Ο Μίκης στο Βελιγράδι μετά τις βόμβες…

Μπροστάρης απασών των γενεών, κυρίως της γενιάς μας – 114 – στην σκοτεινή, δύσκολη, πυρωμένη δεκαετία του 60! Εμβληματικός Ηγέτης, αγωνιστής, από τα 17 του χρόνια, οραματιστής μα και πραγματιστής με μια φιλοσοφία που δηλώνει και την ταυτότητα του: “Θρησκεία μου είναι η Ελλάδα”!

Κατάφερε το «άπιαστο» να «φυτέψει» στην καρδιά, στο μυαλό και στην ψυχή όλων των Ελλήνων – ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου και πολιτικών προτιμήσεων – την επική ποίηση ενός Γ. Ρίτσου, την γλαφυρότητα – σαν θαλασσινό κύμα – ενός Ελύτη, τον ταξιδιάρη, μελαγχολικό Σεφέρη, τον τρυφερό Μάνο Ελευθερίου καθώς και την σκληράδα μαζί με τον πικρόχολο ρομαντισμό του Βάρναλη και του Λειβαδίτη…

Πολλές χώρες μεγάλες και μικρές έχουν γεννήσει μεγάλους ποιητές, διανοητές και μουσουργούς, καμιά όμως χώρα δεν έχει να επιδείξει τόσους πολλούς καταξιωμένους παγκοσμίως δημιουργούς που έχουν μελοποιήσει τόσους πολλούς και μεγάλους ποιητές, μόνον η Ελλάδα.

Κατάφερε να διαπεράσει και να διαχύσει την «συμπαντική» όπως την έλεγε μουσική του σε όλη την υφήλιο πολιτιστικός και πνευματικός φάρος για κάθε γενιά.

Προσωπικά είχα την τύχη να τον «ζήσω» τέσσερις ολόκληρες μέρες εκ του σύνεγγυς κατά την επίσκεψη συμπαράστασης στο βομβαρδισμένο Βελιγράδι από ΗΠΑ-ΝΑΤΟ πριν 23 χρόνια, μετά μάλιστα από περιπετειώδες ταξίδι με  C-130. Κατά  την πτήση, παρουσιάστηκε βλάβη και επιστρέψαμε στην Ελευσίνα. Όταν μας ανακοίνωσε ο πιλότος ότι «επιστρέφουμε λόγω τεχνικής βλάβης», ο Μίκης μας λέει ότι «μάλλον είναι μπλόφα κι ότι κάτι άλλο συμβαίνει, θα κάνουμε κόντρα-μπλόφα, δεν θα φύγει κανείς και … βλέπουμε»…Τελικά πήγαμε μέσω εναέριου χώρου Βουλγαρίας διότι τα Σκόπια δεν δίνανε το ΟΚ για το δικό τους F.I.R.

Κατά την επίσκεψη διοργανώθηκε συναυλία για τον υπερήφανο Σέρβικο λαό, συναντήσεις με οργανώσεις, σωματεία, συνδικάτα συνεντεύξεις σε όλα τα ΜΜΕ, σε όλες αυτές τις δράσεις ο Μίκης ένα μόνο μήνυμα προσπάθησε να μεταδώσει στον λαό και την ηγεσία του : Ενότητα και Αγώνα για Ειρήνη! Ο Μίκης τη μία μέρα διεύθυνε τη Συμφωνική Ορχήστρα και Χορωδία της Ραδιοτηλεόρασης του Βελιγραδίου (στο μπουζούκι ήταν ο Δημήτρης Χριστοδούλου), στην αίθουσα συναυλιών Κολάρατς του Βελιγραδίου, χωρητικότητας 1.000 ατόμων. Αρκετοί πολίτες έμειναν απ’ έξω και παρακολούθησαν τη συναυλία από βίντεο γουόλ στην είσοδο του κτιρίου. Ήταν το πρώτο κονσέρτο που δόθηκε βράδυ εδώ και τρεις μήνες συμβολίζοντας έτσι την εξομάλυνση και της καλλιτεχνικής ζωής στο Βελιγράδι. Ο Μίκης στο τέλος του έργου χειροκροτήθηκε για έξη λεπτά από τους τυχερούς που προμηθεύτηκαν το μαγικό εισιτήριο και ήρθαν να ξεδιψάσουν από τη μουσική του.

