Δημοκρατία και Γραφειοκρατία

Η ποιότητα της Δημοκρατίας εξαρτάται από την ποιότητα του διαλόγου που οδηγεί ένα πολιτικό σώμα σε αποφάσεις. Η ποιότητα της γραφειοκρατίας εξαρτάται από την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα με την οποία ανταποκρίνεται ένας φορέας του Δημοσίου στις ανάγκες των πολιτών. Η εσκεμμένη ή ακούσια σύγχυση των δύο οδηγεί στον αυταρχισμό.

Κανένα σώμα δεν το ζει αυτό πιο γλαφυρά από το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Η απόλυτη εξουσία Κυβέρνησης και Υπουργών οδηγεί σε διαδικασίες κατ’ επείγοντος, σε βιαστικά και κακογραμμένα νομοσχέδια, σε τροπολογίες τελευταίας στιγμής, σε κενά, επικαλύψεις και αντιφάσεις και σε τυφλή κομματική πειθαρχία. Στο όνομα της ταχύτητας η λειτουργία του σημαντικότερου δημοκρατικού θεσμού μπαίνει σε δεύτερη μοίρα μπροστά σε άλλες προτεραιότητες.

Οι δικαιολογίες είναι άφθονες: «Δεν περιμένουν οι ξένες αγορές το Ελληνικό Κοινοβούλιο», «Αν ανοίξεις αυτή τη συζήτηση δε θα γίνει ποτέ τίποτα», «Έλα μωρέ τώρα, τι να μας πει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ;» (όπου ΑΝΤΑΡΣΥΑ πολλοί μικροί και μεγάλοι πολιτικοί σχηματισμοί ή κοινωνικές ομάδες), «Δεν προλαβαίνουμε τις προθεσμίες», κλπ.

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, έχοντας εγκαταλείψει το δύσκολο έργο της επιτάχυνσης της γραφειοκρατίας, που απαιτεί δουλειά και πολιτικό κόστος, έχει προσφύγει στην εύκολη λύση της έκπτωσης της Δημοκρατίας. Η πραγματικότητα είναι ότι ελάχιστοι δημόσιοι λειτουργοί έχουν λιγότερη εξουσία από τους εκλεγμένους βουλευτές της πλειοψηφίας και ελάχιστες προσπάθειες αναβάθμισης του Κοινοβουλίου ξεκινούν με την αναβάθμιση του ρόλου των εκπροσώπων του Ελληνικού Λαού. Η δε τελευταία χρονολογείται από το 2010 και την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ. Έκτοτε ουδέν. Κανείς δεν ασχολείται με την κατάργηση των τροπολογιών της τελευταίας στιγμής ή με την πραγματική, ηλεκτρονική και κοινωνική, διαβούλευση.

Δυστυχώς, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν πέσει θύμα του ίδιου συνδρόμου. Σε ένα από τα τελευταία Δημοτικά Συμβούλια ζήτησα από τον Δήμαρχο Αθηναίων να εξηγήσει στο σώμα γιατί δεν λειτουργούν σωστά το Δημοτικό Συμβούλιο, η Οικονομική Επιτροπή, η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και τα συμβούλια των Διαμερισμάτων. Συγκεκριμένα, του επεσήμανα, ως παραδείγματα εκείνης της εβδομάδας, ότι σε ένα Διαμέρισμα προσέθεταν θέματα εκτός ημερησίας διάταξης ακόμη και αρκετή ώρα μετά την έναρξη της συνεδρίασης ενώ η σύγκληση μιας έκτακτης Οικονομικής Επιτροπής έγινε στις 12 το μεσημέρι για να συνεδριάσει στις 2μ.μ! Η απάντησή του ήταν αποστομωτική:

«....''Για τη λειτουργία του Δήμου, που έθεσε ο κ. Γερουλάνος λίγο νωρίτερα. Καταλαβαίνω ότι κινούμαστε με πολύ μεγάλες ταχύτητες, καταλαβαίνω ότι αυτό είναι κάτι το ασυνήθιστο αλλά νομίζω ότι αυτό θα πρέπει να πιστωθεί, όχι μόνο στη Δημοτική Αρχή αλλά σε όλο το Δημοτικό Συμβούλιο, ότι μπορούμε να καταρρίπτουμε τον μύθο ενός υπεργραφειοκρατικού δημόσιου οργανισμού και να τρέχουμε αποτελεσματικά''... Σε απλή γλώσσα, και ελπίζω να μην παρερμηνεύω, «τι τη θέλετε τόση δημοκρατία, όταν έχουμε τόσο γρήγορα αποτελέσματα;»

