Γιατί η Χαμάς επέλεξε τώρα ως την κατάλληλη στιγμή να επιτεθεί στο Ισραήλ και να υπονομεύσει την Φατάχ

Η κρίση στη Μέση Ανατολή έχει βαθύτατες ρίζες, τουλάχιστον από τον Μεσοπόλεμο, και δεν αποτελεί έκπληξη. Η ευρύτερη περιοχή της Παλαιστίνης προορίζονταν από τους Άγγλους για αραβικό-παλαιστινιακό κράτος μετά τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά η εισροή Εβραίων εποίκων από την Ευρώπη,  λόγω αρχικά του αντισημιτισμού από τα τέλη του 19ου αιώνα, μετέβαλε τα αρχικά δεδομένα των Άγγλων που προέβλεπαν αρχικά απλά μια εστία για τους Εβραίους. (Δήλωση Μπάλφουρ το 1917).  Μετά το 1933 και ιδίως μετά το Ολοκαύτωμα, αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός των Εβραίων εποίκων στην Παλαιστίνη. Συγκρούσεις Εβραίων εποίκων και γηγενών Παλαιστινίων ήταν συχνό φαινόμενο.

Η ίδρυση του Ισραήλ και η επιθυμία ενός νέου αραβικού κράτους

Οι Άγγλοι, μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είχαν την Παλαιστίνη υπό  εντολή, ενώ για να βολέψουν τους γιους  του Χουσεΐν, προστάτη της Μέκκα-Μεδίνας και συμμάχου τους κατά των Οθωμανών στον Α΄ Παγκόσμιο  Πόλεμο, ίδρυσαν ως προτεκτοράτα το βασίλειο του Ιράκ με βασιλιά τον Φεϋζάλ, γιo του Χουσεΐν, ενσωματώνοντας και τη Μοσούλη,(κάτι που δεν προέβλεπε το γράμμα της συμφωνίας Sykes- Picot του 1916, αλλά η Μοσούλη, η Μπάσρα και η Βαγδάτη, αποτελούσαν μια γεωγραφική ενότητα, ισχυρίζονταν τώρα οι Άγγλοι, η τσαρική Ρωσία δεν υπήρχε πλέον) και το εμιράτο της Υπεριορδανίας ( δηλαδή την περιοχή πέραν του Ιορδάνη με εμίρη, αργότερα βασιλιά τον Αμπντάλλαχ, γιό του Χουσεΐν), το βασίλειο τη Σαουδικής Αραβίας (προώθησαν τον οίκο του Σαούντ με τους Ουαβαχήτες, σε βάρος του Χουσεΐν),   ενώ οι Γάλλοι ίδρυσαν  τη Συρία, στην οποία τότε ανήκε και ο Λίβανος.Υπερίσχυσαν τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα των Δυτικών  και δεν έγινε ένα εκτενές αραβικό κράτος, όπως ήταν η επιθυμία των Αράβων. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι είχαν γενικά εμπειρία στην αποικιοκρατία. 

To 1947 οι Άγγλοι, λόγω των δυσκολιών εξεύρεσης λύσης και της μαζικής εισροής Εβραίων, κάτι που ανέτρεψε τα δεδομένα του 1920, κατέθεσαν την εντολή στον ΟΗΕ.To 1947 o νεοσυσταθείς οργανισμός πρότεινε τη διχοτόμηση της Παλαιστίνης με την Ιερουσαλήμ διεθνή πόλη. Στις 14 Μαΐου 1948 ιδρύθηκε το Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι αντέδρασαν δυναμικά στα διχοτομικά σχέδια, κήρυξαν πόλεμο στο Ισραήλ, στηριζόμενοι στα γειτονικά αραβικά κράτη. Αλλά επί της ουσίας ούτε η Αίγυπτος ούτε η Υπεριορδανία ούτε η Συρία επιθυμούσαν ένα νέο αραβικό κράτος, αλλά να καταλάβουν στρατιωτικά τα εδάφη της διχοτομημένης Παλαιστίνης που προορίζονταν για το Παλαιστινιακό κράτος. Έδρασαν ασυντόνιστα στον πόλεμο της ανεξαρτησίας του Ισραήλ που αμύνθηκε σθεναρά το 1948-1949. Χρησιμοποίησαν αρχικά άτακτα σώματα και κατόπιν, ασυντόνιστα, τον τακτικό στρατό. Ηττήθηκαν το 1949 και οι Παλαιστίνιοι μίλησαν για καταστροφή (Νάκμπα).

