Θεσσαλονίκη: Η Ανάπλαση της ΔΕΘ και η ανάγκη για Μητροπολιτικό Πάρκο

Παρά την παραδοχή πολιτών και πολιτικών ότι η αστυφιλία συνοδεύεται από πολλά προβλήματα, εν τούτοις ο πληθυσμός συνεχίζει να συγκεντρώνεται στις μεγάλες πόλεις. Η Θεσσαλονίκη δυστυχώς δεν έχει ξεφύγει από αυτόν τον κανόνα. Η πόλη αυτή με την εξαίρετη γεωγραφική της θέση και την μακραίωνη πολυπολιτισμική της ιστορία, θα μπορούσε να προσφέρει ευεξία στους κατοίκους της και να  αποτελέσει ιδανικό τουριστικό προορισμό. Όμως τα πολεοδομικά εγκλήματα με τις αντιπαροχές και την πυκνή δόμηση, την κακοποίηση πολλών φυσικών περιοχών πρασίνου, την κάλυψη όλων των φυσικών ρεμάτων, την μη ικανοποιητική διατήρηση των ιστορικών της μνημείων, το κυκλοφοριακό πρόβλημα και την ατμοσφαιρική ρύπανση, οδήγησαν την πόλη στην υποβάθμιση, μακριά από τους τίτλους της συμπρωτεύουσας ή της νύφης του Θερμαϊκού. Η αντίφαση αυτή παρατηρείται και σε άλλες περιοχές όπως ο οικισμός Δενδροπόταμος, που ούτε δένδρα έχει, ούτε ποτάμι έχει για να είναι υπερήφανος. Ο Εύοσμος που με τους γειτονικούς δήμους πνίγονται στη δυσοσμία από καιρού εις καιρόν. Ο Εχέδωρος (Γαλλικός) ποταμός έπαψε, προ πολλού, να έχει δώρα και πολλές άλλες κατ' ευφημισμό περιοχές όπως  Ωραιόκαστρο, Καλλιθέα κ.λπ. Το χειρότερο όμως είναι ο εθισμός στη μιζέρια και ότι τα παθήματα δεν έγιναν και δεν γίνονται μαθήματα.

Παρά την πολύ μικρή αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο (δήμος Θεσσαλονίκης μόλις 2,2 τ.μ. Για σύγκριση: Ρώμη 9 τ.μ., Παρίσι 8 τ.μ.), η αντιπαροχή και η τσιμεντοποίηση δυστυχώς δεν σταματά και από ότι φαίνεται προτείνεται να συνεχισθεί και με την «ανάπλαση» της ΔΕΘ, η οποία ψευδεπίγραφα εμπεριέχει και το δήθεν Μητροπολιτικό πάρκο. Οι περισσότεροι γνωρίζουν ακριβώς τι είναι Μητροπολιτικό πάρκο, κάποιοι έχουν δει σχετικές φωτογραφίες ή είχαν την τύχη να επισκεφτούν τέτοια πάρκα στην Ευρώπη, ακόμα και στις πρωτεύουσες γειτονικών Βαλκανικών χωρών. Άλλωστε έχει γίνει τόση πολύ συζήτηση για το Μητροπολιτικό πάρκο του Ελληνικού στην Αττική, το οποίο όπως είναι γνωστό, έχει έκταση 6.200 στρέμματα. Στο οικόπεδο της ΔΕΘ, 180 στρεμμάτων ποια έργα να χωρέσουν; Στο οικόπεδο αυτό μόνο αν γκρεμισθούν κάποια κτήρια και δεν χτισθούν άλλα, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα αξιοπρεπές αντίστοιχο του ονόματός του, πάρκο για τους πολίτες και τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης.

Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά ενός Μητροπολιτικού πάρκου; Με απλά λόγια είναι μια όαση πρασίνου, ανοιχτή σε όλες τις ηλικίες των κατοίκων της πόλης και των επισκεπτών χωρίς διακρίσεις και για την εξυπηρέτηση αυτών, ήπιες μόνο παρεμβάσεις επιτρέπονται και κάποια στοιχεία μνήμης μπορούν να παραμείνουν ή να σχεδιασθούν για να θυμίζουν τις ένδοξες μέρες της ΔΕΘ και την πλούσια ιστορία της πόλης.