Δυστυχώς για τον Δήμαρχο και όλους εμάς δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Το 17% των θεμάτων που έρχονται στο Δημοτικό Συμβούλιο έρχονται εκπρόθεσμα. Όταν λέμε εκπρόθεσμα, εννοούμε ότι τα εισηγητικά τους έρχονται μετά την Πέμπτη για να τα συζητήσουμε Δευτέρα. Για το υπόλοιπο 83% των θεμάτων, έχουμε μία εργάσιμη μέρα –την Παρασκευή– για να μελετήσουμε τα εισηγητικά, να καταλάβουμε, να συζητήσουμε με ειδικούς και υπαλλήλους του δήμου, με δημότες τους οποίους αφορά το κάθε ζήτημα και να συντονίσουμε τις παρεμβάσεις μας εντός της παράταξής μας για περίπου 40-70 θέματα που έρχονται εντός Ημερήσιας Διάταξης. Στο 17% δεν έχουμε ούτε μία εργάσιμη μέρα προετοιμασίας. Ποια ποιότητα διαλόγου;

Οι διαδικασίες στο Δημοτικό Συμβούλιο, στις Επιτροπές και στα Διαμερίσματα απαξιώνουν τη λειτουργία τους, την ποιότητα του διαλόγου και την ποιότητα της δημοκρατίας. Για να είναι ολοκληρωμένη μια δημοκρατική διαδικασία χρειάζεται τρία πράγματα: το σωστό σώμα που θα αποφασίσει, τη σωστή ενημέρωση και προετοιμασία του σώματος και τον σεβασμό των διαδικασιών που εξασφαλίζουν στο σώμα διαφάνεια, διαβούλευση και λογοδοσία. Κανένα από τα τρία δεν έχει διασφαλιστεί σε ικανοποιητικό βαθμό στον Δήμο και τα αποτελέσματα είναι ορατά.

Από την απώλεια χρημάτων Σχολικής Επιτροπής που κόστισε στον δημότη της Αθήνας περίπου 60.000 ευρώ έως τις διάφορες αγορές του Μεγάλου Περιπάτου και τον πρόσφατο ευτελισμό διαδικασίας προσλήψεων, τα παραδείγματα κακοδιοίκησης αφθονούν. Το κύρος των θεσμών, ακόμα και στον δήμο της πρωτεύουσας της χώρας, ματώνει καθημερινά…

Γιατί θα έπρεπε αυτό να μας απασχολεί; Γιατί και αποτέλεσμα δεν φέρνει και τη Δημοκρατία υπονομεύει – και ξέρουμε που οδηγεί αυτό, ειδικά στην Αθήνα. Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο: η δημοκρατική λειτουργία των θεσμών αφορά και τη δυνατότητα των Δήμων να διεκδικούν αρμοδιότητες και εξουσία.

Δεν γνωρίζω ούτε έναν Δήμαρχο που να μη ζητάει περισσότερες αρμοδιότητες και μεγαλύτερη εξουσία για να υπηρετήσει την τοπική κοινωνία του. Και δεν είμαστε λίγοι που πιστεύουμε ότι για να γίνουν τα πράγματα καλύτερα στην Ελλάδα πρέπει οι αποφάσεις να έρχονται πιο κοντά στον Ελληνικό Λαό, σε θεσμούς στους οποίους ο ίδιος έχει λέγειν και τη δυνατότητα ελέγχου της εξουσίας. Πώς θα γίνει αυτό όταν στον Δήμο συμπεριφερόμαστε κατ’ εικόνα και μικρογραφία του κεντρικού πολιτικού συστήματος;

Η παράταξή μας, «ΑΘΗΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΣΥ», έχει ξεκινήσει μια δουλειά καταγραφής και επεξεργασίας προτάσεων που θα οδηγήσουν στην αναβάθμιση της λειτουργίας του Δημοτικού Συμβουλίου και θα βοηθήσουν στην αναβάθμιση της ποιότητας του δημοκρατικού διαλόγου στον Δήμο.

Η δουλειά μας αξιολογεί τα πάντα: από την ανάγκη να έρθει ένα θέμα στο Δημοτικό Συμβούλιο μέχρι την αλλαγή του τρόπου ιεράρχησης των θεμάτων και διεξαγωγής του διαλόγου. Αλλά όσο καλές και να είναι οι προτάσεις, στις οποίες θα καταλήξουμε, η επιρροή τους θα είναι ελάχιστη αν οι υπεύθυνοι σωστής λειτουργίας των θεσμών μπερδεύουν τον περιορισμό της γραφειοκρατίας με τον περιορισμό της Δημοκρατίας.