Ο λαός και το λάθος

Με τη σκιά της τρομοκρατικής επίθεσης στο Στρασβούργο να βαραίνει τη σημερινή -και ίσως την πλέον κρίσιμη- συγκέντρωση των «Κίτρινων Γιλέκων», ένα από τα αιτήματα αυτής της αχαρτογράφητης, ακόμα, εξέγερσης προκαλεί αγωνία στους πολιτικούς γενικά και όχι μόνο στον Μακρόν.

Ανάμεσα στα πολλά τους αιτήματα, αυτό που προκαλεί την αναστάτωση είναι που απαιτούν κάτι ανάλογο με «άμεση δημοκρατία»: διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τροποποίηση του Συντάγματος, ώστε στο εξής ο λαός να μπορεί να διενεργεί δημοψηφίσματα όποτε πιστεύει ότι χρειάζεται, συγκεντρώνοντας 700.000 υπογραφές.

Κι όχι μόνο αυτό, αλλά να δοθεί στους πολίτες δικαίωμα να ζητούν δημοψήφισμα και για νόμους που ψηφίζει το Κοινοβούλιο, ενώ ο εκάστοτε Μακρόν (ο πρόεδρος) να υποχρεούται να θέτει στην κρίση του λαού τις διάφορες διεθνείς συμφωνίες προτού τις επικυρώσει.

«Θέλουμε να μπορούν οι άνθρωποι να αποφασίζουν για τα θέματα που είναι κρίσιμα στις ζωές τους και όχι να ψηφίζουν μία φορά κάθε πέντε χρόνια, και μετά να αφήνουν τους εκλεγμένους να κάνουν ό,τι θέλουν» δήλωσε ένας διαδηλωτής.

Και κάπου εδώ οι πολιτικοί τρομοκρατούνται - όχι μόνο στη Γαλλία. Μόνο ο αριστερός Μελανσόν και η ακροδεξιά Λεπέν στηρίζουν αυτό το αίτημα, και πάλι όχι με ιδιαίτερη θέρμη. Γιατί όμως;

Γιατί πολύ συχνά ο λαός δεν είναι ώριμος για να αποφασίζει σε κρίσιμα θέματα, λένε. Θυμίζουν το Brexit. Στην Ελλάδα π.χ., ας φανταστούμε τι θα έβγαζε ένα δημοψήφισμα για τη Μακεδονία ή για το κλείσιμο των συνόρων στους μετανάστες, ή ακόμα, για την επαναφορά της θανατικής ποινής σε βιαστές και άλλους εγκληματίες.

Δεν είναι πρόβλημα μιας χώρας. Στην Ελβετία π.χ., έχει παλιότερα γίνει δημοψήφισμα για να απαγορευτούν οι μιναρέδες και το «ναι» νίκησε, αν και στη χώρα αυτή υπήρχαν μόνο τέσσερις μιναρέδες.

Οι πολιτικοί, λοιπόν, με εξαιρέσεις στα άκρα, θεωρούν τον λαό ανώριμο να αποφασίζει άμεσα για την τύχη του. Υποστηρίζουν ότι αν δεν έχει καθοδήγηση, ίσως οδηγηθεί σε τραγικές αποφάσεις, σε βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε βάρος, εντέλει, του ίδιου του λαού.

Βέβαια δεν συμφωνούν όλοι. Πολλοί αντιλέγουν ότι το βαθύ πρόβλημα της δημοκρατίας σήμερα δεν είναι η άμεση λαϊκή άσκησή της με το ενδεχόμενο επικράτησης του θυμικού, αλλά το ακριβώς αντίθετο: η ιδιώτευση, ο καναπές, η αποχή, που τα τελευταία χρόνια θεριεύουν στον κόσμο.

Και προσθέτουν ότι κι αν ο λαός κάνει λάθος, τουλάχιστον θα έχει αποφασίσει ο ίδιος για την τύχη του κατά πλειοψηφία, κι αυτό σε μια δημοκρατία πρέπει να είναι αποδεκτό.

Αν όμως κάνει λάθος επιλογή ο πολιτικός; Και, εντέλει, τον πολιτικό ο λαός δεν τον ψηφίζει; Αν το λάθος ήταν εκεί;