καλυτερα. Η γιόγκα εμπεριέχει τη θεραπεία. Η φράση «θεραπευτική γιόγκα» είναι πλεονασμός. Η θεραπεία ξεκινάει από τα μυοσκελετικά προβλήματα για να φτάσει μέχρι τα ψυχικά, περιλαμβάνοντας αναπνευστικά και νευρολογικά προβήματα.

Πόσο σημαντική είναι η επιλογή του κατάλληλου δασκάλου της γιόγκα; Και τι εννοούμε όταν λέμε «καλός δάσκαλος της γιόγκα»;

Σε ό,τι κι αν κάνουμε χρειαζόμαστε βοήθεια, πληροφορίες και καθοδήγηση. Παίρνουμε τον ρόλο του μαθητή κι αναζητούμε δασκάλους. Αυτόν που μας εμπνέει, που μας βοηθάει να προχωρήσουμε στον δρόμο μας ή μας δείχνει έναν άλλο που μας ενδιαφέρει, τον θεωρούμε καλό δάσκαλο. Τον καλό δάσκαλο βέβαια τον κάνει ο καλός μαθητής. Η σχέση είναι αμφίδρομη. Ωστόσο, ο πραγματικός δάσκαλος βρίσκεται μέσα μας. Οι άλλοι θα έλεγα, με κάθε σεβασμό προς τους δασκάλους μου, πως είναι συνοδοιπόροι.

Εφαρμόζοντας δύο από τις αρχές της γιόγκα –μη βία κι αλήθεια– ο Μαχάτμα Γκάντι άλλαξε τον κόσμο. Και μόνο την πρώτη να εφαρμόζαμε δε θα ήταν και λίγο

Η Iyengar Υoga ήταν το είδος της γιόγκα που σας γοήτευσε. Τι ακριβώς σας προσέλκυσε στο συγκεκριμένο είδος;

Όταν λέμε Ιyengar Yoga εννοούμε τη δουλειά που έκανε ο R.K.S Iyengar στο φιλοσοφικό σύστημα της γιόγκα. Αυτό έχει οκτώ πέταλα. Tα δύο πρώτα αφορούν ηθικές αρχές-συμπεριφορές προς τους άλλους και προς τον εαυτό μας: Μη βια, αλήθεια, άσκηση, μελέτη, εγκράτεια κ.λπ. Το τρίτο μιλάει για την άσκηση του σώματος, το τέταρτο της αναπνοής και τα άλλα τέσσερα είναι βήματα προς τον διαλογισμό. Ο R.K.S Iyengar ένωσε αυτά τα πέταλα μέσα από την πρακτική των Asanas. Εκτελείς μια στάση με σεβασμό στις δυνατότητές σου, όχι με βία, αλλά και μένοντας ειλικρινής στο πότε τεμπελιάζεις και πότε δουλεύεις. Συνοδεύεις την κίνηση με σεβασμό στην αναπνοή. Μένεις συγκεκτρωμένος και παρατηρείς ό,τι κάνεις κι ό,τι σκέφτεσαι την ώρα που το κάνεις. Εδώ βρίσκεται η δυσκολία κι η πραγματική άσκηση της γιόγκα. Προσπαθείς να βρίσκεσαι στο εδώ και τώρα, με πλήρη συνείδηση. Ο R.K.S Iyengar ένωσε στην εκτέλεση των Asanas τις ηθικές αρχές, την αναπνοή και τον διαλογισμό. Είναι ο άνθρωπος που μελέτησε τις στάσεις και βρήκε τον τρόπο να τις προσεγγίσουμε. Έφερε στην πρακτική όλα τα βοηθήματα που βρίσκουμε σε ένα καλό στούντιο γιόγκα. Τα αναφέρω αυτά γιατί οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούμε πόσο μεγάλη ήταν η επίδρασή του σε ένα σύστημα που υπάρχει κάποιες χιλιάδες χρόνια. Στην Ιyengar Yoga με γοήτευσε ο διαλογισμός στη στάση κι ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Πώς μπορούμε όλοι να επιλέξουμε το είδος της γιόγκα που μας ταιριάζει καλύτερα;

Επιλέγουμε ακούγοντας προσεκτικά μέσα μας αυτό που εκφράζει τις ανάγκες μας. Μπορεί να είναι μπάσκετ πολεμικές τέχνες, μαγειρική. Πρακτικές κι ερμηνείες της γιόγκα υπάρχουν πολλές.Το θέμα είναι να δείξουμε σεβασμό σε ό,τι επιλέγουμε και να μη χανόμαστε, πηγαίνοντας δεξιά κι αριστερά.

Ποιες από τις αρχές που διδάσκει η γιόγκα θα μπορούσαν, αν τις εφαρμόσουμε, ν’ αλλάξουν ουσιαστικά τη ζωή μας;

Εφαρμόζοντας δύο από τις αρχές της γιόγκα μη βία κι αλήθεια ο Μαχάτμα Γκάντι άλλαξε τον κόσμο. Και μόνο την πρώτη να εφαρμόζαμε δεν θα ήταν και λίγο.

[Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Open Life, που κυκλοφόρησε με το Έθνος της Κυριακής, 3 Νοεμβρίου]