Η αιώνια λιακάδα ενός νεανικού μυαλού

Εγκέφαλος. Μας μαγεύει και μας παιδεύει. Μας κρατά ξύπνιους με τις χιλιάδες σκέψεις του, αλλά ακόμη κι όταν κοιμόμαστε αυτός συνεχίζει να δουλεύει. Μας εμπνέει με τις μεγαλειώδεις συλλήψεις του, μας γοητεύει με την οξυδέρκειά του και μας εξοργίζει με τις κατα καιρούς αδιανόητες εμμονές του. Όλοι, όμως, θα ευχόμασταν να παραμείνει για πάντα νέος, ένας σπινθηροβόλος έφηβος που αμφισβητεί και αναθεωρεί, που ονειροπολεί και πρωτοτυπεί. Σύμφωνα με ερευνητικές εργασίες από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνιας, ο εγκέφαλος αγγίζει τη μέγιστη αποδοτικότητά του στα 22 μας χρόνια ενώ από τα 27 και μετά αρχίζει σταδιακά να φθείρεται. Ωστόσο, η υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών ζωής και η ενασχόλησή μας με ποικίλες δραστηριότητες επιβραδύνει σημαντικά τον ρυθμό γήρανσης του εγκεφάλου. Εάν λοιπόν επιθυμείτε να παραμείνετε οξυδερκείς μέχρι τα βαθιά σας γεράματα, δοκιμάστε τα παρακάτω

Λύστε σταυρόλεξα

Τα καθέτως και τα οριζοντίως απαιτούν λίγη από την ενέργειά σας, ωστόσο σας ανταμείβουν με την όξυνση της μνήμης, της προσοχής και της λογικής σκέψης. Βρετανική έρευνα που παρουσιάστηκε το 2018 στο συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης για το Αλτσχάιμερ μελέτησε πάνω από 22.000 υγιείς συμμετέχοντες και κατέληξε στο συμπέρασμα πως όσο αυξανόταν ο χρόνος που αυτοί αφιέρωναν στα παιχνίδια σκέψης τόσο αυξάνονταν και οι επιδόσεις τους σε ποικίλες νοητικές λειτουργιές.

Μάθετε μια ξένη γλώσσα

Μυηθείτε στη γλώσσα μιας άλλης χώρας όχι μόνο για να προσθέσετε ένα σημαντικό προσόν στο βιογραφικό σας αλλά και γιατί οι έρευνες αποδεικνύουν πως έτσι γίνεστε εξυπνότεροι. Οι άνθρωποι που μαθαίνουν ξένες γλώσσες διαθέτουν αποδοτικότερο και πιο ευέλικτο ακουστικό σύστημα και τείνουν να εστιάζουν καλύτερα στα ηχητικά ερεθίσματα που επεξεργάζονται. Σύμφωνα, μάλιστα, με ερευνητές με επικεφαλής τον Γιόχαν Μέρτενσον, του Τμήματος Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Λουντ, η εκμάθηση ξένων γλωσσών ενισχύει τη μνήμη μας. Πράγματι, η νόσος Αλτσχάιμερ εμφανίζεται με καθυστέρηση σε ανθρώπους που είναι δίγλωσσοι ή πολύγλωσσοι στην καθημερινότητά τους. 

Χορέψτε

Δεν έχει σημασία αν λικνίζεστε σωστά, αρκεί να χορεύετε με την ψυχή σας. Κάθε φιγούρα σας αποτελεί και μια τονωτική ένεση στον εγκέφαλό σας. Αυτό πιστοποιεί και μια έρευνα του 2007 για τον χορό, τα ευρήματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Neuroscience και έδειξαν ότι η εκφύλιση που σχετίζεται με την ηλικία στις εγκεφαλικές δομές βελτιώθηκε δραματικά όταν οι συμμετέχοντες (με μέσο όρο ηλικίας τα 68) παρακολούθησαν μαθήματα χορού σε εβδομαδιαία βάση. 

Κοινωνικοποιηθείτε

Βγείτε έξω, μιλήστε, επικοινωνήστε. Βρετανική μελέτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης με επικεφαλής τον Τζερόμ Σάλετ, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science, επιβεβαιώνει πως η κοινωνικότητα δεν μεγαλώνει μόνο το δίκτυο των επαφών μας αλλά και τον ίδιο τον εγκέφαλό μας. Συγκεκριμένα, η μελέτη παρατήρησε ότι 6 εγκεφαλικές περιοχές των κοινωνικών ατόμων είναι μεγαλύτερες σε σχέση με αυτές των μοναχικών. Οι συζητήσεις, άλλωστε, οξύνουν τον νου, καθώς αναπτύσσουμε τα επιχειρηματά μας με πειστικότητα και σαφήνεια και, συγχρόνως, προσπαθούμε κατανοήσουμε τις θέσεις και τα συναισθήματα των φίλων μας.