Οι χώροι πρασίνου ενός αυθεντικού Μητροπολιτικού πάρκου, με την βιοποικιλότητά τους, προσφέρουν πολλές υπηρεσίες, τελείως απαραίτητες για την υγεία και ευεξία των πολιτών. Οι κύριες προϋποθέσεις για την παροχή αυτών των υπηρεσιών είναι τα κατάλληλα είδη δένδρων και η ύπαρξη γόνιμου εδάφους, καλυμμένου με ποώδη ή θαμνώδη βλάστηση με καλλωπιστικά, αρωματικά και άλλα φυτά.

Κάποιες από τις υπηρεσίες που προσφέρει η βλάστηση στον άνθρωπο είναι προφανείς, όπως η παροχή ενδιαιτήματος για διάφορα είδη πανίδας (π.χ. πουλιά, έντομα κ.λπ.), η σκίαση, τελείως απαραίτητη για το καλοκαίρι, η προστασία από τους ανέμους και τους θορύβους, η βελτίωση του μικροκλίματος με τη ρύθμιση της θερμοκρασίας και της υγρασίας με την εξάτμιση και τη διαπνοή των φυτών. Κάποιες άλλες λειτουργίες, εξίσου απαραίτητες για την υγεία των ανθρώπων δεν γίνονται αντιληπτές με γυμνό μάτι. Αυτές είναι η απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα (αέριο θερμοκηπίου) από την ατμόσφαιρα με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης και η παραγωγή οξυγόνου, το φιλτράρισμα του αέρα με την κατακράτηση κυρίως στα φύλλα των ποικίλων σωματιδίων, βαρέων μετάλλων και κάποιων αέριων ρύπων, όπως για παράδειγμα το διοξείδιο του θείου. Το έδαφος επίσης, πέρα από την συγκράτηση του νερού βροχής, τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων και την παροχή θρεπτικών στοιχείων στα φυτά, περιέχει μικροοργανισμούς (βακτήρια και μύκητες), οι οποίοι απορροφούν και αυτοί ρύπους της ατμόσφαιρας όπως για παράδειγμα το τοξικό μονοξείδιο του άνθρακα. Μέχρι σήμερα δυστυχώς δεν έχει εκτιμηθεί, στο βαθμό που θα έπρεπε, η αξία της φύσης στην πόλη και ιδιαίτερα η λειτουργία του εδάφους, το οποίο έχει παντού καλυφθεί με άσφαλτο και τσιμέντο με αποτέλεσμα και τις συχνές πλημμύρες. Σήμερα δεν υπάρχει σοβαρό επιχείρημα για άλλη τσιμεντοποίηση και αντιπαροχή στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

Μετά από όλα αυτά γεννιέται το ερώτημα και με την λειτουργία της ΔΕΘ τι θα γίνει; Η απάντηση είναι ότι υπάρχουν λύσεις, αρκεί να υπάρξει η πολιτική βούληση για μια δημοκρατική, δίκαια και βιώσιμη προοπτική αυτής της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Από το βήμα της ΔΕΘ έχουν κατά καιρούς εξαγγελθεί, όπως συνηθίζεται, διάφορες προτάσεις από όλους τους πρωθυπουργούς της μεταπολίτευσης. Μια ρεαλιστική και επίκαιρη πρόταση είναι η δημιουργία ενός πραγματικού Μητροπολιτικού πάρκου στη θέση της ΔΕΘ και η μετεγκατάσταση της έκθεσης δυτικά. Την λύση αυτή κατά τη γνώμη μας ενστερνίζεται η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής. Παρόλο που υπάρχουν πολλοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη για μια σωστή απόφαση οι κυριότεροι λόγοι που συνηγορούν υπέρ της πρότασης αυτής είναι:

Ο χώρος όπου πρωτολειτούργησε η ΔΕΘ, το 1926 ήταν τότε εκτός πόλης. Οι αρχές που πήραν την τότε απόφαση κάτι θα ξέρανε. Αλλιώς θα την τοποθετούσανε στην Αριστοτέλους για παράδειγμα.

