Πώς θα κάνετε τα αρνητικά συναισθήματα φίλους σας

Ακούγεται συχνά ότι πρέπει να νιώθουμε διαρκώς ευτυχισμένοι, θετικοί και ικανοποιημένοι. Ό,τι αν δεν δείχνουμε ευτυχισμένοι, δεν θα είμαστε ευχάριστοι και, συνεπώς, οι άλλοι δεν θα μας αποδεχτούν. Όμως η ζωή και η πραγματικότητα δεν λειτουργούν καθόλου κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ο άνθρωπος έχει πρόσβαση σε ένα πλούσιο φάσμα συναισθημάτων, κάποια από τα οποία είναι θετικά και άλλα αρνητικά. Κάθε συναίσθημα έχει έναν πολύ σημαντικό λόγο ύπαρξης.

Μπορεί λοιπόν τα θετικά συναισθήματα να μας δημιουργούν μια μορφή εθισμού λόγω των ορμονών που εκλύονται στο σώμα μας, εντούτοις είναι γεγονός ότι η αρνητική τους όψη είναι αυτή που μας οδηγεί στην εξέλιξη, στην ωρίμανση και στην αυτογνωσία. Το να υποκρινόμαστε στον εαυτό μας ή στους άλλους ότι όλα είναι τέλεια δεν ισοδυναμεί μ’ αυτό που οι ψυχολόγοι εννοούν όταν λένε «σκέφτομαι θετικά». Η αποδοχή του ευάλωτου και σκοτεινού εαυτού μας είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να μας οδηγήσει σε μια πληρέστερη και πιο ευτυχισμένη ζωή. Ας δούμε λοιπόν πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα αρνητικά συναισθήματα προς όφελός μας.

1. Μετατρέποντας τον φθόνο και τη ζήλια σε κίνητρο για εξέλιξη

Το μάθημα: Είναι στη φύση μας να συγκρινόμαστε με τους άλλους, και πράγματι ο φθόνος είναι ένας κλέφτης της χαράς μας. Όμως η ζήλια είναι ένας τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ότι κάποιος άλλος βρίσκεται σε πιο πλεονεκτική θέση απ’ ό,τι εμείς. Επιπλέον μας δίνει την πληροφορία ότι θα θέλαμε κι εμείς να έχουμε ή να είμαστε αυτό που έχει ή είναι κάποιος άλλος.
Η αξιοποίηση: Η ζήλια μας δίνει την ευκαιρία να παρατηρήσουμε τι είναι αυτό που μας αρέσει στον άλλο και θα θέλαμε να υιοθετήσουμε. Οι άνθρωποι με υψηλή αυτοπεποίθηση δεν εύχονται το αντικείμενο της ζήλιας τους να γίνει λιγότερο καλό και ακτινοβόλο. Απεναντίας προσπαθούν να μάθουν ή και να μεταφέρουν κάποιες επιτυχείς στρατηγικές στις δικές τους συνθήκες ζωής ώστε να αποκτήσουν κι αυτοί την ακτινοβολία που επιθυμούν. 

2. Μετατρέποντας την αυτολύπηση σε συμπόνια

Το μάθημα: Η αυτολύπηση μας επιτρέπει να δούμε αυτά που πιστεύουμε ότι είναι κακώς κείμενα πάνω μας. Το δύσκολο αυτό συναίσθημα μας επιτρέπει να διακρίνουμε τα χαρακτηριστικά, τις πράξεις και άλλες καταστάσεις του εαυτού μας που δεν αποδεχόμαστε.
Η αξιοποίηση: Ενώ η ίδια η αυτολύπηση είναι μια αδρανής αρνητική στάση, μπορεί πολύ εύκολα να μετατραπεί σε ενεργητικά συναισθήματα όπως η συμπόνια. Τις περισσότερες φορές είμαστε οι χειρότεροι κριτές του εαυτού μας. Εάν η αυτολύπηση γεννιέται λόγω κάποιων λάθος πράξεων του παρελθόντος, τότε η αποστασιοποίηση από τον εαυτό σας μπορεί να σας βοηθήσει. Είναι πολύ πιθανό να αισθανόσασταν συμπόνια για κάποιον αγαπημένο σας που επειδή έκανε ένα λάθος τον βλέπατε να αυτομαστιγώνεται διαρκώς. Και αν μπορείτε να διοχετεύσετε τη συμπόνια σας προς κάποιον άλλο, τότε μπορείτε να τη στρέψετε και μέσα σας. Συγχωρήστε τον εαυτό σας, πάρτε το μάθημα και προχωρήστε μπροστά. Εάν η αυτολύπηση προέρχεται από εγγενή χαρακτηριστικά, τότε και πάλι μπορείτε να κάνετε περισσότερα. Και να θυμάστε ότι αυτά που θεωρούμε ευάλωτα σημεία αποτελούν πολύ συχνά πηγή δύναμης. 

