Εναλλακτική Ιστορία και πραγματικότητα

Η αγάπη μου για την Ιστορία αυξάνεται ραγδαία, όσο μεγαλώνω. Ακόμα θυμάμαι τα περισσότερα εξώφυλλα των σχολικών βιβλίων Ιστορίας του ‘70 και του ’80. Όπως επίσης θυμάμαι ιστορικά γεγονότα που περιγράφονταν αρκετά διαφορετικά από ό,τι στις μέρες μας και δεν αναφέρομαι μόνο στην περίοδο της επαναστάσεως του 1821, το αφήγημα της οποίας τροποποιείται συχνά-πυκνά.

Σαφέστατα, εκλείπουν πλέον οι σκληροί χαρακτηρισμοί των εκάστοτε αντιπάλων, όπως επίσης η εξιστόρηση μαχών με έμφαση στις σφαγές. Υιοθετείται σε όλον τον προηγμένο κόσμο, μια πιο ανάλατη, πεζή καταγραφή των γεγονότων.

Κλασικό παράδειγμα της τάσης, η συγγραφή κοινών σχολικών βιβλίων Ιστορίας μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Στην περιοχή μας, αντιπροσωπείες από τις γειτονικές χώρες συμμετέχουν σε κοινές επιτροπές για τη σωστότερη και λιγότερο εθνικιστική καταγραφή των πλείστων συγκρούσεων.

Σοφή πρωτοβουλία, καθώς η διαιώνιση αντιπαλότητας και μίσους, δεν οδηγεί πουθενά. Μάλιστα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, ότι φέρνουν κοντύτερα την  πιθανότητα επαναλήψεων αντιστοίχων καταστάσεων.

Εύλογο το ερώτημα κάθε Ιστοριοδίφη, όσον αφορά την αληθινή διάσταση των αφηγημάτων που μελετώνται σήμερα. Πόσο κοντά είναι στην πραγματικότητα; Ποια ήταν τα πραγματικά αίτια ενός γεγονότος; Ποιοι ήταν οι παράγοντες που επιτάχυναν την έναρξη ενός πολέμου; Υπήρξαν πραγματικά άνθρωποι που προκάλεσαν κοσμογονικές αλλαγές; Ή απλώς εξέφραζαν μια γενική τάση για ανατροπή σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο;

Με δεδομένη την υπό όρους και προϋποθέσεις αποδοχή της Ιστορίας από σημαντικό μέρος των μελετητών, την τελευταία 20ετία, έχει αναπτυχθεί ένας άτυπος κλάδος, η Εναλλακτική Ιστορία.

Προφανώς, αναφέρομαι σε βιβλία και εργασίες κορυφαίων Ιστορικών, όπως ο Ν. Φέργκουσον, ο Ελληνο-Αμερικανός Π. Τσούρας, ο Ρ. Έβανς κ.α. οι οποίοι γνωρίζουν σε βάθος και κατόπιν διασταύρωσης, συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους. Η ευρεία γνώση των συνθηκών, αιτιών, προσώπων προσφέρει τη δυνατότητα εξέτασης εναλλακτικών εξελίξεων, μικρών και μεγάλων, που θα μπορούσαν να ανατρέψουν όχι μόνο την έκβαση μιας μάχης, αλλά και την ανθρώπινη πρόοδο.

Θα είχε ξεκινήσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος αν ο νεαρός Α. Χίτλερ είχε εισαχθεί στην Ακαδημία Τεχνών της Βιέννης το 1908;

Θα είχε διατηρηθεί το καθεστώς της δουλείας αν οι Νότιες Πολιτείες είχαν κερδίσει στον Αμερικανικό Εμφύλιο;

Θα υπήρχε ακόμα η ΕΣΣΔ αν δεν είχε πεθάνει σχετικά σύντομα μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση ο Λένιν;

Θα είχε χωριστεί η χώρα μας σε Βόρεια και Νότια Ελλάδα, αν δεν υποχωρούσαν οι Κομμουνιστές το 1949;

Τι θα είχε συμβεί αν οι Έλληνες ηττούνταν στον Μαραθώνα;

Τι θα είχε συμβεί αν ο Ν.Τσάμπερλεϊν δεν είχε δεχτεί την προσάρτηση της Σουδητίας από τη Ναζιστική Γερμανία;

Πιστέψτε με, μόνο οι εικασίες για το τι θα μπορούσε να είχε συμβεί είναι από διασκεδαστικές μέχρι και τραγικές!