Παρόλο που άλλαξε ο τρόπος λειτουργίας της ΔΕΘ με τις διάφορες κλαδικές εκθέσεις, όλοι γνωρίζουμε το κυκλοφοριακό χάος που δημιουργείται κατά την λειτουργία της Agrotica. Με τον τρόπο αυτό αδικείται και η Agrotica και η πρωτογενής παραγωγή της χώρας, την οποία δεν πρέπει αλαζονικά να παραβλέπουμε.

Είναι καιρός πλέον να αποκατασταθεί η πολλαπλά υποβαθμισμένη δυτική Θεσσαλονίκη και να δικαιωθούν οι πολίτες ενός κατώτερου θεού της ευρύτερης δυτικής Θεσσαλονίκης, ανάγκη την οποία όλοι αναγνωρίζουν.

Για την τεκμηρίωση της πρότασης για μετεγκατάσταση της ΔΕΘ δυτικά μπορεί να υποστηριχθεί, ότι οι δυτικές περιοχές χρειάζονται μια πρωτοβουλία αναβάθμισης για να λυθούν κάποια από τα χρόνια προβλήματα της περιοχής και να βελτιωθεί το τριτοκοσμικό περιβάλλον στο οποίο ζουν χιλιάδες πολίτες και το οποίο συνεχώς υποβαθμίζεται, ενώ η ανατολική Θεσσαλονίκη συνεχώς αναβαθμίζεται. Κάποια έργα αποδεικνύουν την εξόφθαλμη πολιτική διακρίσεων υπέρ της Ανατολικής Θεσσαλονίκης όπως είναι το Τεχνολογικό Πάρκο, Τμήματα του Α.Π.Θ. (Μουσικών σπουδών, Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος), το Διεθνές Πανεπιστήμιο,  το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και το Μουσείο Τεχνολογίας με το Πλανητάριο, το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων και πολλές  άλλες εξαγγελίες όπως η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, το Τεχνολογικό πάρκο 4^ης γενιάς ThessINTEC κ.λπ.

Αντ' αυτών τι υπάρχει στη δυτική Θεσσαλονίκη; Είναι σε όλους γνωστά: ΤΙΤΑΝ, ΕΚΟ, Χημικές βιομηχανίες, Βιολογικός καθαρισμός υγρών αποβλήτων Θεσσαλονίκης, Σωφρονιστικό κατάστημα Διαβατών, Στρατόπεδο μεταναστών Αναγνωστοπούλου κ.λπ. Παρακαλώ μακριά από μένα ο οποιοσδήποτε ρατσισμός. Ανέφερα απλώς μερικά μόνο παραδείγματα για σύγκριση και προβληματισμό, καθότι η Θεσσαλονίκη δεν είναι μόνο το κέντρο της και οι δήμοι στα ανατολικά.

Είναι πλέον καιρός να αναγνωρισθούν τα λάθη του παρελθόντος που έχουν γίνει με την αλλαγή χρήσεων γης και την εγκατάσταση ρυπογόνων βιομηχανιών σε γόνιμα εδάφη και τόσο κοντά στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης. Το επιχείρημα ότι άνοιξαν θέσεις εργασίας είναι ψευδεπίγραφο για δυο κυρίως λόγους: α) Πολλοί κάτοικοι των περιοχών αυτών, ασκούσαν την Γεωργία και κτηνοτροφία. Υπήρχαν και πολλοί λαχανόκηποι σε γόνιμα εδάφη, αρδευόμενοι από τον Εχέδωρο ποταμό και από τους πλούσιους υπόγειους υδροφορείς, μέχρι τη στιγμή που το νερό οδηγήθηκε στην περιοχή της Esso Papas τότε. Αυτό ήταν το πρώτο χτύπημα της αγροτικής περιοχής εκατέρωθεν του ποταμού. β) Με την ανυπαρξία έργων υποδομής και την πλημμελή λειτουργία ρυπογόνων βιομηχανιών υποβαθμίσθηκε η ποιότητα ζωής των κατοίκων από τα πάσης φύσεως αέρια, υγρά και στερεά απόβλητα. Η δηλητηρίαση των κατοίκων είναι χρονία και για αυτό και είναι δυσδιάκριτη. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι μεγάλοι επιχειρηματίες, βιομήχανοι, αξιωματούχοι της διοίκησης, καθηγητές Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, προτιμούν να κατοικούν σε οικισμούς εκτός Θεσσαλονίκης και μάλιστα στα Ανατολικά αυτής.