Ο αραβικός εθνικισμός μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο 

Η Αίγυπτος κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας, η Υπεριορδανία ( άγονη χώρα των Βεδουίνων μέχρι τότε) προσάρτησε τη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη (τη βιβλική Σαμάρεια και Ιουδαία) με το ιστορικό ανατολικό τμήμα της Ιερουσαλήμ ( και άλλαξε το όνομά της σε Ιορδανία)  και η Συρία κατέλαβε τα υψίπεδα του Γκολάν, τις πηγές του Ιορδάνη. Το Ισραήλ νίκησε στον πόλεμο της ανεξαρτησίας και έμεινε στα σύνορα του 1947 που προέβλεπε το σχέδιο του ΟΗΕ με μικρά εδαφικά κέρδη (για παράδειγμα προσάρτησε   το δυτικό τμήμα της Ιερουσαλήμ), αλλά πρωτεύουσα του νέου κράτους ήταν το Tel- Aviv με το λιμάνι της Jaffa. Το Ισραήλ αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα επιβίωσης, αλλά  δεν είχε επιθετικά σχέδια.

Με το τυπικό τέλος της αποικιοκρατίας, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αναδύθηκε αραβικός εθνικισμός στο στράτευμα των αραβικών κρατών, με κύριο εκπρόσωπο τον χαρισματικό ηγέτη Νάσερ της Αιγύπτου (1952,1954). Με την παναραβική του ιδεολογία, ίδρυσε την PLO(Palestinian Liberation Organization), στη δεκαετία του’60 , υπό τον Γιασέρ Αραφάτ, που ανέλαβε ένοπλη δράση κατά του Ισραήλ. Το Μεσανατολικό πρέπει πλέον να εξετάζεται και υπό πρίσμα του διπολισμού (της αντίθεσης Ηνωμένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ένωσης), στις  συνθήκες του Ψυχρού Πολέμου.  Το 1967,ο Νάσερ, βασισμένος σε εσφαλμένες πληροφορίες των Σοβιετικών, διαδεδομένες  για αντιπερισπασμό των Αμερικανών στο Βιετνάμ ( ο ίδιος ο Νάσερ  γνώριζε ότι ήταν ψέμα ) , ότι δήθεν το Ισραήλ ετοιμάζεται να εξαπολύσει επίθεση εναντίον των γειτονικών αραβικών κρατών, καλλιέργησε μια ψύχωση πολέμου με το σύνθημα’’ θάνατος στο Ισραήλ ‘’.

Ο κεραυνοβόλος των έξι ημερών 

Το Ισραήλ διεξήγε προληπτικά τον κεραυνοβόλο πόλεμο των έξι ημερών(5.6.1967), πλήττοντας ταυτόχρονα την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τη Συρία.  Mε αστραπιαία κίνηση το Ισραήλ κατέστρεψε προληπτικά την αεροπορία του Νάσερ, κατέλαβε τη Χερσόνησο του Σινά (που ήταν αιγυπτιακό έδαφος), τη Λωρίδα της Γάζας, έκλεισε η διώρυγα του Σουέζ, από την Ιορδανία το Ισραήλ κατέλαβε τη Δυτική Όχθη με το ιστορικό τμήμα της Ανατολικής Ιερουσαλήμ (ιστορική  στιγμή για το Ισραήλ μετά την απουσία αιώνων 70-1967) και τα υψίπεδα του Γκολάν από τη Συρία. Το Ισραήλ διπλασίασε την έκτασή του, αλλά δεν εξευρέθη πολιτική λύση με τους Παλαιστίνιους. Παλαιστίνιοι πρόσφυγες  και το στρατηγείο της PLO  μετοίκησαν στην Ιορδανία, δημιουργώντας ένα ‘’κράτος εν κράτει’’  και διοργανώνοντας αεροπειρατείες και άλλες τρομοκρατικές ενέργειες κατά του Ισραήλ από το έδαφος της Ιορδανίας. Ο βασιλιάς της Ιορδανίας, Χουσεΐν, στράφηκε κατά των Παλαιστινίων (Μαύρος Σεπτέμβρης του 1970).