Αγχωθείτε... αλλά με μέτρο

Το χρόνιο άγχος μάς αποδιοργανώνει, επηρεάζοντας την ικανότητά μας για λήψη αποφάσεων και έλεγχο των παρορμητικών συμπεριφορών. Και, φυσικά, γερνάει τον εγκέφαλό μας. Συγκεκριμένα, η υψηλή κορτζιζόλη προκαλεί μείωση του όγκου του εγκεφάλου σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιθεώρηση Neurology, στην οποία συμμετείχαν 2.231 μεσήλικες. Κι ενώ το χρόνιο άγχος φθείρει τα κύτταρα του εγκεφάλου σας, μια μικρή δόση αδρεναλίνης όχι μόνο δεν σας γερνά αλλά συμβάλλει και στην αποδοτικότερη οργάνωση των δραστηριοτήτων σας.

Κάντε διαλογισμό

Κι αφού αγχωθείτε, μετά χαλαρώστε. Αναπνεύστε βαθιά, βρείτε το κέντρο σας και αναπλάστε τον εγκέφαλό σας. Ερευνητική ομάδα του Χάρβαντ πραγματοποίησε μια μελέτη και παρατήρησε τις αξιοσημείωτες μεταβολές στη δομή του εγκεφάλου 16 εθελοντών μετά από 8 εβδομάδες εξάσκησης στον διαλογισμό.

Σπάστε τη ρουτίνα

Επαναπρογραμματιστείτε! Η ρουτίνα προσφέρει ένα αίσθημα ασφάλειας αλλά συγχρόνως προκαλεί στασιμότητα. Δεν διεγείρει τον εγκέφαλο, δεν σας ωθεί να υπερβείτε τα όριά σας. Ξαφνιάστε λοιπόν τον εαυτό σας. Αλλάξτε τη διαδρομή που ακολουθείτε για το γραφείο, δοκιμάστε να γράψετε με το αριστερό αν είστε δεξιόχειρες, ταξιδέψτε, ξεκινήστε ένα νέο χόμπι. Ξεβολευτείτε, εξερευνήστε τις άπειρες δυνατότητές σας και, ως ανταμοιβή, κερδίστε χρόνια εγκεφαλικής νιότης.

Διαβάστε

Τα βιβλία αποτελούν τροφή για τον εγκέφαλο. Επιλέξτε τουλάχιστον ένα ανάγνωσμα τον μήνα και ισχυροποιήστε την αντίληψη και την κριτική σας σκέψη, οξύνετε τη φαντασία σας, μείνετε σε εγρήγορση. Επίσης, όπως πιστοποιεί και έρευνα του 2012 απ’ το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, το διάβασμα ενεργοποιεί τους νευρώνες που ευθύνονται για την καλή λειτουργία της μνήμης.

Γράψτε

Δεν έχει σημασία αν διαθέτετε συγγραφικό ταλέντο. Γράψτε γιατί σας ωφελεί. Ο γραπτός λόγος απαιτεί επιχειρήματα, συνοχή, συνάφεια, αντίληψη και φαντασία. Δοκιμάστε να δημιουργήσετε ένα πεζό κείμενο, στείλτε άρθρα σας σε διαδικτυακές σελίδες ή απλώς θυμηθείτε το ημερολόγιο των παιδικών σας χρόνων. Και όταν ξεκινήσετε το γράψιμο, κάντε το σωστά και προτιμήστε το χέρι από το πληκτρολόγιο. Μελέτη του 2012 του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα κατέληξε στο συμπέρασμα πως ενώ πληκτρολογούμε πιο γρήγορα από ό,τι γράφουμε, αυτή ακριβώς η ταχύτητα περιορίζει την ικανότητά μας να επεξεργαζόμαστε νέες ιδέες.

Τραφείτε υγιεινά

Προτιμήστε κυρίως τη μεσογειακή διατροφή και αποφύγετε τα πολλά λιπαρά και τη ζάχαρη. Επιλέξτε τη χαμηλή πρόληψη θερμίδων με τροφές που περιέχουν πολυακόρεστα ω3 λιπαρά οξέα και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Επίσης, καθιερώστε στη διατροφή σας τον κουρκουμά, καθώς με την αντιφλεγμονώδη δράση του προλαμβάνει το Αλτσχάιμερ. 

Κοιμηθείτε σωστά

Κοιμηθείτε αρκετά και ποιοτικά. Έρευνα του Ιατρικού Ινστιτούτου στο Σαν Φρανσίσκο πιστοποιεί πως ο εγκέφαλός μας δέχεται ισχυρό πλήγμα όταν δεν κοιμόμαστε σωστά. Ύστερα, μάλιστα, από 3 ή 4 χρόνια κακού ύπνου ο εγκέφαλος είναι 5 χρόνια πιο γερασμένος από τη βιολογική του ηλικία, καθώς παρατηρούνται προβλήματα στη μνήμη και στην ικανότητα συγκέντρωσης.

[Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Open Life, που κυκλοφόρησε με το Έθνος της Κυριακής, 23 Φεβρουαρίου]