3. Μετατρέποντας τον θυμό σε υγιή όρια

Το μάθημα: Αν και ο θυμός μπορεί να είναι κουρτίνα για πολλά άλλα διαφορετικά συναισθήματα στο παρασκήνιο, εντούτοις ας εστιάσουμε στον θυμό. Ο θυμός μας επιτρέπει να δούμε ότι κάποιος μας συμπεριφέρεται με τρόπο που δεν μας αξίζει και λόγω του ότι είναι ένα ενεργητικό συναίσθημα, μας κινητοποιεί σε δράση.
Η αξιοποίηση: Ο θυμός μας υπενθυμίζει ότι πολλές φορές η αιτία που κάποιος μας συμπεριφέρεται με κατώτερο τρόπο απ’ ό,τι μας αξίζει είναι τα ελλιπή όρια που έχουμε θέσει. Αντί να ασχοληθείτε με τους άλλους, είναι πολύ πιο χρήσιμο να δείτε το δικό σας μερίδιο ευθύνης, εάν υπάρχει. Τις περισσότερες φορές, εάν οριοθετήσετε σωστά τον εαυτό σας οι άλλοι δεν θα παραβαίνουν εύκολα τα όρια

4. Μετατρέποντας το άγχος και τον φόβο σε δύναμη

Το μάθημα: Ο φόβος είναι αρκετά εποικοδομητικός όταν εκφράζεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα και στρέφεται σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Όταν εκφράζεται μέσω του άγχους, ο φόβος βοηθά στην καλύτερη απόδοσή μας, στην προετοιμασία του σώματος για υπερβάσεις, στην όξυνση των αισθήσεων και των γνωστικών λειτουργιών μας. Έτσι, αισθανόμαστε άγχος πριν από μια ομιλία, μια σημαντική συνάντηση ή ένα σημαντικό γεγονός προκειμένου να εστιάσουμε ολοκληρωτικά εκεί και να αποδώσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο φόβος, γενικότερα, μας ενημερώνει για μια δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση και χάρη σ’ αυτόν η ανθρωπότητα επιβίωσε τόσες χιλιάδες χρόνια αποφεύγοντας ακραίους κινδύνους.
Η αξιοποίηση: Μπορούμε να «εκμεταλλευτούμε» το άγχος μας πριν από ένα μεγάλο γεγονός προκειμένου να αποδώσουμε καλύτερα. Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό να μην επιτρέψουμε να γίνει χρόνιο. Αν και υπάρχουν πολλές τεχνικές διαχείρισης του στρες, εντούτοις το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί συνολικά στον τρόπο ζωής. Τα μεγαλύτερα επιτεύγματα έγιναν από ανθρώπους που υπερέβησαν τους φόβους τους. Είναι φυσικό ο Κολόμβος να φοβόταν να ανοιχτεί στον ωκεανό, όμως όλοι γνωρίζουμε το αποτέλεσμα αυτής της πράξης σήμερα. Κάθε φορά που ξεπερνάτε έναν φόβο τον μετατρέπετε σε δύναμη ώστε να ξεπεράσετε άλλους, μεγαλύτερους και να δημιουργήσετε τη ζωή που εσείς θέλετε.

[Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Open Life, που κυκλοφόρησε με το Έθνος της Κυριακής, 26 Ιανουαρίου]