Η PLO μετοίκησε στον Λίβανο, η αθρόα εισροή Παλαιστινίων μετέβαλε τη σύνθεση της χώρας, οι Παλαιστίνιοι αναμίχθηκαν στον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου (1975-1991) μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων και το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο και εξάρθρωσε την PLO το 1982. Η PLO μετέφερε το στρατηγείο της στην Τύνιδα, όπου επλήγη πάλι από το Ισραήλ το 1984 . Το 1991, στον πόλεμο του κόλπου, ο Αραφάτ τάχθηκε στο πλευρό του ηττημένου δικτάτορα του Ιράκ, του Σαντάμ.  

Προκύπτει ότι η άμεση αντιπαράθεση της PLO με το Ισραήλ δεν έφερε άμεσα απτά αποτελέσματα , ήταν ασύμμετρη απειλή, ενώ η αλληλεγγύη των Αράβων ήταν μύθος. Ο Νάσερ πέθανε από έμφραγμα το 1970. Ο διάδοχός του, ο Άνουαρ Σαντάτ,  μείωσε αισθητά την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης στην Αίγυπτο και διαχώρισε τα στενά αιγυπτιακά συμφέροντα από τα συνολικά  παλαιστινιακά. Για να προκαλέσει αμερικανικό ενδιαφέρον για την περιοχή, προκάλεσε, με τη Συρία, έναν περιορισμένο και ασυντόνιστο πόλεμο, τον Οκτώβριο του 1973 ( πόλεμος του Γιόμ – Κιπούρ) κατά του Ισραήλ. Μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό του (ήταν μέρα γιορτής για τους Ισραηλινούς), το Ισραήλ αντεπιτέθηκε  επιτυχώς. Στις μακροχρόνιες ειρηνευτικές συνομιλίες που ακολούθησαν,   υπό αμερικανική αιγίδα, η Αίγυπτος ως πρώτη αραβική  χώρα αναγνώρισε το Ισραήλ , επανέκτησε  τη Χερσόνησο του Σινά , έδωσε ελεύθερη διέξοδο στη θάλασσα στο Ισραήλ (Συμφωνίες του Camp David το 1979), ενώ η διώρυγα του Σουέζ λειτουργούσε από το 1975.

Με την άνοδο ισλαμικού φονταμεταλισμού, μετά την ιρανική επανάσταση του Χομεϊνί το 1979, ενθαρρύνθηκαν  οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι στην Αίγυπτο και δολοφόνησαν τον Σαντάτ το 1981 για την μονομερή του ενέργεια με το Ισραήλ και γενικά για το κοσμικό καθεστώς. ‘’ Σκότωσα τον Φαραώ’’, ανέκραξε ο ισλαμιστής δολοφόνος.

Η συνειδητοποίηση  της άκαρπης σύγκρουσης της PLO με το Ισραήλ και η αλλαγή των δεδομένων στη διεθνή σκηνή οδήγησαν τον Αραφάτ να επιδιώξει ειρήνη με το Ισραήλ, αναγνωρίζοντας τελικά το δικαίωμα της ύπαρξής του.  Με την πρώτη συμφωνία του Όσλο, το 1993, και με διαμεσολαβητικό το ρόλο των Αμερικανών, οι ισραηλινές δυνάμεις θα αποχωρούσαν από τη Λωρίδα της Γάζας και την Ιεριχώ εντός 3 μηνών, δίνοντας στους Παλαιστίνιους τη δυνατότητα να εγκαταστήσουν  μια αυτοδιοικούμενη περιοχή, ως πρώτο βήμα για την αυτονομία όλων των κατεχόμενων περιοχών πλην της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Το καθεστώς της θα εξεταζόταν αργότερα.