Όλοι οι πολίτες, κάτοικοι της Δ. Θεσσαλονίκης αισθάνονται χρόνια τώρα καταπιεσμένοι και είναι προβλέψιμη η έκρηξή τους με απρόβλεπτες συνέπειες. Το μόνο που ζητούν, στην παρούσα φάση, είναι η εφαρμογή του άρθρου 24 του συντάγματος, το οποίο λέει επί λέξει: «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος είναι υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός». Ζητούν από την πολιτεία να λάβει κάποια μέτρα για μια αξιοπρεπή ζωή των παιδιών τους στο μέλλον, σε ένα αναβαθμισμένο και υγιεινό περιβάλλον. Για εκείνους που αμφισβητούν το δικαίωμα αυτό ή κάνουν πως δεν το βλέπουν ή το βλέπουν για μερικές μέρες μόνο πριν από τις εκάστοτε εκλογές, προτείνεται να συγκρίνουν τα έργα της ανατολικής Θεσσαλονίκης με εκείνα της δυτικής Θεσσαλονίκης.

Με τη μετεγκατάσταση της ΔΕΘ δυτικά θα γίνει επιτέλους κάτι μη ρυπογόνο στην πλευρά αυτή, το οποίο θα δώσει ζωή και προοπτική στην περιοχή. Μια τέτοια απόφαση και η λειτουργία του ΤΕΙ στη Σίνδο, θα συμπαρασύρει και άλλες επενδύσεις στο μέλλον, οι οποίες θα αναβαθμίσουν την ευρύτερη δυτική Θεσσαλονίκη. Πολλά αναπτυγμένα κράτη υπερηφανεύονται για την αποκατάσταση ρυπασμένων περιοχών, όπως παλιές χωματερές, εγκαταλειμμένες βιομηχανικές περιοχές, διάφορα ορυχεία και τέτοιες αναβαθμισμένες περιοχές αποτελούν πετυχημένους τουριστικούς προορισμούς. Όταν ένα κράτος ενεργεί στην πράξη με γνώμονα την κοινωνική δικαιοσύνη και θέλει να ονομάζεται ανεπτυγμένο, δεν χρησιμοποιεί το επιχείρημα ότι το κόστος μετεγκατάστασης της ΔΕΘ στη δυτική Θεσσαλονίκη είναι υψηλό. Μια τέτοια λογική οδηγεί στη διαιώνιση των προβλημάτων και με μαθηματική ακρίβεια στη  δημιουργία τριτοκοσμικής φαβέλας.

Όμως αν η κυβέρνηση για 1002 λόγους δεν έχει σε 1^η προτεραιότητα την αναβάθμιση του περιβάλλοντος της δυτικής Θεσσαλονίκης και τη δημιουργία υποδομών για μια ανθρώπινη ζωή για όλους, Οι Βουλευτές της Θεσσαλονίκης τι γνώμη έχουν για το ποιόν της  δημοκρατίας μας; Πως είναι δυνατόν για θέματα τόσο σοβαρά  όπως αυτό της ΔΕΘ, να μην συζητιούνται εκτενώς στο  ελληνικό κοινοβούλιο; Tο Δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης συζήτησε άραγε εξαντλητικά το θέμα πριν πάρει αποφάσεις σε βάρος των δημοτών; Οι Δήμαρχοι των δυτικών όμορων δήμων έχουν εξαντλήσει όλα τα περιθώρια ενεργειών που τους δίνει ο νόμος και η εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων τους;