Η αθέατη πλευρά της ιστορίας

Ο Μίκης Θεοδωράκης, είχε από αρκετούς μήνες πριν, προγραμματίσει να παρευρεθεί στο Βελιγράδι, στις 5 Μαΐου 1999, όταν θα παιζόταν από τη Συμφωνική Ορχήστρα της Ραδιοτηλεόρασης του Βελιγραδίου το έργο του «Ζορμπάς». Λόγω των βομβαρδισμών και του πολέμου, η παράσταση αναβλήθηκε. Κατόπιν επιμονής της γιουγκοσλαβικής πλευράς, ορίστηκε για το Σάββατο 19 Ιουνίου. Ο Μίκης πρότεινε και οι  Γιουγκοσλάβοι δέχθηκαν να δοθεί την προηγούμενη μέρα μια ανοιχτή συναυλία με τη λαϊκή ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης». Ο διάσημος μουσικοσυνθέτης ζήτησε να πάει αργότερα, να περάσουν κάποιοι μήνες ώστε η χώρα να βρει το ρυθμό της, αλλά οι Γιουγκοσλάβοι επίσημοι επέμεναν, λέγοντας χαρακτηριστικά: «ο σέρβικος λαός σ’ αγαπά, θα έχεις 100.000 κόσμο».

Η αλήθεια στο Βελιγράδι αποδείχθηκε οδυνηρή. Κανείς δεν ήξερε ότι θα γίνει ανοιχτή συναυλία. Το καθεστώς φρόντισε να μην το γνωστοποιήσει. Επικαλέστηκε λόγους ασφαλείας για να μη γίνει ανοιχτή συναυλία και πρότεινε η συναυλία να γίνει σε κλειστό χώρο. Μάλιστα πήγε σ’ αυτό το χώρο η ορχήστρα για να τον δει και να στήσει τα όργανα. Απεδείχθη ότι ήταν μια αίθουσα 200 ατόμων(!)κατάλληλη μόνο για μουσική δωματίου.

Το υπόβαθρο μιας άρνησης

Ο εμπαιγμός αυτός προς τον Θεοδωράκη, δεν υπήρξε απλώς προσβλητικός σ’ έναν άνθρωπο ο οποίος με τη γνωστή αμεσότητα και ανιδιοτέλεια υποστήριξε τους Σέρβους ίσως με ακραίο και απόλυτο τρόπο, αλλά υπήρξε και αποκαλυπτικός του παιχνιδιού, της ίντριγκας και των αντιπαραθέσεων που υπέβοσκαν στην πολιτική ζωή της Γιουγκοσλαβίας. Ηταν σαφές ότι το καθεστώς Μιλόσεβιτς ξαναγύρισε στις παλιές προ του πολέμου συνήθειές του, φοβούμενο στην ουσία ότι η εθνεγερτική μουσική του Μίκη σε έναν ανοιχτό χώρο με χιλιάδες λαού, θα δημιουργούσε συνθήκες ικανές ώστε να τραφούν και να βρουν έκφραση αισθήματα του σερβικού λαού αντίθετα στην κυβέρνηση και κυρίως προσωπικά στον Σέρβο πρόεδρο. Αυτό πιστοποιείται και από το γεγονός ότι η σερβική πλευρά δεν ήθελε από την αρχή την ανοιχτή λαϊκή συναυλία, αφού δεν υπήρξε καμία ανακοίνωση προς τον Τύπο ή καμπάνια ενημέρωσης για την συναυλία αυτή, παρά τις δεσμεύσεις της περί του αντιθέτου και τη ρητή δήλωση των μουσικών της ορχήστρας ότι θα μεταβούν στο Βελιγράδι καλύπτοντας οι ίδιοι τα έξοδά τους και μη δεχόμενοι καμία αμοιβή, ως ένδειξη συμπαράστασης στο σερβικό λαό.