Τι προέβλεπε το Όσλο Α' και τι το Όσλο Β΄

Οι Παλαιστίνιοι θα είχαν τη δυνατότητα εκλογών για Εθνοσυνέλευση. Οι εβραϊκοί εποικισμοί στην Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας θα ήταν υπό ισραηλινή προστασία. Το Όσλο Α΄ δεν προέβλεπε παλαιστινιακό κράτος, αλλά η τελική εγκατάλειψη της ειρηνευτικής διαδικασίας δεν ωφέλησε κανέναν. Όσο το Ισραήλ αισθάνεται ασφαλές, είναι πρόθυμο για σταδιακές παραχωρήσεις στους Παλαιστίνιους. Το 1995 Ισραήλ και Παλαιστίνιοι υπέγραψαν το Όσλο Β΄ για τη σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Δυτική Όχθη .Ήταν μια καλή αρχή μετά από δεκαετίες συγκρούσεων. Δυνάμει του Όσλο έγινε η Παλαιστινιακή Αρχή στη Ραμάλαχ με Πρόεδρο τον  εκλεγέντα το 2006 Αμπάς και το κόμμα του ,τη Φατάχ. Ο Αραφάτ πέθανε το 2004. 

Δυστυχώς, η ρηξικέλευθη αυτή ειρηνευτική διαδικασία, που τυπικά ισχύει, υπονομεύτηκε στην πράξη από τους φονταμελιστές κάθε πλευράς. Στο στρατόπεδο των Παλαιστινίων από την Χαμάς, παραφυάδα των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο, ιδρυθείσα το 1987. Στο στρατόπεδο του Ισραήλ από τους ορθόδοξους Εβραίους, με τους οποίους ερωτοτροπεί και ο Νετανιάχου.  Άρχισε ένας ενδοπαλαιστινιακός εμφύλιος πόλεμος. Στις βουλευτικές παλαιστινιακές εκλογές του 2006 νίκησε η Χαμάς. Υπήρξε στασιμότητα στην ειρηνευτική διαδικασία. Η Χαμάς, έχοντας επιβάλει ουσιαστικό καθεστώς τρομοκρατίας,  ελέγχει την αποκλεισμένη σήμερα  Λωρίδα της Γάζας, απ’όπου εκτοξεύει πυραύλους κατά του Ισραήλ σποραδικά και η  κοσμική Φατάχ, το κόμμα του Αμπάς, ελέγχει τη Δυτική Όχθη. Η Φατάχ  δεν θέτει επίσημα το καθεστώς της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, τους ισραηλινούς εποικισμούς στη Δυτική Όχθη, την έξωση των Παλαιστινίων από την Ανατολική Ιερουσαλήμ, κάτι που εκμεταλλεύεται  πολιτικά η ριζοσπαστική Χαμάς, κάνοντας λόγο για συμπαιγνία της Παλαιστινιακής Αρχής και του Προέδρου Αμπάς με τις ισραηλινές αρχές.

Οι επιδιώξεις της Χαμάς

H Xαμάς, που στηρίζετα σήμερα από το Κατάρ και την Ερντογανική Τουρκία, επέλεξε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή να εκτοξεύσει πυραύλους κατά του Ισραήλ για μια σειρά λόγων. Είναι η επέτειος της ίδρυσης του Ισραήλ και πλησιάζει η μαύρη για τους Μουσουλμάνους γενικά επέτειος του  πολέμου των έξι ημερών. Η πολιτική θέση του σκληροπυρηνικού Νετανιάχου είναι εξαιρετικά επισφαλής στο Ισραήλ και δεν αποκλείονται νέες εκλογές, αν δεν σχηματισθεί κυβέρνηση συνασπισμού.  Απορροφημένος  γενικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, θεωρεί το Παλαιστινιακό ως λήξαν θέμα, προβαίνει σε εποικισμούς Εβραίων στη Δυτική Όχθη, απειλεί να την προσαρτήσει και να μεταφέρει την πρωτεύουσα στην Ιερουσαλήμ.  

Ο Αμπάς, μετά από 15 χρόνια, προκήρυξε και κατόπιν τις ανέστειλε Προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, η Χαμάς θέλει να κατέλθει στις εκλογές  και στη Δυτική Όχθη ως ‘’το αυθεντικό’’ παλαιστινιακό κίνημα . Η έξωση παλαιστινιακών οικογενειών από την Ανατολική Ιερουσαλήμ και οι συμπλοκές στο τέμενος Ακσά της Ιερουσαλήμ,  όπου η Χαμάς, εν μέσω Ραζαμανιού , ύψωσε τη σημαία της, προκαλώντας την αντίδραση των ισραηλινών αρχών, ήταν η θρυαλλίδα της σύγκρουσης που, ως ελεγχόμενη , συνέφερε και τον Νετανιάχου κατηγορούμενο  για σκάνδαλα, και τη Χαμάς για άνοδο των ποσοστών τους  σε μια εκλογική αναμέτρηση. Δεν είναι ακόμα σίγουρο, αν ο νέος εύθραυστος, οριακός  και ετερογενής κυβερνητικός σχηματισμός στο Ισραήλ λάβει ψήφο εμπιστοσύνης και πόσο θα αντέξει.    

Το Ισραήλ, άσχετα ποιος κυβερνά,  έχει το δικαίωμα αυτοάμυνας και ασφάλειας, αλλά  δεν μπορεί να αγνοεί την ύπαρξη του Παλαιστινιακού, και να διαιωνίζεται η βία.  Η πρόσφατη κρίση  απέδειξε την αλληλεγγύη των Παλαιστινίων, άσχετα αν κατοικούν στο Ισραήλ από το 1948 και έχουν ισραηλινή υπηκοότητα (η Haifa είναι πρότυπο συνύπαρξης) στη Δυτική Όχθη, στη Λωρίδα της Γάζας, ή στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Ζούμε στην εποχή της κοινωνικής δικτύωσης και το τικ-τοκ είναι προσφιλές στις νέες γενιές. Τα θύματα ήταν άμαχοι, περισσότερα στην παλαιστινιακή πλευρά. Η Χαμάς πρέπει να απομονωθεί. Η αποκλεισμός της Λωρίδας της Γάζας πρέπει να  αρθεί, η πυκνοκατοικημένη αυτή περιοχή πρέπει να επικοινωνεί με τη Δυτική Όχθη, να σταματήσουν οι εποικισμοί Εβραίων στη Δυτική Όχθη και οι εξώσεις Παλαιστινίων από την Ανατολική Ιερουσαλήμ.  

Αν επιλεγεί η λύση του ενός κράτους, πρέπει αυτή να στηρίζεται στην έμπρακτη ισοτιμία, αν η λύση των δύο κρατών, τότε η Ιερουσαλήμ πρέπει να είναι κοινό σημείο αναφοράς. Καλή η παραπομπή στη Βίβλο και στον Δαυίδ,  αλλά η Ιερουσαλήμ βρισκόταν σε μουσουλμανικά χέρια από το 638 μ.Χ. μέχρι το 1099, όταν την απελευθέρωσαν και κατόπιν την έχασαν οι Σταυροφόροι, από το 1187μ.Χ. που την ανακατέλαβε ο Σαλαντίν , για λογαριασμό των Σελτζούκων, μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο πάλι σε μουσουλμανικά.  Μετά την αποχώρηση των Άγγλων και την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, η ιερή  αυτή πόλη ήταν υπό τον έλεγχο της Ιορδανίας (1949-1967). Μπορεί οι Εβραίοι να ψάχνουν πού ήταν ο ναός του Σολομώντα, μπορεί να προσεύχονται στο Τείχος των Δακρύων, αλλά οι Μουσουλμάνοι γενικά έχουν ως ιερούς χώρους το Θόλο του Βράχου και το τέμενος Ακσά. Το όρος των Ελαιών, απ’ όπου θα αρχίσει η Δευτέρα Παρουσία με την παράδοση να θέλει την ταυτόχρονη παρουσία του Χριστού και του Μωάμεθ!, δείχνει το κοινό υπόστρωμα Χριστιανισμού, Εβραϊσμού και Ισλάμ. Όταν οι Άραβες κατέλαβαν τον 7ο αιώνα την Ιερουσαλήμ, έπλασαν τον μύθο της ανάληψης του Μωάμεθ, κατά τα χριστιανικά πρότυπα, όπως και κατά τα εβραϊκά το ουράνιο άρμα πήρε από τη γη τον προφήτη Ηλία. Η Ιερουσαλήμ πρέπει να γίνει συνδετικός κρίκος τριών θρησκειών.