Ο Μίκης Θεοδωράκης, διαισθητικά, πρόσφερε με τη μουσική του και την κίνησή του για τις δύο συναυλίες, τη χρυσή ευκαιρία στη γιουγκοσλαβική ηγεσία να εμφανιστεί ενιαία. Ωστόσο αυτό δεν έγινε, όχι γιατί δεν το αντελήφθησαν στο Βελιγράδι, αλλά επειδή ακριβώς η εξουσία εκεί, είχε καταστεί ανελαστική, δεν φαινόταν διατεθειμένη να κάνει το παραμικρό άνοιγμα-σινιάλο ότι πηγαίνει έστω προς μια κουτσουρεμένη δημοκρατία -με κατάργηση π.χ. του νόμου περί Τύπου, που νομιμοποιούσε τη λογοκρισία, του νόμου περί πανεπιστημίων, τα οποία ασφυκτιούσαν κάτω από το στενό έλεγχο μιας κρατικής επιτροπής…

Η αποστολή Θεοδωράκη

Στην περίπτωση των συναυλιών του Μίκη Θεοδωράκη, η Ελλάδα και ως επίσημη πολιτεία, βοήθησε παραχωρώντας ένα C-130 για να μεταβεί η αποστολή στο Βελιγράδι. Αποστολή που αποτελούνταν από το Μίκη και τη σύζυγό του Μυρτώ, τη λαϊκή ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης», την οποία δημιούργησαν τα παιδιά του Μαργαρίτα και Γιώργος. Συνταξίδευσαν ακόμη το ζεύγος Λυκουρέζου - Λάσκαρη, καθώς και ορισμένοι φίλοι του Μίκη από τη Θεσσαλονίκη, (Τάκης Κουλάνδρου, από τους πιο στενούς του συνεργάτες από την εποχή της δημιουργίας της νεολαίας Λαμπράκη, Παρασκευάς Παρασκευόπουλος, τότε βουλευτής επικρατείας ΠΑΣΟΚ, Γρηγόρης Χατζησάββας, τότε δήμαρχος Νεάπολης, Νίκος Καρατζάς, εκδότης (ΙΑΝΟΣ), Νίκος Στεφανίδης, επιχειρηματίας – τότε διευθυντής του Μύλου, Βαγγέλης Καραγκούνης επιχειρηματίας, Μιχάλης Λιάκος, γιατρός, πρώην αντινομάρχης, Γιώργος Λογοθέτης, δημοσιογράφος,  Τραϊανός Χατζηδημητρίου, δημοσιογράφος, πρώην βουλευτής Συνασπισμού), οι οποίοι ακολούθησαν την αποστολή.

Ο διάσημος Έλληνας μουσικοσυνθέτης κράτησε την πικρία του για την αναπάντεχη ματαίωση της ανοιχτής συναυλίας, αλλά το Σαββατόβραδο, μετά τη θριαμβευτική υποδοχή  του «Ζορμπά», ξέσπασε λέγοντας χαρακτηριστικά «επαναλαμβάνεται ότι και επί Τίτο. Τότε ήρθα να μιλήσω στη νεολαία, αλλά επειδή είχε αντιτιτοϊκή στάση (η νεολαία) δεν με άφησαν στην ουσία να βγω έξω από την έπαυλη του στρατάρχη» και ακόμη «είμαι τουλάχιστον τόσο σημαντικός, όσο και ο Μιλόσεβιτς», αλλά φαίνεται ότι ήρθα εδώ και με χρησιμοποίησαν σαν σφάγιο».

Ένα μικρό περιστατικό που αναδεικνύει το ψυχικό μεγαλείο του Μίκη είναι όταν ξαφνικά ξέσπασε σε τρανταχτά γέλια ενώ καθόμασταν στο ξενοδοχείο μετά την τελευταία συνάντηση της μέρας. «Τι συμβαίνει Μίκη» (τον ρώτησε ο Λυκουρέζος αν θυμάμαι καλά)  ο Μίκης μας απάντησε να, σκεφτόμουν ότι όλες αυτές τις μέρες καταγγέλλω ΗΠΑ και ΝΑΤΟ αλλά με αεροπλάνο του ΝΑΤΟ ήρθαμε εδώ!  Ο αυτοσαρκασμός ως γνωστόν είναι ίδιον μεγαλόψυχου και υψηλόφρονος χαρακτήρα ανθρώπου.

Όλες οι ειδήσεις

Φωτιά στην Βαρυμπόμπη: Η άγνωστη τραγωδία των τριών φίλων που εγκλωβίστηκαν στις φλόγες και ακόμα χαροπαλεύουν

ΔΕΘ: Νέα πρόταση διακυβέρνησης παρουσιάζει ο Τσίπρας στη ΔΕΘ - Οι 6 άξονες

Επίθεση με βιτριόλι - Απόστολος Λύτρας: Η Ιωάννα μου είπε τρεις φορές πρόσεχέ με

EUMED 9 - Μετρό: Ποιες ώρες δεν θα πραγματοποιούνται δρομολόγια από και προς το αεροδρόμιο